Akta miasta Namysłowa

Sygnatura
45/18/0
Liczba serii
56
Liczba skanów
118

Zawartość:

Dokumenty pergaminowe i papierowe 1374-1886 (185 j.a.), Akta: Zarząd Główny - sprawy ogólne państawa niemieckiego, sprawy wojskowe, ustrój i zarząd miejski, urząd miejski i rada miejska, sprawy personalne i registratura, wybory, sprawy prawne i sporne, Urząd stanu Cywilnego, Statystyka, Sprawy policji - zarząd policji, urzędnicy policyjni, policja ds.bezpieczeństwa i porządku, sprawy paszportowe, meldunkowe i cudzoziemców, policja kryminalna, polcja ds.ruchu, dróg i ulic, policja przemysłowa, policja ds.rolnych i leśnych, łowczych i wodnych, policja ds.zdrowia, policja weterynaryjna, Zarząd szkół - organizacja szkół, sprawy finansowe szkolnictwa, budownictwo szkolne, personel nauczycielski, nauczanie specjalne, szkoły zawodowe, szkoły ewangelickie, Oświata i kultura - oświata, biblioteki publiczne, sprawy kultury, muzeum, pomników, sprawy wyznaniowe, Opieka społeczna, Budownictwo miejskie, moeszkoaniowe, budownictwo ulic, mostów, Gospodarka rolna - gospdarka rolna, leśna, hodowla bydła, gospodarka ziemią, Instytucje użyteczności publicznej - straż pożarna, dom pogrzebowy, łaźnia miejska, szpitale, Przedsiębiorstwa komunalne - zakłady miejskie, Sprawy finansowe i podatkowe - budżet miasta i kasa miejska, świadczenia służebne na rzecz miasta, cło miejskie, zarząd majątkami, zarząd kapitałem, fundacje, statystyka finansowa, zadłużenia, pożyczki, sprawy podatkowe i czynszowe, rzeczowy wykaz akt

Dzieje twórcy:

