Zespół obejmuje szczątki materiału aktowego po funkcjonowaniu w zasadzie trzech instytucji: ROPŁ, podlegającej jej Radzie Opiekuńczej m. Łowicza oraz utworzonej po zlikwidowaniu ROPŁ Łowickiej Radzie Opiekuńczej. Z bardzo skromnego materiału aktowego najcenniejsze dla poznania funkcjonowania Rad Opiekuńczych na terenie Łowicza i powiatu wydają się dwie księgi protokołów zebrań Zarządów ROPŁ i RO m. Łowicza. Pierwsza obejmuje lata 1917-1921, zakres chronologiczny drugiej jest węższy: 1919-1921. Przedstawiają one obraz funkcjonowania obu Rad, ukazują podejmowane działania, w pewnym stopniu informują o skali i zasięgu udzielanej pomocy, a także o kłopotach finansowych instytucji. Informacje te odnoszą się tylko do lat 1917 – 1921. Nie zachowała się bowiem księga protokołów z okresu wcześniejszego, nie ma również protokołów zebrań Łowickiej Rady Opiekuńczej. Protokół zebrania z dnia 3 lipca 1921 r. – powołujący tę instytucję – jest ostatnim zachowanym protokółem. Pewne uzupełnienie do wcześniejszego okresu działalność ROPŁ przynoszą listy b. wiceprezesa Podkomitetu Powiatu Łowickiego Leona Gołębiowskiego do prezesa ROPŁ i RGO w Warszawie, poruszające kwestie uregulowania rachunków b. Podkomitetu i przekazania ROPŁ materiałów pozostałych po jego działalności. Źródłem informującym o funkcjonowaniu Rad są również dzienniki korespondencyjne, rejestrujące nie tylko daty wysłania bądź otrzymania pisma, nadawcę lub adresata, lecz również charakter załatwionej sprawy. Ostatni, najliczniej reprezentowany rodzaj materiału aktowego stanowią w zespole księgi kasowe. Zawierają one dane dotyczące dochodów i wydatków Rad oraz ilustrują stan finansowy instytucji. MW

W dniu 1 stycznia 1916 r. w Warszawie, na miejsce rozwiązanego Centralnego Komitetu Obywatelskiego, niemieckie władze okupacyjne powołały nową organizację, noszącą nazwę Rada Główna Opiekuńcza (RGO). Rada miała zająć się udzielaniem pomocy materialnej poszkodowanej ludności (rozdział żywności, leków, odzieży, pieniędzy), prowadzeniem schronisk, przytułków, ochronek i żłobków oraz rejestracją strat wojennych. Rada Opiekuńcza Powiatu Łowickiego, będąca oddziałem RGO, powstała po przekształceniu się Sekcji Pomocy dawnego Komitetu Obywatelskiego. Jej ostateczne ukonstytuowanie nastąpiło 31 marca 1916 r. W skład Zarządu Rady weszli przedstawiciele miejscowej inteligencji i duchowieństwa. Przewodniczącym został ks. kanonik Jan Niemira. Siedziba Zarządu mieściła się w wikariacie parafii Św. Ducha przy ul. Długiej. Na terenie gmin powiatu łowickiego działały gminne rady opiekuńcze, a w samym Łowiczu – miejska rada. Do najważniejszych spraw, którymi zajmowała się Rada Opiekuńcza, należało: 1) rozdział bądź sprzedaż po niższych cenach produktów żywnościowych najuboższym, 2) podejmowanie akcji opieki nad dziećmi – organizowanie kwest i zbiórek pieniężnych pod hasłem „Ratujcie dzieci”, przyjmowanie dzieci miejskich na wieś, opieka nad ochronkami, 3) udzielanie pomocy jeńcom wojennym i uchodźcom. ROPŁ podlegała RGO z siedzibą w Warszawie, przekazywała jej wszelkie sprawozdania z działalności i od niej otrzymywała środki finansowe, które rozdzielała między Radę Opiekuńczą m. Łowicza i rady gminne. Stałe subsydium od RGO (1000 marek miesięcznie w 1918 r.) było głównym źródłem dochodów ROPŁ. Stosunkowo niewielką pozycję w budżecie stanowiły ofiary społeczeństwa: składki i wpływy z kwest i zbiórek. Od 1920 r. w związku z z polityką rządu zmierzającą do likwidacji RGO i jej oddziałów terenowych, a zastąpieniem ich nowymi organami, powołanymi przez władze polskie, funkcje ROPŁ zaczęła przejmować Komisja Opieki Społecznej przy Wydziale Powiatowym Starostwa w Łowiczu. Ostateczna likwidacja Rady nastąpiła z dniem 15 czerwca 1921 r. Jej majątek przekazany został Komisji Likwidacyjnej, składającej się z przedstawicieli Starostwa. Byłemu Zarządowi powierzono zorganizowanie nowej instytucji społeczno-dobroczynnej. Dnia 3 lipca 1921 r. została utworzona Łowicka Rada Opiekuńcza jako kontynuatorka ROPŁ. Nowa instytucja istniała do roku 1922, lecz brak bliższych informacji na temat jej funkcjonowania. Oprac. Marek Wojtylak

IZA - inwentarz skarbowy