Urząd Powiatowy 1919-1921: zarządzenia i okólniki MSW i Komisarza Rządu Polskiego w Łowiczu, sprawy wojska i aprowizacji, opieka nad repatriantami, wykazy właścicieli zakładów przemysłowych, gruntów rolnych oraz właścicieli i dzierżawców folwarków, sprawy weterynaryjne, orzecznictwo w sprawach karnych i administracyjnych (sygn. 1-12). Dział I Bezpieczeństwo Publiczne 1921-1928: sprawozdania sytuacyjne dotyczące bezpieczeństwa publicznego, sprawy polityczne i społeczne wsi, zjazdy, wiece i zebrania, strajki, paszporty wewnętrzne i zagraniczne, prasa i widowiska (pozwolenia na imprezy), sprawy repatriantów, normowanie cen, walka z lichwą, likwidacja strat wojennych, wybory do Sejmu i Senatu (sygn. 13-77). Dział III Wojskowy 1922-1923: straty wojenne (sygn. 78-79). Dział IV Administracyjno-Karny 1922-1928: wykazy i dane statystyczne, dane o zatrzymanych i aresztowanych (sygn. 80-83). Dział V Wyznaniowy 1922-1928: dane liczbowe o ludności wszystkich wyznań, sprawy wyznania rzymskokatolickiego, m.in. wykazy parafii, wyznanie prawosławne, ewangelickie, mariawickie i żydowskie, w tym sprawy wyboru członków dozoru i wyborów do gminy żydowskiej (sygn. 84-110). Dział Kultura i Sztuka 1922-1927: inwentaryzacja i ochrona zabytków państwowych i prywatnych, pozwolenia na prace budowlane przy zabytkach (sygn. 111-116). Dział Samorządowy 1921-1928: sprawy spisu ludności, funkcjonowanie gmin, wybory sołtysów i ich zastępców, regulacje rzek, daniny i podatki, zmiany granic gmin i gromad, sprawy szkolnictwa (sygn. 117-151). Dział Sanitarny 1922-1928: sprawy lekarzy, dentystów, felczerów i położnych, urzędnicy państwowi, szpitale państwowe, prywatne i komunalne, ambulatoria, apteki i składy apteczne, wytwórnie leków, wód mineralnych i środków aptecznych, epidemie, nadzór sanitarny, cmentarze, sprawy szkolne i opieki nad dziećmi, zakłady opiekuńcze i przytuliska, więzienie, walka z nierządem, zakłady kąpielowe i dezynfekcje, statystyka sanitarna (sygn. 152-223). Dział Rolny 1921-1930: wykazy zakładów przemysłowych i powierzchni leśnych, pomoc rolna w nasionach, gotowiźnie i inwentarzu, maszyny i narzędzia rolnicze, statystyka rolna, sprawy rybołówstwa, hodowli i melioracji, szkoły rolnicze, ogrodnictwo, zagospodarowywanie odłogów, ochrona lasów, majątki państwowe i prywatne (wykazy i czynsze), ogólne sprawy rolne (sygn. 224-282). Dział Weterynaryjny 1920-1928: lekarze weterynarii, sanitariusze i delegowani, wykazy uboju zwierząt, jarmarki i targi (sygn. 283-293). Dział Aprowizacyjny 1920-1924: komisje aprowizacyjne, aprowizacja rolna i przemysłowa (sygn. 294-299). Dział Przemysłowy 1920-1924: uprawnienia przemysłowe (wykazy zakładów), statystyka przemysłowa, miary i wagi (sygn. 300-307). Dział Praca i Opieka Społeczna 1922-1928: opieka nad weteranami 1863 r., inwalidami cywilnymi i byłymi więźniami, emigracja i reemigracja, rejestracja inwalidów cywilno-wojskowych, ubezpieczenia społeczne (sygn. 308-325). Dział XIV Roboty Publiczne 1919-1928: składnica architekta powiatowego (plany architektoniczne i sytuacyjne budowli), budowa dróg i mostów, dostawy materiałów budowlanych, budowa i remonty gmachów państwowych, sprawy odbudowy oraz pożyczek na inwestycje, regulacje osiedli, sprawy budowlano-przemysłowe, nadzór budowlany, akta remontu budynków starostwa (sygn. 326-384). Referat Ogólno-Organizacyjny 1928-1938: sprawy starosty związane z jego funkcją przedstawiciela rządu, sprawy osobowe urzędników i funkcjonariuszy państwowych, wykazy pracowników starostwa (sygn. 385-391). Referat Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego 1928-1931: przepisy i zarządzenia ogólne władz, sprawozdania sytuacyjne, sprawy przestępczości politycznej, stowarzyszenia i związki zawodowe, prasa, zebrania, wiece i zjazdy, strajki, wybory samorządowe, akta Policji Państwowej, widowiska, koncerty i zabawy (sygn. 392-430). Referat Administracyjny 1928-1939: sprawy drogowe i komunikacyjne, sprawy wyznaniowe – rzymskokatolickie, ewangelicko-augsburskie, prawosławne i mojżeszowe, inne wyznania i sekty, statystyka ludności, sprawy kultury i sztuki (ochrona zabytków), spółki wodne i melioracyjne, uprawnienia wodne, statystyka rolna, zarządzenia i nadzór w sprawach aprowizacji, uprawy zbóż, akta komasacji, parcelacji i zagospodarowywania odłogów, ewidencja produkcji roślinnej i hodowlanej, sprawy majątków państwowych, lasy, targi i jarmarki, organizacja