Akta miasta Szczecina

Sygnatura
65/219/0
Liczba serii
2725
Liczba skanów
46366

Zawartość:

1. URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO (Baupolizei), z lat 1833-1945, 16329 j.a.- akta obejmują dokumentację związaną z nadzorem nad budową i utrzymaniem budynków w mieście przez ich właścicieli. Akta zawierają dokumentację techniczną budynków, projekty (rzuty poziome, pionowe, fasady itd.), obliczenia statyczne i inne, dokumentację opisową, a także podania i zezwolenia budowlane, eksploatacyjne i inne dokumenty. Akta te dzielą się na 1001 podgrup wg niemieckich nazw ulic (stan na 1945 rok), obejmują nie tylko dzisiejszy Szczecin, ale też miejscowości Przęsocin, Wołczkowo, Mierzyn, Bezrzecze, Police, Mścięcino, Leśno Górne, Pilchowo, Warszymice. 2. URZĄD BUDOWNICTWA PODZIEMNEGO (Tiefbauamt), z lat 1864-1945, 6513 j.a.- jest to dokumentacja dotycząca budowy i eksploatacji kanalizacji miejskiej wraz z przyłączami do nieruchomości. Materiały dotyczą tak budowy, jak i utrzymania kanalizacji ulic, jak też poszczególnych nieruchomości. Akta te dzielą się na 723 podgrupy wg niemieckich nazw ulic (stan na 1945 rok). Akta te zawierają projekty techniczne sieci kanalizacyjnej w Szczecinie, dokumentację geodezyjną, a także często projekty budynków (lub jeden z rzutów poziomych budynku). Z tego też materiały te mogą stanowić uzupełnienie dla akt nadzoru budowlanego. 3. URZĄD BUDOWNICTWA DROGOWEGO (Strassenbauamt), z lat 1820-1945, 1810 j.a. 3.1. Administracja (Verwaltung), z lat 1857-1944, 221 j.a.- akta dotyczą administracji sprawami budownictwa drogowego, utrzymania infrastruktury komunikacyjnej w Szczecinie. Akta zwierają sprawy personalne, administracji, zarządzenia wewnętrzne itp. 3.2. Budownictwo drogowe – sprawy ogólne (Strassenbauwesen), 1855-1945, 262 j.a.- są materiały o technologiach budowy i utrzymania ulic, w tym broszury, druki reklamowe systemów budowlanych, urządzeń technicznych itd. Ponadto są tu ogólne sprawy z planowanie inwestycji komunikacyjnych w Szczecinie i utrzymania tej infrastruktury. 3.3. Budowa i utrzymanie ulic (Straßenbauen), z lat 1820-1945, 1327 j.a.- seria dzieli się na 232 podserie wg niemieckich nazw ulic wg stanu 1945 roku. Akta zawierają dokumentację opisową, rachunki i rozliczenia z wykonawcami, dokumentację techniczną – plany ulic, projekty ich wytyczania, budowy itd. 4. MIEJSKI URZĄD POMIARÓW (Stadtvermessungsamt), z lat 1907-1943, 53 j.a.- akta obejmują sprawy pomiarów topograficznych i geodezyjnych w mieście, założenia katastru, określania granic miasta, wykazów dzielnic i osiedli, przygotowania zdjęcia lotniczego miasta. Akta zawierają materiały opisowe, sprawozdania i obliczenia, a także dokumentację geodezyjną i kartograficzną. 5. ARCHIWUM HISTORYCZNE (Historische Archivalien), z lat 1563-1939, 50 j.a. 5.1. Organizacja władz miejskich (Organisation der Stadtverwaltung), 1907-1922, 1 j.a.- akta dotyczą Rady Miejskiej i Magistratu, a także przepisów o płacach urzędników komunalnych. 5.2. Urząd Portowy w Szczecinie (Hafenamt in Stettin), z lat 1843-1899, 32 j.a.- akta dotyczą działania biura portowego, spisów statków zimujących w Szczecinie, sporów sądowych, dochodzeń prokuratorskich w sprawach wypadków morskich, następnie pracy marynarzy, bezpieczeństwa sanitarnego w porcie, dróg wodnych i szlaków żeglugowych, kontroli ruchu w porcie, ubezpieczeń społecznych pracowników portu i marynarzy. 5.3. Własność miejska (Stadteigentum), z lat 1825–1939, 4 j.a.- akta dotyczą administracji nieruchomościami przy Berlinerstrasse (Mieszka I), a także księgi wieczystej parceli na Gumieńcach (Scheune). 5.4. Militaria (Militärsachen), z lat 1627–1918, 4 j.a.- grupa zawiera akta o przemarszu wojsk szwedzkich w 1627 roku, dostawie podwodów dla wojsk francuskich w 1811, a także I wojnie światowej (2 j.a.). 5.5. Bractwo kurkowe (Schutzengilide), z lat 1926–1936, 1 j.a.- akta dotyczące ożyczki dla Bractwa Kurkowego. 5.6. Historia miasta (Stadtgeschichte), z lat 1563–1934, 8 j.a. - grupa zawiera materiały o prawie spadkowym mieszczan do XVIII wieku, kontaktach handlowych Szczecina z Lubeką i Falsterbö w XVI wieku, gildii kramarzy oraz żeglarzy, spisach radnych miejskich z XIX wieku, a także próbie powołania muzeum miejskiego w XIX wieku.

