Księgi ziemskie krasnostawskie

Sygnatura
35/5/0
Liczba serii
8
Liczba skanów
44512

Zawartość:

Zapisy [inscriptiones], 1470-1796, 19 j.a. Wyroki [decreta], 1498-1797, 30 j.a. Relacje [relationes, RMO], 1783-1796, 4 j.a. Ingrosacje [ingrosationes], 1796-1811, 18 j.a. Fragmenty ksiąg, ekstrakty, 1586-1810, 4 j.a. Widendarze, 1740-1796, 5 j.a. Wpisy spraw [regestra causarum], 1635-1792, 8 j.a. Księgi Cesarsko-Królewskiego Sądu Ziemskiego Krasnostawskiego i Kancelarii ziemskiej krasnostrawskiej, 1802-1824, 2 j.a.

Dzieje twórcy:

Pierwsze wzmianki dotyczące działalności sądu ziemskiego chełmskiego sięgają pierwszej połowy XV w., natomiast ślady odbywania odrębnych sądów krasnostawskich pochodzą z drugiej połowy XV w. Sąd ziemski był organem pierwszej instancji a jego jurysdykcji podlegały wszystkie sprawy szlachty osiadłej z dziedziny sądownictwa spornego, z wyłączeniem należących do grodu 4 artykułów starościńskich (podpalenie, napad na drodze publicznej, najście na dom, zgwałcenie). Ponadto do 1631 r. jako jedyny na tym terenie miał prawo przyjmowania do swoich akt wpisów związanych z nabywaniem lub zbywaniem dóbr ziemskich (tzw. prawo wieczności). Obszarem działania sądu chełmskiego była wchodząca w skład województwa ruskiego ziemia chełmska z powiatem krasnostawskim włącznie. Ten sam skład sędziowski sprawował w określonych prawem terminach sądy w Chełmie dla ziemi chełmskiej, a tuż po nich w Krasnymstawie dla powiatu krasnostawskiego. Skład sędziowski stanowili wybierani na sejmikach i zatwierdzani przez króla: sędzia (iudex terrestris), podsędek (subiudex terrestris) i pisarz ziemski (notarius terrestris). Konstytucje sejmowe szczegółowo regulowały zasady wyboru, zatwierdzania, składania przysięgi oraz trybu sprawowania funkcji. Sąd sprawował swe funkcje okresowo, na rokach ziemskich (termini terrestres). Przed ich rozpoczęciem odbywało się leżenie ksiąg (positio actorum), podczas którego pisarz i komornicy przyjmowali wpisy od stron. Terminy regulowane były zwyczajem oraz konstytucjami sejmowymi. W 1792 r. Sejm Wielki dokonał reformy sądownictwa szlacheckiego I instancji, zastępując dotychczasowe sądy ziemskie i grodzkie sądami ziemiańskimi. Pozostawiono im uprawnienia obu dotychczasowych sądów, wprowadzając jednocześnie zmiany w składzie sądu oraz trybie sprawowania czynności jurysdykcyjnych – „sąd zawsze gotowy”. Dla ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego ustalono jeden sąd, który miał obradować na sesjach odbywających się na zmianę w Chełmie i Krasnymstawie (VL IX, s. 370-376). Konstytucja grodzieńska z 23 XI 1793 r. na krótko przywróciła sądy ziemskie, utrzymując przy tym szeroką kolegialność sądu, zasady funkcjonowania i wprowadzony w sądach ziemiańskich urzędowy język polski (VL X, s. 286-294). Po III rozbiorze władze austriackie stopniowo likwidowały na terenie Galicji Zachodniej polskie sądownictwo ziemskie. W latach 1796-1810 w Krasnymstawie funkcjonowała jedynie kancelaria ziemska, przyjmująca wpisy spraw o charakterze niespornym i wydająca wypisy z ksiąg, konieczne do regulacji spraw majątkowych.

Daty skrajne:

1470-1811

Klasyfikacja:

instytucje ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości

Nazwa twórcy:

Daty:

1470-1811.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Acta terrestria Crasnostaviensia

Języki:

polski, niemiecki, łaciński

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

90

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

90

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

8.67

Ogółem opracowanych metrów bieżących

8.67

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz opublikowany Nie Archiwum Państwowe w Lublinie. Inwentarz ksiąg dawnych, opr. J. Riabinin, W 1931
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak spis ksiąg ziemskich krasnostawskich wykonany podczas skontrum,

3 księgi z lat 1538-1596 znajdują się w Narodowym Archiwum Republiki Białorusi w Mińsku