I. A. Dzieje miasta Namysłów położony na dawnym szlaku handlowym z Wrocławia do Krakowa i dalej na wschód wymieniany był w dokumentach jako: Namizlow w 1233 roku, Namslaw w 1278 roku, Namzlawia w 1333 roku. W okresie późniejszym utrwaliła się nazwa Namslau i obowiązywała do 1945 roku. Po wyzwoleniu miasto przyjęło nazwę Namysłów. Pierwsza wzmianka o Namysłowie występuje w dokumencie z 1222 roku, Dotyczy nadania przez Księcia Henryka Brodatego majątku Lasucice k/Namysłowa braciom zakonu krzyżackiego. Prawa miejskie otrzymał ok. 1249 roku. Nowe przywileje jak również zatwierdzenie praw miejskich miasto otrzymało w 1278 roku. W 1357 roku miasto otrzymało prawo magdeburskie i 13.02.1359 roku zobowiązało się by w wątpliwych wypadkach przy stosowaniu prawa miejskiego zwracać się do Wrocławia. W XIV wieku miasto było uważane za ważny punkt graniczny z Polską. W 1350 roku otoczono je silnymi murami z kamienia. W 1356 roku cesarz Karol IV na prośbę rady i mieszczan zatwierdził wszystkie stare zwyczaje i przywileje Namysłowa. Do 1284 roku Namysłów należał do księstwa wrocławskiego, następnie do 1323 roku był własnością księstwa głogowskiego, w latach 1341 – 1348 oddany został w zastaw królowi Polski Kazimierzowi Wielkiemu. W 1359 roku jako lenno korony czeskiej został włączony ponownie do księstwa wrocławskiego. W 1742 roku przeszedł we władanie pruskie, pod którym pozostawał do 1945 roku. Namysłów leżący na szlaku handlowym wschód-zachód, gościł w swoich murach ważne osobistości. W roku 1364, 1369 i 1374 gościł cesarza Karola IV wraz z małżonką, w 1404 roku przejeżdżał przez Namysłów król Polski Władysław Jagiełło jadący do Wrocławia na spotkanie z cesarzem Wacławem IV. Również tędy przejeżdżało poselstwo moskiewskie do cesarza Rudolfa II w 1593 r., a także poselstwo hiszpańskie do króla polskiego w 1579 r.. Przez Namysłów przejeżdżał August III wraz z małżonką, jadący do Warszawy na koronacje. Fakt ulokowania miasta na ważnym szlaku handlowym wpływał na jego rozwój polityczny i gospodarczy. W czasach Fryderyka II w Namysłowie znajdował się jeden z większych targów bydłem. W średniowieczu należał do największych miast Śląska. Był jednym z 17 miast śląskich posiadających prawo do bicia własnej monety. Prawo to miasto otrzymało w uznaniu za postawę w czasie wojny husyckiej w 1431 r.. W Namysłowie istniała również szkoła ewangelicka. Po reformacji przeważała ludność wyznania ewangelickiego. W mieście mocne były tradycje polskie. Jeszcze w XIX wieku nabożeństwa odbywały się w obu językach. Ludność trudniła się przede wszystkim rzemiosłem, a szczególnie sukiennictwem. Podobnie jak inne miasta śląskie, Namysłów często był niszczony przez groźne pożary. Pierwszy wzmiankowany w dokumentach miał miejsce w 1376 roku, następne w 1446, 1483, 1619, 1682 roku. Również epidemie niszczyły miasto , zwłaszcza groźna epidemia, która wybuchła w 1586 roku – zmarło wówczas 360 osób, a także w 1633 roku, gdy zmarło 1300 osób. Wybudowanie linii kolejowej w 1919 roku łączącej Wrocław z Krakowem przez Opole wpłynęło w mocnym stopniu na zmniejszenie znaczenia miasta. B. Dzieje ustrojowe miasta We wczesnym średniowieczu władzę w mieście sprawował dziedziczny wójt, który jako urzędnik książęcy pełnił również władzę sądowniczą. W okresie późniejszym zastąpiony został przez radę miejską. Wójt wzmiankowany jest w dokumencie z 1278 roku. W 1372 roku występuje już w mieście burmistrz i rada. Pierwszym znanym z imienia burmistrzem był Hinczil Weneri. Wraz z nimi wymienia się 4 radnych. Burmistrz odpowiedzialny był jedynie przed radą, a książę tylko formalnie zatwierdzał jego wybór. Od XIV wieku burmistrz przejął również władzę sędziowską od wójta i w ten sposób uzyskał pierwszeństwo w mieście przed urzędnikiem książęcym. W 1515 roku dla unormowania stosunków miejskich wydana została ordynacja policyjna. Była to pierwsza ordynacja miejska. Określała, że magistrat powinien składać się z rady nowej i starej oraz z dwóch burmistrzów. Ordynacja z 1540 roku znosiła ten układ, ustalała ponownie jedną radę i jednego burmistrza wybieranych drogą losowania lub głosowania, a zatwierdzanych przez panującego. Burmistrz sprawował władzę wykonawczą i policyjną, natomiast władzę ustawodawczą sprawowała rada. Jest to okres największego rozkwitu miasta. Wystawiane w tym czasie dokumenty mają formę: „Wir Bürgermeister und Rathmannen…”. Okres następny to czas upadku znaczenia miast, niszczonych wojnami religijnymi, pożarami, epidemiami. Po zajęciu Śląska, Fryderyk wydał w 1749 i 1767 roku tzw. Ressortreglament, składające się z: dyrektora miasta, dyrektora sądowego, prokonsula, kämmerera, syndyka, inspektora budowlanego i 2-4 radnych. Jednym z zasadniczych elementów rozwoju stała się gruntowna reforma ustroju miejskiego przeprowadzona wg zasad ordynacji miejskiej z dn.19.11.1808 roku. Likwidowała ona zależność miast od panującego, znosiła podziały na miasta królewskie i prywatne. Miasta zostały