Akta stanu cywilnego gminy żydowskiej w Bolesławcu

Sygnatura
39/1414/0
Liczba serii
1
Liczba skanów
0

Zawartość:

Akty urodzeń, małżeństw i zgonów, dowody do aktów małżeństw, skorowidze.

Dzieje twórcy:

Urzędowe potwierdzenie faktów urodzeń, małżeństw i zgonów wywodzi się z praktyki kościelnej. Uchwały potrydenckie dotyczące rejestracji metrykalnej zaktualizowała ustawą z 20 września 1792 roku rewolucja francuska. Jej rozwiązania przeszczepiono do polskiego porządku prawnego wraz z utworzeniem Księstwa Warszawskiego i nadaniem przez Napoleona Bonaparte 22 lipca 1807 roku w Dreźnie nowej konstytucji. Ogłoszony równocześnie z ustawą zasadniczą Kodeks Cywilny wprowadzał z dniem 1 maja 1808 roku akta stanu cywilnego urodzeń, małżeństw i zgonów, sporządzane przez urzędników cywilnych. Obowiązek tworzenia właściwych wpisów, dbałość o ich formę i treść dekret króla saskiego i księcia warszawskiego Fryderyka Augusta z 23 lutego 1809 roku powierzał – w gminach wiejskich – duchownym rzymskokatolickim, spisującym obok akt cywilnych również dokumenty wymagane przez prawo kościelne. Kolejne zmiany wprowadził Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego z 1825 roku. Z dniem 1 stycznia 1826 roku zaprzestali działania dotychczasowi urzędnicy stanu cywilnego. Nowe prawo ustanowiło odrębne przepisy dla legalnych związków wyznaniowych, a ich uszczegółowienie zawarto w postanowieniu O utrzymaniu i prowadzeniu ksiąg stanu cywilnego z 3 listopada 1825 roku. Prawo rozróżniło dwa sposoby rejestracji aktów stanu cywilnego ze względu na wyznanie (chrześcijańskie lub niechrześcijańskie) osób zgłaszających urodzenie, małżeństwo lub zgon. Akty stanu cywilnego denominacji chrześcijańskich połączono z metrykami kościelnymi, a duchownych – przełożonych parafii mianowano urzędnikami stanu cywilnego. Rejestrację akt gminy żydowskich powierzono burmistrzom, względnie innym osobom świeckim mianowanym przez Komisję Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Równolegle pojawiły się przepisy szczegółowe dotyczące aktów stanu cywilnego wyznań niechrześcijańskich. Postanowieniem Rady Administracyjnej z 7 września 1830 roku na rabinów lub ich zastępców, wykonujących obrządki religijne związane z faktem urodzenia, małżeństwa lub zgonu, nałożono obowiązek prowadzenia rejestrujących te wydarzenia tak zwanych „ksiąg zapisowych”. Zawarte w nich wpisy stanowiły podstawę sporządzenia przez urzędnika stanu cywilnego właściwego aktu, dokonywanego w obecności rabina i osób uczestniczących. Zarówno Kodeks Napoleona, jak też Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego określały sposób tworzenia akt stanu cywilnego. Księgi rejestracji urodzeń, małżeństw i zgonów prowadzono w dwóch egzemplarzach. Pierwszy, składał się z trzech tomów odpowiadających działom rejestracji – urodzeń, małżeństw i zgonów i prowadzony był aż do wyczerpania księgi. Drugi egzemplarz, jednoroczny, był dzielony na trzy części. Dublowanie czynności kancelaryjnych służyło zabezpieczeniu aktów przed zniszczeniem, gdyż księgi przechowywano w dwóch miejscach – jednotomowe we właściwym terytorialnie archiwum sądu pokoju, zaś trzytomowe w parafii, w archiwum urzędnika stanu cywilnego. Zapisów dokonywano w języku polskim, a od 1868 roku w języku rosyjskim (z wyjątkiem imion i nazwisk osób rejestrowanych, które w nawiasie mogły być podane w języku polskim). Na przełomie 1867 i 1868 roku zaczęto również stosować podwójną datację według kalendarza juliańskiego (stary styl) i kalendarza gregoriańskiego (nowy styl). Każdy akt stanu cywilnego zawierał obligatoryjnie datę i miejsce sporządzenia, imię i nazwisko, wiek, zawód oraz miejsce zamieszkania osób wymienionych w treści – stawiających się i świadków odpowiednie formuły o imieniu, nazwisku i wieku panieńskim matki narodzonego dziecka, oświadczenie duchownego o zapowiedziach, dane osoby zmarłej. Do aktów małżeństw dołączano dowody, czyli odpisy akt urodzenia (chrztu) zaślubionych, ewentualnie akty znania, a w przypadku wdowieństwa także odpis aktu zgonu poprzedniego małżonka. Całość aktów spisywano w formie ciągłego tekstu, bez pustych miejsc. Nie stosowano skrótów, a liczby zapisywano słownie. Przekreślenia i odsyłacze podpisywali urzędnik i osoby obecne przy sporządzaniu aktu. Fakt rejestracji potwierdzały ich parafy lub informacja o przyczynach niewykonania tego obowiązku. Po ostatnim wpisie, pod koniec danego roku kalendarzowego, urzędnik stanu cywilnego sporządzał krótki protokół wymieniający liczbę aktów spisanych w ciągu roku oraz alfabetyczny indeks urodzonych, zaślubionych i zmarłych. Księgi stanu cywilnego po zamknięciu były sprawdzane pod względem zgodności przez sędziego pokoju i księdza dziekana. Początki osadnictwa Żydów w Bolesławcu sięgają połowy XVII wieku. W 1859 roku społeczność żydowska w mieście wynosiła 314 Żydów, co stanowiło 30% ogółu mieszkańców.

Daty skrajne:

1826-1888

Klasyfikacja:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

Nazwa twórcy:

Daty:

1826-1838, 1840-1840, 1842-1845, 1847-1847, 1849-1850, 1853-1854, 1887-1888.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

rosyjski, polski

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

22

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

22

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.4

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.4

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
elektroniczny inwentarz archiwalny zatwierdzony Tak