Dzieje twórcy:

Początki Szczecina wiążą się z powstaniem w VIII w. osady na wzgórzu zamkowym, która dzięki sprzyjającym czynnikom gospodarczym stała się w X–XI w. znaczącym ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym, a także ważnym centrum politycznym i religijnym. W XII w. było to najważniejsze miasto przedlokacyjne na Pomorzu. Dalszy rozwój Szczecina związany był z lokacją na prawie magdeburskim w 1243 r. przez księcia Branima I. Miasto uzyskało wówczas nie tylko liczne dobra wiejskie, przywileje gospodarcze i handlowe, ale również samorząd początkowo w postaci ławy, a z czasem, w drugiej połowie XIII w., również rady miejskiej. W początkach następnego stulecia, po wykupieniu stanowiska sołtysa książęcego i ukształtowaniu się urzędu burmistrza, stojącego na czele rady, ta ostatnia stała się pełnoprawnym administratorem miasta. Pod koniec XIII w. miasto stało się członkiem Związku Hanzeatyckiego i wraz z innymi miastami prowadziło samodzielną politykę w rejonie Bałtyku. Podstawą rozwoju gospodarczego ośrodka był handel morski, zwłaszcza śledziami, zbożem, produktami leśnymi, w tym drewnem nie tylko z portami bałtyckimi, ale również Morza Północnego. W mieście rozwijało się rzemiosło, działało ponad 40 cechów i gildii. W drugiej połowie XV w. miasto stało się główną rezydencją książąt pomorskich, którzy częściowo odzyskali prawa suwerenów wobec miasta. W XVI w. Szczecin przeżywał okres największego rozkwitu gospodarczego, który wyraźnie został zahamowany w pierwszej połowie XVII w. wydarzeniami wojny trzydziestoletniej. Śmierć ostatniego Gryfity Bogusława XIV w 1637 r. i podział kraju między Brandenburgię i Szwecję w latach 1648-1653 pogłębił jeszcze kryzys miasta, odciętego granicą szwedzko-brandenburską od swojego naturalnego zaplecza. Dodatkowo niesprzyjającym czynnikiem była zamiana Szczecina w szwedzką twierdzę obleganą kilkakrotnie w drugiej połowie XVII w. Ponowny, stopniowy rozwój ośrodka nastąpił dopiero w XVIII w., po włączeniu go w 1720 r. do państwa pruskiego. Nowi władcy zreorganizowali zarząd nad miastem, jego dobrami ziemskimi, pozbawiając je samorządu i podporządkowując administracji państwowej, a także uczynili z niego potężną twierdzę i stolicę prowincji pomorskiej. Przez wprowadzenie licznych zmian w przepisach gospodarczych i handlowych, m.in. zniesienie prawa składu, przywilejów cechowych, osiedlanie licznych kolonistów (głównie hugenotów) oraz subwencje na różne manufaktury przestawili na nowe tory rozwój ekonomiczny miasta. Ponadto Szczecin stał się jednym z najważniejszych pruskich portów morskich, zwłaszcza po wybudowaniu toru wodnego przez Świnę. Prowadził on handel nie tylko z portami europejskimi, ale również wymianę zamorską. Podjęte po 1806 r. reformy w państwie pruskim przywróciły miastu samorząd. Na podstawie ordynacji miejskiej z 19 XI 1808 r. Szczecin otrzymał radę miejską pochodzącą z wolnych wyborów. Ta ostatnia wyłaniała władze wykonawcze: burmistrza, magistrat i liczne deputacje. Kolejne przepisy z lat 1831 i 1853 wzmocniły ustrój magistracki. Wprowadzone w trakcie wojen napoleońskich zmiany ustrojowe początkowo nie wpłynęły na rozwój Szczecina. Jednym z tego powodów było pozostawienie miastu statusu twierdzy, którą ostatecznie zlikwidowano po 1873 r. Od lat czterdziestych XIX w. zauważalny był wyraźny wzrost gospodarczy miasta. Likwidacja części umocnień twierdzy umożliwiła