podzielone, w zależności od liczby mieszkańców na: wielkie (ponad 10 tys. mieszkańców), średnie (3,5 – 10 tys. mieszkańców). Ordynacja ponadto przyznawała miastom rozległy samorząd sprawowany przez mieszkańców, posiadających w mieście nieruchomości lub zakład rzemieślniczy. Tworzyli oni gminę miejską, pozostali to byli tzw. „podopieczni”. Głównym organem samorządu była rada miejska licząca w Namysłowie 24 osoby i zmieniana co roku w 1/3 składu. Rada uchwalała budżet, nakładała opłaty komunalne, nadawała obywatelstwo, wybierała magistrat składający się z burmistrza i 4 – 6 radnych. Magistrat jako organ wykonawczy rady zajmował się sprawami miejskimi, obsadzał stanowiska urzędnicze, regulował sprawy przemysłu i handlu, dbał o sprawy komunalne miasta, a także o finanse miasta. W ręku magistratu była również władza policyjna. Jedynie w dziedzinie policji nadzorowany był magistrat przez państwo, w pozostałych kwestiach odpowiedzialny był całkowicie przed radą. Wybory do rady wg nowej ordynacji wyznaczone zostały na dzień 21.02.1809 roku. Burmistrzem nowej rady został Theusner. Dokonano również wówczas wyborów do 7 deputacji: kościelnej i szkolnej, dla spraw ubogich, przeciwpożarową, ubezpieczeniową, sanitarną, budowlaną i kontroli komory miejskiej. Zmiany czy uzupełnienia wprowadzone z 1831 i 1853 roku uzależniały prawo wyborcze od cenzusu majątkowego. Magistrat został częściowo poddany kontroli państwa, gdyż starosta, prezydent rejencji i nadprezydent otrzymali prawo zatwierdzeania niektórych uchwał magistratu. Taka forma samorządu miejskiego przetrwała w zasadzie do 1933 roku, tzn. do chwili objęcia władzy przez Hitlera. 15.12.1933 roku została przeprowadzona zmiana ustroju miast, podyktowana podporządkowaniem interesów miast interesom ogólnej polityki państwa. Zlikwidowano radę miejską, a całość władzy przeszła w ręce burmistrza mającego do pomocy kilku pomocników. Radę miejską zastąpiła rada gminy powołana przez władze nadrzędne na wniosek Gauleitera. Składała się z członków partii faszystowskiej, organizacji społecznych i zasłużonych dla władz miejskich. Miasto straciło wówczas cały swój dotychczasowy samorząd i prawo do decydowania o własnych losach. II. Dzieje zespołu Do czasów zajęcia Śląska przez Prusy nikłe są ślady na temat archiwów miejskich, w tym także archiwum miejskiego w Namysłowie. Wprawdzie z literatury dowiadujemy się, że „notarius civitati” Johannes Froben uporządkował archiwum tzn. uporządkował każdy dokument, list i akt, o którym nawet niejednokrotnie nie wiedzieli radni. O dalszych losach archiwum brak jakiejkolwiek wzmianki. Dopiero w 1746 roku król pruski wydał zarządzenie odnośnie obiegu pism w kancelariach miejskich. Mówi się w nim, że wszystkie akta zamknięte mają być foliowane i mają otrzymać „rotulusy” (spisy spraw), aby nie można było usunąć z nich niewygodnych pism i aby były łatwiejsze do brakowania. Wszystkie oryginalne dokumenty i przywileje miasta mają być ujęte w specjalnym registrze, oprawione jak księgi protokołów, aby mogły być ustawione tak jak księgi w bibliotece. Zastrzeżono w nim również, że nie można wydać akt poza registraturę bez poświadczenia. Do zarządzenia dołączono wzór dziennika podawczego, a także układ akt w registraturze. Akta podzielono na XVI sekcji: Sectio I – Generalia von Stadt Sachen Sectio II – Rathausliche und Cämmerey Sachen Sectio III – Administration und Verpachtung der Stadt – Güther Sectio IV – Administation und Verpachtung einzelner Cämmerey Stücke und Pertinenzion Sectio V – Forst, Jagd und Grenz-Sachen Sectio VI – Bau-Sachen Sectio VII – Polizei-Sachen Sectio VIII – Privilegia Concessiones Commercien oder Crämer-Innungs und Standwerks ingleichen Juden Sachen Sectio IX – Brau- und Brandwein-Sachen Sectio X – Geistliche, Kirchen, Schulen und Armen Sachen Sectio XI – Justiz – Sachen Sectio XII – Vormundschafts Sachen Sectio XIII – Millitaria Sectio XIV – Landes-Herrliche Gefalle und Regalia betreffende Sachen Sectio XV – General Landes-Polizei Sachen Sectio XVI – Allerhand Publica et Generalia Zarządzenia zobowiązywały magistraty do zorganizowania registratury w ciągu 3 miesiecy. Z zachowanej w zespole korespondencji wynika, że w Namysłowie nie zorganizowano archiwum miejskiego. W dniu 3.12.1759 roku magistrat Namysłowa zwrócił się pisemnie do magistratu brzeskiego z informacją, że 28.06.1759r. przekazano do Brzegu na przechowanie w bezpiecznym miejscu 7 zapieczętowanych kopert z aktami magistrackimi. Ponieważ teraz są potrzebne do pracy prosi się o ich zwrot. Nigdzie w aktach nie natrafiono na informację, co było powodem przekazania akt na przechowanie do Brzegu. Kontrola registratury namysłowskiej przeprowadzona w 1819 roku przez urzędników rejencji wrocławskiej, której Namysłów podlegał, stwierdza brak zorganizowanej registratury. Powodem tego stanu rzeczy, jak stwierdza pismo magistratu, jest brak pieniędzy na ten cel. W końcu jednak 28.11.1822r. rejencja wrocławska