rzemiosła, statystyka przemysłowa i handlowa, wybory do Izby Rzemieślniczej, nadzór nad zakładami opieki społecznej, opieka nad inwalidami, weteranami, więźniami, ubogimi i sierotami, emigracja zarobkowa, ubezpieczenia społeczne (sygn. 431-500). Referat Karny 1929-1930: statystyka przekroczeń administracyjnych (sygn. 501-502). Referat Sanitarny 1928-1930: szpitale państwowe i komunalne, lekarze, apteki i składy apteczne, szczepienia ochronne, nadzór nad wytwórniami artykułów spożywczych, statystyka sanitarna, sprawozdania lekarza powiatowego (sygn. 503-516). Referat VIII Odbudowy 1924-1934: okólniki władz, wykazy pożyczek udzielonych na odbudowę, protokoły Pożyczkowej Komisji Odbudowy, dane statystyczne dotyczące odbudowy ze zniszczeń w wyniku I wojny światowej, wykazy nieruchomości w Łowiczu, akta pożyczek zrealizowanych w gminach (sygn. 517-548). Referat Rolnictwa i Reform Rolnych 1938-1939: parcelacje rządowe majątku Nowe Bobrowniki, scalenia gruntów wsi Jastrzębia i Reczyce (sygn. 549-553). Inne z lat 1926-1939: druki ulotne, czasopisma i plakaty załączone do sprawozdania sytuacyjnego starosty, plany architektoniczne budynków w Łowiczu i na terenie powiatu łowickiego (sygn. 550 – 571). Oprac. Marek Wojtylak

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 sierpnia 1919 r. (Dz. U. Nr 72, 1919, poz. 426) władza administracyjna I instancji na terenach b. zaboru rosyjskiego została nazwana starostwem. Na ich czele stali starostowie (w latach 1918-1919 – komisarze rządu), mianowani przez Ministra Spraw Wewnętrznych. Starosta podlegał osobowo i służbowo wojewodzie. Na terenie powiatu starosta był przedstawicielem rządu i szefem administracji ogólnej. Do współdziałania ze starostą powiatowym w wykonywaniu zadań administracyjnych powołany był czynnik obywatelski, reprezentowany przez organ samorządu, tj. Radą Powiatową (Sejmik Powiatowy) i Wydział Powiatowy. Zakres kompetencji starostwa został dokładnie określony w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów z 13 listopada 1919 r., poz. 489. Należały do niego wszelkie sprawy administracji państwowej, z wyjątkiem tych, które przekazano administracji wojskowej, sądowej, skarbowej, szkolnej, kolejowej, pocztowo-telegraficznej oraz urzędom ziemskim. Jako przedstawiciel rządu starosta miał prawo i obowiązek: - uzgadniania działalności całej administracji rządowej na obszarze starostwa w myśl zasadniczej linii działania rządu; - zwoływania zebrań w celu stałego uzgadniania działalności wszystkich działów administracji rządowej między sobą z zasadniczą linią działania rządu; - ogólnego nadzoru nad sprawami osobowymi funkcjonariuszy państwowych; - uzgadniania działalności administracji cywilnej i interesów gospodarczych starostwa z potrzebami obrony państwa; - żądania wyjaśnień od naczelników władz i urzędów oraz zakładów państwowych położonych na obszarze starostwa; uczestniczenia osobiście w posiedzeniach wszystkich działów administracji rządowej nie zespolonych z administracją ogólną. Jako szef administracji ogólnej starosta był: - służbowym zwierzchnikiem odnośnych urzędów i ich organów; - organem zarządzającym, orzekającym, rozstrzygającym i stawiającym wnioski; - przewodniczącym wszystkich organów kolegialnych powołanych przez obowiązujące przepisy do współdziałania w działach administracji rządowej. W przypadku rozruchów, starosta mógł wezwać wojsko do ich uśmierzenia. Starostwo nie występowało na zewnątrz samodzielnie, lecz tylko w imieniu starosty. Siedzibą Starostwa był budynek dawnego szpitala wojskowego przy ul. Piotrkowskiej 30 (później dr Stanisławskiego). W latach 1918-1939 funkcje starostów w Łowiczu pełnili kolejno: XI 1918 – V 1919 – dr Józef Twarowski (początkowo jako Komisarz Rządu Polskiego), VI – X 1919 – Marian Aleksandrowicz, XI – XII 1919 – Stanisław Chrząstowski, I 1920 – VIII 1921 – Stanisław Brzęczek, IX – XI 1921 – Bolesław Huppert, XII 1921 – XI 1922 – Józef Boksa, XII 1922 – VI 1927 – Wacław Podwiński, VIII – IX 1927 – Wacław Malanowski, IX 1927 – VI 1928 – Czesław Gajzler, VI 1928 – X 1930 – Zygmunt Strzeszewski, X 1930 – IX 1933 – Kazimierz Wiąckowski, IX 1933 – XI 1934 – Zdzisław Maćkowski, XI 1935 – VI 1936 – Kazimierz Siwik, VI 1936 – IX 1939 – Władysław Staszewski. Działalność Starostwa Powiatowego w Łowiczu ustała po wkroczeniu wojsk niemieckich we wrześniu 1939 r. Oprac. M.Wojtylak

IZA - inwentarz skarbowy