rozwój przestrzenny Szczecina. Powstała wówczas dzielnica Nowe Miasto, a następnie zaczęto rozbudowywać infrastrukturę miejską: kanalizację, wodociągi, gazownię. Szczecin wraz z okolicznymi miejscowościami stał się ważnym ośrodkiem przemysłu stoczniowego, maszynowego, chemicznego, spożywczego oraz wielkim węzłem komunikacyjnym. Obok portu morskiego i rzecznego, miasto uzyskało połączenia kolejowe z Berlinem w 1843 r., Poznaniem w 1848, a następnie ze Stralsundem, Koszalinem i Gdańskiem, a po I wojnie światowej stałe połączenia lotnicze. W 1939 r. zakończono budowę autostrady Berlin–Szczecin. Przez cały XIX i pierwszą połowę XX w. miasto pełniło funkcję stolicy Prowincji Pomorze. Od przełomu XIX i XX w. rozwój gospodarczy i przestrzenny Szczecina nabrał dużej dynamiki. Swoje apogeum osiągnął on po utworzeniu 15 X 1939 r. tzw. Wielkiego Szczecina (Gross Stettin), który objął obszar kilkudziesięciu gmin wiejskich oraz dwóch miast: Dąbia i Polic. Do drugiej połowy XIX w. akta miasta Szczecina znajdowały się w registraturze magistratu. Dopiero w 1879 r. władze miejskie, na podstawie uchwały sejmiku miast pomorskich o deponowaniu archiwaliów, zgodziły się przekazać na zasadzie depozytu do archiwum prowincjonalnego akta wytworzone do 1650 r., jednakże bez zbioru dokumentów. W następnych latach magistrat przekazywał dalsze archiwalia, aby w 1911 r. zdeponować największą akcesję akt historycznych, liczącą kilkanaście tysięcy j.a. Akta miasta Szczecina włączono do repozytury 38b (Rep. 38b Stadtdeposita), obejmującej wszystkie archiwalia miejskie. W 1924 r. archiwum szczecińskie otrzymało dodatkowo zbiór 515 dokumentów znajdujących się dotąd w bibliotece miejskiej. Podobnie jak akta został on poddany inwentaryzacji i opracowaniu, a następnie włączono go do zbioru dokumentów książęcych (Rep. 2 Herzogliche Urkunden), gdzie tworzył osobną podgrupę. Akta oraz zbiór dokumentów Szczecina znajdowały się do 1942 r. w archiwum szczecińskim. Wówczas to władze miejskie w obawie przed nalotami odebrały depozyt i złożyły go w piwnicach Nowego Ratusza. W 1944 r. prawdopodobnie przeniesiono cały zbiór archiwaliów historycznych na prawy brzeg Odry, aby go lepiej zabezpieczyć. Od tego momentu akta oraz zbiór dokumentów uważa się za zaginiony. W niewiadomych okolicznościach ocalał tylko jeden dokument (potwierdzenie lokacji miasta dokonane w 1293 r. przez Bogusława IV) oraz kilkanaście j.a. dotyczących administracji portem i żeglugą. Natomiast zachowane dzisiaj archiwalia nadzoru budowlanego, urzędu budownictwa podziemnego oraz miejskiego urzędu pomiarów, znajdowały się do 1945 r. w registraturze bieżącej władz miejskich. Po II wojnie światowej materiały te zostały przejęte przez polskie władze administracyjne, które używały je jako dokumentację bieżącą aż do początku lat siedemdziesiątych XX w.

Daty skrajne:

1563-1945

Klasyfikacja:

administracja ogólna

Nazwa twórcy:

Daty:

1563-1945.

Nazwa dawna:

Akta miasta Szczecina. Nadzór Budowlany Magistrat Stettin. Baupolizei

Nazwa obcojęzyczna:

Magistrat Stettin

Języki:

niemiecki

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

24755

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

24755

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

320.1

Ogółem opracowanych metrów bieżących

320.1

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak w bazie IZA

dokumentacja techniczna, mapy