została poinformowana, że registratura w Namysłowie została uporządkowana. W aktach zespołu „Akta miasta Namysłowa” zachowała się korespondencja świadcząca, że w prowincjonalnym archiwum we Wrocławiu miał powstać centralny ośrodek zbierający informacje o wszystkich archiwach znajdujących się na terenie prowincji. W związku z tym magistrat namysłowski został zobowiązany do sporządzenia wykazu dokumentów i archiwaliów znajdujących się w registraturze, kościołach i cechach. Wykaz powinien zawierać następujące informacje: treść dokumentu (tytuł poszytu), data, imię wystawcy, miejsce wystawienia, podpisy, pieczęcie oraz miejsce przechowywania. W przypadku dokumentów, szczególnie tych sprzed 1400 roku, sprawiających trudności w odczytaniu, należy je wraz ze spisem przesłać do Wrocławia, gdzie zostaną opracowane i zwrócone wraz z kopią spisu. W związku z tą akcją magistrat namysłowski zwrócił się do kościoła ewangelickiego i katolickiego z prośbą o udzielenie informacji o przechowywanych tamże archiwaliach. Pastor kościoła ewangelickiego odpowiedział, że parafia ewangelicka powstała w 1742 roku, kościół wybudowano w 1789 roku, a więc nie posiadają tego typu materiałów. Natomiast parafia katolicka poinformowała, że owszem posiada dokumenty XIV-wieczne w języku starogreckim i łacińskim, ale mają one znaczenie praktyczne ponieważ dotyczą czynszów dla szpitala, a także dokumenty z 1435 i 1480 roku dotyczące browarnictwa. W lutym 1831 roku został sporządzony spis dla archiwum prowincjonalnego, do którego dołączono ekstrat odpowiedzi księdza katolickiego i ewangelickiego wraz z informacją, że cechy żadnych dokumentów nie posiadają. Spis archiwaliów sporządzono wg zawartości akt znajdujących się w szafach. Przedstawiał się następująco: Szafa 1 – Księgi zawierające różne wpisy, kroniki, księgi ławnicze, relacje, protokoły z lat 1405-1743, 97 j.a. Szafa 2 – Przywileje z lat 1491-1623, 12 j.a. Szafa 3 – Dokumenty z lat 1407-1639, 15 j.a. Szafa 4 – Dokumenty z lat 1439 – 1733 związane z przywilejami miejskimi, 14 j.a. Szafa 5 – Dokumenty dotyczące cechów z lat 1499 – 1683, 8 j.a. Szafa 6 – Dokumentacja dotycząca czynszów, korespondencja z miastami, 103 listy oraz jeden testament bez daty Szafa 7 – Sprawozdania dotyczące czynszów szpitalnych - 2 paczki bez podanej daty Szafa 8 – Korespondencja Namysłowa z Wrocławiem XIV-XV – wieczna oraz sprawozdania czynszowe, pokwitowania dot. Szpitala i jego ziemi od 1400-1500 r. Szafa 9 – Materiały dotyczące zakonu krzyżackiego w Namysłowie Do archiwum prowincjonalnego został przesłany jedynie sam spis, archiwalia pozostały na miejscu. Kolejna kontrola przeprowadzona 16.03,1832 roku przez pełnomocnika rejencji wrocławskiej Neumanna stwierdziła, że dokumenty i archiwalia ulegają zniszczeniu na skutek lekceważącego stosunku do nich. Archiwalia przechowywane są w niewłaściwych pomieszczeniach, wydawane są poza obręb registratury, co powoduje ich niszczenie i gubienie. Wobec zaistniałej sytuacji magistrat został zobowiązany do sporządzenia w ciągu 4 tygodni repertorium i przesłania go do archiwum prowincjonalnego. Repertorium to zasadniczo niewiele różni się od spisu przekazanego w 1831 roku. Posiada jedynie układ sekcyjny i numeryczny. W dniu 4 i 5 maja 1849 roku przeprowadzono kolejną kontrolę registratury, która stwierdziła, że pomieszczenia przeznaczone na przechowywanie archiwaliów są zbyt małe. Powodem tego stanu było to, że część pomieszczeń została oddana w użytkowanie sądowi powiatowemu. W dalszym ciągu sprawozdanie z kontroli stwierdzało, że sekretarz miejski dobrze orientuje się w registraturze, a wszystkie akta są ujęte w repertorium, należy jeszcze zwrócić uwagę na rozdzielenie generaliów i specjaliów. Zachowane akta potwierdzają troskę władz zwierzchnich o registraturę miejską. Kolejna kontrola przeprowadzona 21.05.1853 roku stwierdziła brak dziennika podawczego, ale przede wszystkim stwierdzono, że registratura znajduje się w nieładzie. W związku z tym magistrat został zobowiązany do dania odpowiedzi w tej sprawie w ciągu tygodnia. Pismem z dn.19.09.1855 roku burmistrz Namysłowa powiadomił, że zatrudniono dodatkowo pomocnika sekretarza miejskiego, aby uporządkować kancelarię i registraturę. Ponadto burmistrz zobowiązał się, że wszystkie akta zostaną uporządkowane i wszystkie zakończone sprawy trafią do odpowiedniej sekcji. Coraz bogatsza produkcja aktowa zmusiła władze do zajęcia się problemem akt zbędnych – makulatury. W obawie przed zniszczeniem akt o znaczeniu historycznym 13.03.1859 r. rejencja wrocławska wydała zarządzenie do poszczególnych magistratów na mocy którego akta proponowane do zniszczenia wymagają zezwolenia archiwum prowincjonalnego we Wrocławiu, a pomocy w rozstrzyganiu wszelkich spraw wątpliwych ma udzielać prof. Dr Wattenbach z Wrocławia. Narastająca wciąż produkcja aktowa doprowadziła wreszcie do takiej sytuacji, że miasto samo musiało zadbać o swoją registraturę. 