Akta Zarządu Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację dokumentują organizację i działalność Związku na terenie województwa poznańskiego w latach 1949–1982. Pokazują też proces okazywania opieki socjalnej państwa względem kombatantów (udzielanie zapomóg, rent specjalnych, dodatków do uposażeń, opieki socjalnej i lekarskiej itp.). Zespół zawiera wiele materiałów do badań historycznych i socjologicznych nad poznańskim środowiskiem kombatanckim. Szczególnie bogatej i różnorodnej bazy źródłowej do badań nad historią najnowszą Polski dostarczyć mogą materiały zebrane przez Okręgową Komisję Historyczną. Są to przede wszystkim akta o charakterze pamiętnikarskim, a więc: pamiętniki, życiorysy, wspomnienia, ankiety i różnorodne opracowania popularne, popularno-naukowe i naukowe. Dotyczą bogatych przemian społeczno – politycznych, które miały miejsce na terenie Polski i Europy w pierwszej połowie XX wieku. Zespół zawiera szczątki: 1415/1 Związek Byłych Więźniów Politycznych w Poznaniu z lat 1946 - 1948 oraz 1415/2 Związek Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację w Poznaniu z lat 1945 - 1949

Związek Bojowników o Wolność i Demokrację powstał w wyniku zjednoczenia 11 organizacji kombatanckich podczas Kongresu Zjednoczeniowego, który obradował w Warszawie w dniach od 1–2 września 1949 r. Kongres uchwalił statut i powołał władze naczelne, tj.: Główną Komisję Rewizyjną, Główny Sąd Koleżeński i Radę Naczelną, która wyłoniła spośród siebie Zarząd Główny, jako organ wykonawczy Związku. Członkami Związku mogli być uczestnicy walki o niepodległość i demokrację, to jest weterani walk rewolucyjnych, uczestnicy powstań narodowościowych, kombatanci II wojny światowej i Ruchu Oporu, byli więźniowie polityczni hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych, uczestnicy walk z podziemiem. Na terenie Wielkopolski do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację przystąpiły w 1949 roku trzy organizacje, które tu działały od 1945 roku: Związek Powstańców Wielkopolskich, Związek Bojowników z Faszyzmem i Najazdem Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację oraz Polski Związek byłych Więźniów Politycznych. Najwyższą władzą na szczeblu Okręgu był Zjazd Okręgowy. Do jego kompetencji należało: 1. udzielanie absolutorium ustępującemu Zarządowi Okręgu, 2. wybór władz okręgu, to jest Zarządu, Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego, 3. rozpatrywanie wniosków zgłoszonych na Zjazd, 4. wybór delegatów na Kongres Krajowy. Komisja Rewizyjna była organem kontrolnym Okręgu. Organem władzy, wybranym przez Zjazd, był Sąd Koleżeński. Organem wykonawczym Okręgu był Związek Okręgowy. Do jego zadań należało: 1. kierowanie działalnością Związku na terenie Okręgu, 2. reprezentowanie Związku na zewnątrz, 3. wykonywanie uchwał władz naczelnych, 4. przygotowywanie i zatwierdzanie planów i sprawozdań, 5. administracja finansami i majątkiem Okręgu, 6. czuwanie nad pracą Oddziałów i Kół, 7. egzekwowanie kar dyscyplinarnych wobec podległych zarządów i ich członków 8. powoływanie okręgowych komisji problemowych i środowiskowych. Zarząd Okręgu odbywał swe posiedzenia w czasie tak zwanych zebrań plenarnych, w których uczestniczyli członkowie Zarządu oraz przewodniczący komisji środowiskowych i problemowych. Posiedzenia plenarne odbywały się w zasadzie trzy razy w roku. Wśród komisji problemowych na szczególną uwagę zasługuje Okręgowa Komisja Historyczna. Powołana została pod koniec 1957 roku. Głównym zadaniem Komisji było zbieranie, zabezpieczanie i popularyzowanie materiałów pamiętnikarskich, dotyczących walk o narodowe i społeczne wyzwolenie Kraju. Owocem jej działalności są akta pamiętnikarskie, które znajdują się w omawianym zespole. Podstawowymi jednostkami, a zarazem najniższymi w drabinie organizacyjnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, były Koła. Dzielono je na: koła samodzielne /Starołęka, Żegrze, Poznań Główna, Kostrzyn, Piła/, które bezpośrednio podlegały Zarządowi Okręgu, oraz miejskie, wiejskie i przyzakładowe. Władzą najwyższą w kołach były Walne Zebrania, które powoływały zarządy kół i ich komisje rewizyjne. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację od roku 1969, decyzją Rady Ministrów zaliczony został do stowarzyszeń o Wyższej Użyteczności Publicznej. Natomiast w 1972 roku powołano Urząd do spraw Kombatantów z ministrem Mieczysławem Grudniem na czele. Od 1 X 1973 roku zaczął działać w Poznańskim Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Pełnomocnik Urzędu do spraw Kombatantów w osobie wiceprezesa Zarządu, Mieczysława Koniecznego. [na podst. wstępu do inwentarza Tadeusza Salamona]

W zespole zdigitalizowano (skany) 184 j.a. o sygn.: 29-54, 97, 232-234, 334-336, 340, 346, 350-358, 361-372, 375-384, 386-453, 457-478, 480-507