16.04.1868 roku na posiedzeniu magistratu wysunięto wniosek o uporządkowanie registratury „gdyż jest to konieczne do dobrego funkcjonowania kancelarii”. W złożonym wniosku zaproponowano przeprowadzenie następujących prac: 1. Wybrakowanie starych bezwartościowych akt. 2. Wszystkie pozostałe akta należy uporządkować wg sekcji i numerów. 3. Poszyty mają być foliowane, aby nie miało miejsca wyrywanie kart dla usunięcia niewygodnych pism, bądź przez użytkownika dla celów naukowych. 4. Katalogowanie biblioteki. Wszystkie te pracy miały być wykonywane przez pracowników magistratu, jeden z pracowników miał być koordynatorem wszystkich prac i miał za nią otrzymywać zapłatę. Pieniądze na ten cel miano otrzymywać ze sprzedaży makulatury. Wniosek został zatwierdzony na posiedzeniu rady miejskiej w dn.07.05.1868 roku. Prace miały być przeprowadzone w ciągu 3 miesięcy z zastrzeżeniem, że akta które mają iść do kasacji zostaną dokładnie sprawdzone. Zachowane w zespole repertorium sporządzone w 1889 roku zawiera 2435 j.a., w tym 50 j.a. wybrakowanych akt wojskowych, a także 99 pozycji akt osobowych. Zawiera ono podział na sekcje oraz na akta generalia i specjalia. Kolejne pisma w sprawie zabezpieczenia archiwaliów ukazały się w 1929 roku. Prezydent rejencji wrocławskiej zwrócił się z zapytaniem do wszystkich podległych magistratów w sprawie zabezpieczenia i przechowania archiwaliów. Burmistrz Namysłowa pismem z dn.20.01.1933 odpowiedział, że akta „odłożone” znajdują się w specjalnym pomieszczeniu zabezpieczonym przed pożarem i kradzieżą. W 1936 roku wydano polecenie aby wszystkie akta personalne przekazać do Archiwum Państwowego, które zdecyduje czy pozostawić je czy wybrakować. Ważnym elementem przy opracowaniu registratury było przygotowanie wykazu akt odpowiadającego wymogom pracy magistratu. Opracowanie takiego wykazu i kompletne zorganizowanie registratury zlecono w 1935 roku instytucji Regis-Gesselschaft Duisburg mającej swoją siedzibę we Wrocławiu. Po sporządzeniu konceptu, wykaz został omówiony przez poszczególne referaty. Dopiero po uwzględnieniu poprawek sporządzono w 1936 roku czystopis. Do 1949 roku zespół przechowywany był z Zarządzie Miejskim w Namysłowie, skąd został przewieziony do AP we Wrocławiu. Do Woj. Archiwum Państwowego w Opolu zespół przejęto w 1953 roku z Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Nr ks. nabytków 41. W 1959 roku przejęto również z AP we Wrocławiu 23 dokumenty wraz z repertorium z l.1601-1727; Nr ks. nabytków 410. Ponowny dopływ do tego zespołu miał miejsce w 1963 roku. Wówczas to przejęto plik akt namysłowskich pochodzących z zakupu NDAP; Nr ks. nabytków 485. Akta zostały zakupione od A. Lekkiego z Lublińca. Wyłoniono z niego 37 j.a. Ostatni dopływ miał miejsce w 1986 r.; Nr ks. nabytków 1900. Przejęto wówczas z Archiwum Państwowego w Zielonej Górze 34 dokumentów pergaminowych i 31 papierowych z l. 1508-1801. III. Charakterystyka archiwalna 1. Tytuł zespołu: Do lipca 1958 roku zespół nosił nazwę „Magistrat Namslau”, a następnie na podstawie zarządzenia NDAP Nr 17 z dn.01.07.1958 otrzymał nazwę „Akta miasta Namysłowa”. 2. Granice chronologiczne: 1374 – 1944 3. Granice terytorialne: Teren miasta Namysłowa z włączoną do niego w 1936 roku miejscowością Boehmwitz (Bemowskie). 4. Rozmiary zespołu: 2206 j.a. – 35,75 mb 5. Procentowy stan zachowania akt: trudny do ustalenia. 6. Struktura archiwalna zespołu: Na zespół składają się dokumenty pergaminowe i papierowe w ilości 185 sztuk, niewielka ilość akt kancelarii austriackiej i pozostałe to akta kancelarii pruskiej. Dokumenty otrzymały układ chronologiczny i rzeczowo-chronologiczny. Aktom natomiast nadano układ dziesiętny wg schematu opracowanego dla kancelarii i registratury namysłowskiej w latach 1935-1936. Całość podzielona jest na 10 grup rzeczowych, każdą z grup oznakowano kolejną literą alfabetu; od A-K, a w ramach poszczególnej grupy – podgrupy; cyframi, zależnie od ich ilości. W sposób szczegółowy układ ten przedstawia się następująco: I. Dokumenty pergaminowe i papierowe 1374 – 1886, sygn. 1-185. II. Akta: Lit.A. Zarząd Główny – Hauptverwaltung 1. Sprawy ogólne państwa niemieckiego: lata 1611-1938, sygn. 801-834 2. Sprawy wojskowe: lata 1758-1937, sygn.835-946 3. Ustrój i zarząd miejski: lata 1551-1938, sygn. 947-999 4. Urząd miejski i rada miejska: lata 1626 – 1937, sygn. 1000-1077 5. Sprawy personalne, registratura: lata 1741-1937, sygn. 1078-1129 6. Wybory: lata 1825-1936, sygn. 1130-1147 7. Sprawy prawne i sporne: lata 1456-1936, sygn. 1148-1232 8. Urząd Stanu Cywilnego: lata 1782-1936, sygn. 1233-1247 9. Statystyka: lata 1806-1938, sygn. 1248-1306 Lit.B. Sprawy policji – Polizeiwesen 1. Zarząd policji: lata 1804-1837, sygn. 1307-1310 2. Urzędnicy policyjni: lata 1856-1937, sygn. 1311-1347 3. Sprawy różne policji: lata 1807-1937, sygn. 1348-1352 4. Policja ds. bezpieczeństwa i porządku: lata 1659-1938, sygn.1353-1379 5. Sprawy paszportowe, meldunkowe i cudzoziemców: lata 1788-1938, sygn.1380-1427 6. Policja kryminalna: lata 1796-1938, sygn. 1428-1441 7. Policja ds. stowarzyszeń i prasy: lata 1793-1938, sygn. 1442-1492 8. Policja ds. ruchu, dróg, ulic: lata 1758-1938, sygn. 1493-1497 9. Policja przemysłowa: lata 1503-1938, sygn. 1498-1628 10. Policja przemysłowa – cechy: lata 1551-1931, sygn. 1629-1709 11. Policja ds. rolnych i leśnych, łowczych i wodnych: lata 1663-1938, sygn. 1710-1739 12. Policja ds. zdrowia: lata 1775-1937, sygn. 1740-1776 13. Policja weterynaryjna: lata 1810-1938, sygn. 1777-1783 Lit.C. Zarząd szkół – Schulverwaltung 1. Organizacja szkół: lata 1764-1938, sygn. 1784-1839 2. Sprawy finansowe szkolnictwa: 1803-1936, sygn. 1840-1855 3. Budownictwo szkolne: lata 1863-1935, sygn. 1856-1863 4. Personel nauczycielski: lata 1741-1941, sygn. 1864-1891 5. Nauczanie specjalne: lata 1890-1937, sygn.1892-1901 6. Szkoły zawodowe: lata 1830-1937, sygn.1902-1924 7. Szkoły ewangelickie: lata 1665-1937, sygn.1925-1931 Lit.D. Oświata i kultura – Volksbildung 1. Oświata, biblioteki publiczne: lata 1900-1937, sygn.1932-1938 2. Sprawy kultury, muzeum, pomników: lata 1900-1937, sygn. 1939-1943 3. Sprawy wyznaniowe: lata 1660-1944, sygn.1944-2035 Lit.E. Opieka społeczna – Wohlfahrtswesen 1. Sprawy ogólne: lata 1748-1937, sygn.2036-2090 2. Sprawy socjalne, opieka nad biednymi, starcami i wdowami, ubezpieczenia, lata 1775-1937 Lit.F. Budownictwo – Strassenwesen 1. Budownictwo miejskie, mieszkaniowe, ulic, mostów: lata 1660-1944, sygn. 2091-2196 Lit.G. Gospodarka rolna – Wirtschaftsfoerderung 1. Gospodarka rolna, leśna, hodowla bydła, gospodarka ziemią: lata 1557-1938, sygn. 2197-2338 Lit. H. Instytucje użyteczności publicznej – Anstalten und Einrichtungen 1. Straż pożarna: lata 1783-1938, sygn. 2339-2409 2. Dom pogrzebowy, łaźnia, szpitale: lata 1646-1935, sygn. 2410-2421 Lit.J. Przedsiębiorstwa komunalne - Gemeindebetriebe 1. Zakłady miejskie: gaz, woda, prąd, las miejski: lata 1744-1939, sygn. 2422-2470 Lit.K. Sprawy finansowe i podatkowe – Finanz und Steuerverwaltung 1. Budżet miasta i kasa miejska: lata 1655-1941, sygn. 2471-2532 2. Świadczenia służebne na rzecz miast: lata 1608-1881, sygn.2533-2559 3. Cło miejskie: lata 1645-1883, sygn. 2560-2577 4. Zarząd majątkami miejskimi: lata 1757-1937, sygn. 2578-2658 a) Zagospodarowanie parceli: lata 1757-1936 b) dzierżawy i samodzielne parcele: lata 1788-1937 5. Zarząd kapitałem, fundacje, statystyka finansowa: lata 1743-1937, sygn. 2659-2709 6. Zadłużenia, pożyczki: lata 1608-1939, sygn. 2710-2730 7. Sprawy podatkowe i czynszowe: lata 1535-1939, sygn.2731-2788 8. Rzeczowy wykaz akt, sygn. 2789. 7. Pomoce archiwalne: Z pomocy archiwalnych zachowały się dwa repertoria dokumentów przejęte z Archiwum Państwowego we Wrocławiu razem z dokumentami w 1959 roku. Są to repertoria identyczne co do ilości regestów jak też ich treści. Obejmują 680 pozycji z l. 1270 – 1786. Ponadto posiadają spis radnych od 1372 -1549 roku oraz indeks. Różnią się jedynie zewnętrznie, a mianowicie jedno z nich posiada naklejkę z napisem „Urkunden der Stadt Namslau in Abschrift”, drugi napis na grzbiecie „Rep. 132 a Dep. Namslau Urk.”. Obie jednostki są oprawne z tym, że jedna posiada grzbiet i narożniki skórzane, a druga pergaminowy. Następne zachowane repertorium sporządzone zostało w 1889 roku. Posiada ono układ sekcyjny, a w ramach sekcji podział na A – Generalia i B – Specjalia z tym, że i generalia i specjalia mają odrębną numerację. Repertorium to posiada 13 sekcji, które obejmują ok. 1994 j.a., brak jednak jakichkolwiek danych chronologicznych. Z sekcji IV – Militaria, która obejmowała 102 pozycje, po wybrakowaniu w 1924 roku 54 j.a. pozostało 48 jednostek z tego część oddano do garnizonu. Zagadnienie sygnatury. Większość poszytów posiada zaznaczoną sekcję cyframi rzymskimi , podgrupy oznaczone są cyframi arabskimi. Ponadto zachowały się również oznaczenia literowe. Obecna sygnatura składa się ze skrótu nazwy zespołu, nr zespołu i numeracji ciągłej. 8. Charakterystyka techniczna materiału aktowego: W skład zespołu wchodzi 185 dokumentów, w tym 44 pergaminowych. Pozostałe jednostki to poszyty. Tylko nieliczna ilość akt zachowała się w stanie luźnym. 9. Stan zmikrofilmowania akt: zespół nie był mikrofilmowany. 10. Brakowanie akt zespołu: Pierwsze brakowanie akt miało miejsce w XIX w. W poszycie „Die Einrichtung in Rathause” znajduje się zarządzenie magistratu z 1868 roku nakazujące wybrakowanie (cassirung) starych, bezwartościowych akt, a złożenie w registraturze tych, które jeszcze mogą być potrzebne. Na podstawie zarządzenia z dn.02.05.1840 roku Klassensteuer, Veraulagungs-Rollen, Veränderungslisten mogą być sprzedane po 5 latach natomiast Heberollen po 1 roku. Dnia 28.08.1880 roku podjęto decyzję uznającą za bezwartościowe 2,68 cetnara akt, które sprzedano za 31,16, marek. W 1883 roku ponownie sprzedano 22 cetnary makulatury. Następne brakowanie akt miało miejsce w 1886 r., sprzedano wówczas 8,69 cetnarów makulatury. W 1891 r. wydano zarządzenie zabraniające sprzedaży makulatury kupcom, a nakazujące palenie wybrakowanych akt. Ponadto zalecono większą ostrożność przy brakowaniu akt, ponieważ był wypadek, że musiano odkupić od kupca wcześniej sprzedane akta, gdyż były to spisy podatków z l. 1882/1883. Należy tu jeszcze omówić problem akt z okresu plebiscytu. Zarządzeniem z 17.09.1924r. wydanym na podstawie traktatu wersalskiego (Art. 178 z 1919r.) polecono zniszczyć wszystkie akta wojskowe znajdujące się w urzędach cywilnych z okresu wojen, rekrutacji, mobilizacji, reklamacji, urlopów, zwolnień. W przypadku materiałów ważnych historycznie należy je przekazać do właściwego archiwum państwowego. Akta powinny być komisyjnie przejrzane i spisane – nie spalone, ale oddane do fabryki papieru, gdzie w obecności dwóch pracowników nastąpi przemielenie. Fakt ten ma odbicie w protokole zniszczenia. Magistrat Namysłowa zgłosił gotowość do przekazania akt na przemiał w dn. 18.10.1924 roku. 22.10.1924 wpłynęło pismo informujące, że prezydent rejencji wrocławskiej wstrzymał całą akcję. Ostatecznie zakończono ją 10.12.1924r.. Dołączony spis zawierał 21 pozycji, w tym tylko dwie ostatnie posiadają daty: „Militär – Einquartirung” 1890-1911 i „Stammrollen – Beläge” 1880 – 1916. Ostatnie brakowanie miało miejsce w 1976 roku. Wybrakowano wówczas 2485 j.a. – 28 mb akt. IV. Zawartość zespołu W zespole „Akta miasta Namysłowa” znajduje się 185 dokumentów, w tym 44 pergaminowe. Dokumenty pergaminowe są różnej wielkości, najstarsze z pieczęciami książęcymi woskowymi zawieszone na pasku pergaminowym, sznurku lub wstążce. Pod względem tematycznym są to potwierdzenia prawa własności, kupna, zatwierdzenia przywilejów miejskich, konfirmacje przywilejów przez cesarzy, nadania i zatwierdzenia statutów cechów, prawo jarmarczne, darowizny szczególnie na rzecz kościoła. Podstawową część zasobu stanowią akta pochodzące z lat 1503-1944. Podzielone są na 10 działów oznaczonych kolejną literą alfabetu, te zaś na pododdziały. Obejmują następujące zagadnienia: - wynikające ze stosunków państwo – miasto, dotyczące spraw ogólno – niemieckich, ustroju państwa, sprawy granic państwowych, wyborów do sejmu Rzeszy, a także do sejmików. W grupie tej znajdują się akta dotyczące paszportowania w stosunku do osób, które brały udział w powstaniu listopadowym w Polsce, a także postępowania w stosunku do emigrantów. - wynikające ze stosunków rejencja – miasto. Znajdują się tu zarządzenia rejencyjne, wybory starostów, ordynacja gmin miejskich. - następna grupa to ustrój i administracja miast. Są to akta ordynacji miejskiej, zarządzenia dotyczące organizacji administracji, herb i granice miasta, urbarz miejski, wybory do władz miejskich i burmistrza, protokół i uchwały rady, sprawy sporne między radą a magistratem, a także akta dotyczące kancelarii, archiwum, registratury. - grupa akt wojskowych obejmuje sprawy garnizonów, wojen śląskich, wojen napoleońskich, zakwaterowania i wyżywienia armii, szkody poczynione przez wojny i obce wojska, kontrybucje, szpital wojskowy, ewidencja wojskowa. - sądownictwo – akta odnoszące się do wójta, ławników sądu miejskiego, spraw spornych - grupa akt statystycznych zawierająca różnego rodzaju spisy, w tym ludności, statystykę szkolną i przemysłową, a także miesięczne sprawozdania prasowe. - bardzo obszerną grupę, bo liczącą 483 j.a., stanowią akta wydziału policji. Policja miejska kontrolowała wszystkie dziedziny życia miasta, stąd też tak bogato zachowany materiał aktowy. • na pierwsze miejsce wysuwają się tu akta ogólne dotyczące policji, a więc zarządzenia, organizacja, szkolenia, umundurowanie. • następną grupę akt stanowią akta dotyczące porządku i bezpieczeństwa, magazynów amunicji, zachowania spokoju w mieście i inne. Również w dziale tym znalazły się akta dotyczące spraw paszportowych, meldunkowych, obcokrajowców, spraw wyżywienia i opieki nad zatrzymanymi, transport zatrzymanych. • osobną grupę w tym dziale stanowią akta policji do spraw politycznych. Znajdują się w niej akta dotyczące działalności organizacji politycznych i stowarzyszeń, rekwizycji zakazanych druków, w tym Amtsblatt, National-Sozialistische Deutsche Arbeiter Partei. • dużą grupę stanowią akta policji do spraw rzemiosła. Znajdują się w niej zarządzenia ogólne, sprawy sporne i procesowe, ceny rynkowe, akta dotyczące ochrony robotników nieletnich i kobiet, a także akta poszczególnych cechów, a więc: garncarzy (1816 – 1929), szewców (1774 – 1888), mydlarzy (1705 – 1810), kolodziei (1551 – 1659, 1823), kamieniarzy (1899), cieśli (1770 – 1849), ślusarzy, puszkarzy (1561 – 1840), krawców (1776 – 1848), siodlarzy (1606 – 1852), kowali (1743 – 1769), tkaczy (1738 – 1849), młynarzy (1643 – 1923), Płócienników (1791 – 1812). - kolejna grupa to akta dotyczące szkolnictwa miejskiego, jego organizacji, struktury, spraw finansowych, personelu nauczycielskiego, pomieszczeń szkolnych, inwentarzy, programów nauczania. Znajdują się też w niej materiały dotyczące organizacji i funkcjonowania szkół zawodowych, nauczania dzieci opóźnionych umysłowo, szkół dla ociemniałych, głuchych, a także akta specjalnych klas dla młodzieży ewangelickiej. - oświata publiczna obejmująca zagadnienia bibliotek, muzeów, pomników narodowych. Znajdują się też w tej grupie akta dotyczące spraw kościelnych ogólnych, m.in. akta dotyczące odsadzania polskiego pastora, akta dotyczące gminy i szkoły żydowskiej, a także akta dotyczące zakonu krzyżackiego - w dziale opieki społecznej zachowały się akta odnośnie opieki nad biednymi, chorymi, starcami, a także akta kasy opieki społecznej, akta domów starców, domów dla sierot oraz różne ubezpieczenia - w grupie akt budowlanych znajdują się akta dotyczące utrzymania dróg państwowych, powiatowych, rozbudowy ulic, akta o ustanowieniu granicy między gminami, budownictwo mieszkaniowe, budynki komunalne, a także akta odnoszące się do budowy miasta - gospodarka rolna – znajdują się tu akta odnoszące się do gospodarki majątkiem miejskim, dotyczącym sprzedaży ziemi, dzierżaw, upraw, hodowli bydła, cen rynkowych, akta dotyczące targów i jarmarków. - grupę użyteczności publicznej tworzą akta dotyczące przytułków, szpitali, cmentarzy, a także akta łaźni miejskiej. - akta stanowiące o elektryfikacji miasta, gazowni i wodociągach znajdują się w grupie J – przedsiębiorstwa komunalne. - ostatnią grupę stanowią akta finansowe i podatkowe. Są to budżety miejskie, akta kasy oszczędności, podatki na rzecz państwa i miasta, podatki miejskie z różnych dziedzin (od rzemiosła, handlu, wyszynku alkoholu, uprawy tytoniu i inne. W grupie tej znajdują się akta dotyczące opłat celnych, sprzedaży gruntów, rozbudowa wolnych przestrzeni. Osobną grupę stanowią akta dotyczące dzierżawy pól, lasów, łąk i pastwisk. V. Analiza metod porządkowania Zespół został przejęty z Archiwum Państwowego we Wrocławiu w stanie nieuporządkowanym. Pierwsze prace polegały na rozsegregowaniu akt na poszczególne grupy na podstawie znaków sekcyjnych umieszczonych na poszytach. Niektóre akta, poza zaznaczeniem sekcji posiadały numery, nieraz dwa i trzy. Oznakowanie takie miały najstarsze akta, szczególne XVII – XIX – wieczne. Akta z drugiej połowy XIXw. i XX-wieczne nie posiadają już oznakowań literowych, natomiast wzrasta ilość sekcji. Porównania poszytów oznaczonych tymi samymi numerami sekcji wykazały, że akta tej samej sekcji nie tworzą całości jednego zagadnienia. Akta drugiej połowy XIXw. i XX-wieczne. Akta z drugiej połowy XIX w. i XX – wieczne nie posiadają już oznakowani literowych, natomiast wzrasta ilość sekcji. Porównania poszytów oznaczonych tymi samymi numerami sekcji wykazały, że akta tej samej sekcji nie tworzą całości jednego zagadnienia. Akta drugiej połowy XIX w. i XX – wieczne miały na wypustkach kolorowe paski, które jak się później okazało nie były pomocne w nadaniu układu zespołowi. W końcu układ nadano wg wykazu akt, który ma układ rzeczowo – dziesiętny o szeroko rozbudowanych hasłach. Dokumentom nadano układ chronologiczny oraz rzeczowo – chronologiczny. Układ rzeczowo – chronologiczny zastosowano przy systematyzacji dokumentów papierowych przejętych z AP w Zielonej Górze w 1986 roku. Kopie czy odpisy dokumentów fizycznie znajdują się na kilkukartkowej składce. Dla każdego odpisu zgodnie z „Wytycznymi opracowania dokumentów pergaminowych i papierowych” sporządzono odrębną kartę inwentarzową. Prace przy zespole Akta miasta Namysłowa prowadzili mgr Stefan Spychalski i Helena Lasończyk. W 1995 r. ponownie podjęto prace przy zespole. Wówczas zinwentaryzowano 50 dokumentów papierowych, tytuły poszytów przetłumaczono na j. polski, dokonano ostatecznej systematyzacji i przesygnowania akt zespołu, a także napisano wstęp. Całość tych prac wykonała Janina Domska, która przedłożyła zespół na posiedzenie Komisji Metodycznej. Bibliografia 1. Akta miasta Namysłowa. 2. Schlesiens Kirchorte und ihre Kirchlichen Stiftungen, Neuling Herman, Wrocław 1902. 3. Deutsches Städtebuch, red. Eryk Keyser, Stuttgart – Berlin 1939. 4. Dybek Erwin, Der Geschichtsschreiber Johannes Froben aus Namslau, w : Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesien, t.43, 1909. 5. Miasta Polskie w Tysiącleciu, t.2, Wrocław 1967. 6. Wytyczne opracowania dokumentów pergaminowych i papierowych, oprac. J. Płocha, 1985.

Daty skrajne:

1456-1942

Klasyfikacja:

administracja ogólna

Nazwa twórcy:

Daty:

1456-1942.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki, czeski

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

2820

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

0

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

39.61

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.0

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz kartkowy zatwierdzony Brak danych
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Brak danych