Sąd Obwodowy w Kluczborku

Sygnatura
45/669/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
0

Zawartość:

I Organizacja sądu: sprawy organizacyjne sądu, sprawy kancelarii, archiwum biblioteki, obiegu pism 1833- 1945 (87 j.a.), posiedzenia sędziów 1910-1944 (9 j.a.), pracownicy sądowi 1854- 1944 (76 j.a.), sprawy notarialne 1857- 1945 (12 j.a.), budownictwo sądowe 1910- 1937 (7 j.a.), sprawy finansowe sądu 1837- 1945 (51 j.a.), sprawy różne: zapotrzebowania na materiały biurowe, pieczątki, telefony, maszyny do pisania 1873 - 1944 (33 j.a.), II Sprawy procesowe: zarządzenia ogólne i rejestry procesów 1910- 1942 (7 j.a.), sprawy cywilne 1904- 1944 (35 j.a.), sprawy karne 1815- 1942 (43 j.a), III Licytacje 1901- 1942 (24 j.a.), IV Sądownictwo polubowne 1829-1940 (13 j.a.), V Akta dot. wystąpienia z kościoła 1860- 1944 i synagogi (36 j.a.), VI Sprawy spadkowe: wywłaszczenia 1843- 1916 (25 j.a.), recesy dziedziczne 1839- 1944 (133 j.a.), sprawy opiekuńcze 1817- 1944 (62 j.a.), sprawy pielęgnacyjne 1899- 1944 (43 j.a.), sprawy rodzinne 1903- 1944 (13 j.a.), VII Księgi gruntowe 1799- 1944 (162 j.a.), VIII Księgi podatkowe, spisy majątków 1786-1944 (73 j.a.), IX Akta gruntowe 1754- 1945 (1208 j.a.), X Akta dotyczące dziedziczenia i testamenty 1776- 1945 (2560 j.a.), XI Akta dotyczące zadłużeń 1875- 1945 (635 j.a.), XII Rejestry handlowe 1907- 1929 (4 j.a.), XIII Spółki 1904- 1944 (91 j.a.), XIV Akta upadłościowe 1903- 1942 XV Fundacje 1867- 1939 (9 j.a.), XVI Akta personalne 1848- 1944 (37 j.a.), przes.172/2004: księga gruntowa miejscowości Janówka t. II k. 41-44, 48, 51, 64, 66-112 1893-1968 (1 j.a.), przes.181/2004: księgi hipoteczne gminy Bukowo t. I, k. 1-30 1818-1948, 1963 (1 j.a.), księga hipoteczna miejscowości Kolonia Bukowo t. I, k. 1-9 1791-1943, 1975 (1 j.a.), księga hipoteczna miejscowości Bukowo t. II, k. 31-70 1853-1940, 1970, przes.493/2005: 1 j.a.-0,01 mb., przes.1740/2012: testamenty, sprawy spadkowe, dziedziczenie majątków (44 j.a.), sprawy opiekuńcze, akta gruntowe, księgi gruntowe, rejestry spraw karnych, księga patentowa (115 j.a.) 1777-1942

Dzieje twórcy:

Pruskie sądy obwodowe [Amtsgerichte] powstały w 1878 roku, ale wcześniej działały sądy patrymonialne, sądy miejskie i powiatowe, które wytworzyły całe serie akt przejęte później przez sądy obwodowe.Po zdobyciu Śląska, Prusy pozostawiły sądownictwo patrymonialne i miejskie, a nadzór nad tym sądownictwem powierzyły w lutym 1742 r. tak zwanym rejencjom sądowym [Oberamtsregirungen]. Sądy miejskie i patrymonialne były sądami niższej instancji. W 1808 r. przeprowadzono reformę sądownictwa, która zbiegła się z ordynacją miejską Steina i Hardenberga. Podstawą prawną tej reformy były przepisy rozkazu gabinetowego z 26. 12 1808 r. Nakazywał on zlikwidowanie wszelkich funkcji sądowych w urzędach administracji. Wszystkie kompetencje wymiaru sprawiedliwości, które znajdowały się w tych urzędach przechodziły na sądy królewskie. Ustawa ta likwidowała również kamery wojenno-skarbowe, a ich kompetencje administracyjne, poszerzone o inne funkcje przekazywała urzędom rejencji, przy czym wyższe kolegia sądowe [Landes Justiz Kollegium] noszące dotąd nazwę rejencji, zostały przemianowane na wyższe sądy krajowe [Oberlandesgerichte]. Przejęły one kompetencje wszystkich rozwiązanych sądów wyższych, stały się I instancją dla osób uprzywilejowanych we wszystkich sprawach cywilnych i karnych. Prowadziły również sprawy karne i kryminalne osób nieuprzywilejowanych. Po wprowadzeniu ordynacji miejskiej i ustaw sądowniczych, w I instancji orzekały sądy miejskie [Stadgerichte],które do tego czasu stanowiły część magistratu, sądy ziemskie i miejskie [Land und Stadt Gerichte], justytariaty [Justizämte] oraz sądy prywatne tj. sądy patrymonialne. Sądom miejskim podlegali mieszkańcy miast oraz majątków ziemskich, folwarków i młynów stanowiących własność miasta. Rozstrzygały one w sprawach spornych i niespornych, włącznie ze sprawami testamentowymi, opiekuńczymi i hipotecznymi, ale z wyłączeniem spraw rozwodowych oraz spraw dotyczących osób pochodzenia szlacheckiego.Sądy miejskie rozstrzygały również w sprawach karnych z wyłączeniem spraw obrazy majestatu, zabójstwa oraz fałszowania monet. Edykt z 10. 12 1810 r. powoływał również sądy ziemskie i miejskie [Land und Stadt Gerichte] w całym państwie, które swoją jurysdykcją miały objąć również dobra prywatne. Postanowienia tego Edyktu w sprawie sądów prywatnych zostały w 1812 r. zawieszone i ostatecznie sądy ziemskie i miejskie tworzono z połączenia sądów miejskich i justitariatów w domenach. Sądy patrymonialne tworzone były dla kluczy dóbr feudalnych. Sąd patrymonialny związany był z określonymi dobrami i przy zmianie ich właściciela zmieniał się posiadacz przywileju sądowego. Sam posiadacz immunitetu sądowego nie mógł wykonywać jurysdykcji sądowej, musiał zatrudniać justytatariusza tj, osobę o wykształceniu prawniczym. Kompetencje sądów patrymonialnych nie różniły się w zasadzie od kompetencji sądów miejskich. Należały do nich sprawy cywilne, opiekuńcze, hipoteczne i depozytowe. Kolejną reformę sądownictwa pruskiego przeprowadzono w 1849 roku. . Rozporządzenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV w sprawie jurysdykcji prywatnej sądownictwa dla osób uprzywilejowanych i organizacji sądów [Verordnung über Aufhebung der Priwatgerichtsbarkeit, und des eximierten Gerichtsstandes, sowie über die anderweitigen Organisation der Gerichte von 2 Januar 1849] znosiło sądownictwo prywatne i dla osób uprzywilejowanych. Rozporządzenie to wprowadzało zasadę całkowitego rozdziału władzy ustawodawczej i wykonawczej.Pod terminem „ sądownictwo prywatne” rozumiano dotychczasowe sądownictwo panów stanowych [Standesherr], miejskie i patrymonialne w sprawach cywilnych i karnych, a także sądownictwo kościelne w sprawach świeckich, a mianowicie w sprawach procesów rozwodowych i unieważniania małżeństw. Kompetencje zniesionych sądów zostały w całości przekazane nowoutworzonym sądom powiatowym [Kreis Gerichte] oraz deputacjom [Kreis Gerichts Deputation] i komisjom [Kreis Gerichts kommision]. Sądy powiatowe były sądami I instancji. Dzieliły się na dwa działy [Abteilunge], które, połączone pod kierownictwem dyrektora, tworzyły plenum. Wydział I orzekał w sprawach spornych cywilnych i karnych włącznie ze sprawami kredytowymi i przymusowej sprzedaży. Orzekał też w sprawach małżeńskich- unieważniania małżeństw, separacji, rozwodów. Wydział II miał w swoich kompetencjach sądownictwo niesporne- sprawy opiekuńcze, kurateli sądowej, testamenty i spuścizny, hipoteczne z wyłączeniem spraw hipotecznych dóbr rycerskich , które rozpatrywał sąd wyższej instancji i inne. Obwód sądu powiatowego pokrywał się w zasadzie z obwodem powiatu, ale musiał obejmować co najmniej 40 000 mieszkańców. Jeżeli w powiecie nie zamieszkiwało tyle osób, to sąd powiatowy obejmował swoją jurysdykcją cały lub część sąsiedniego powiatu. Ustawa ta określała również, że obwód nie powinien przekraczać 70 000 osób. Komisje sądów powiatowych były niekolegialnym organem składającym z jednego sędziego i kilku urzędników pomocniczych, orzekały one w sprawach policyjnych, karnych i cywilnych do 50 talarów wartości przedmiotu sporu w tym też w sprawach przymusowych sprzedaży. Ponadto komisje przeprowadzały regulacje w sprawach dotyczących spuścizn, kurateli i prowadzenia hipotek. Deputacje były organem kolegialnym składającym się z 2-3 sędziów powiatowych. Orzekały one w przyspieszonych procesach cywilnych, i powierzanych przez sad powiatowy dochodzeniach cywilnych i karnych. W związku z powstaniem zasady publicznego jawnego procesu powołano sądy przysięgłych [Schwurgerichte] dla orzekania w ciężkich sprawach kryminalnych. Był to społeczny element, którego zadaniem było wypowiadanie się o winie lub niewinności oskarżonego. Czynnikiem społecznym w wymiarze sprawiedliwości była instytucja sędziego polubownego [Schiedsmann], która została utworzona w 1834 roku. Zadaniem sędziów polubownych było rozwiązywanie konfliktów cywilnych na drodze polubownej. Ich orzeczenia nosiły charakter wyroku sądowego, ale zwolnione one były z opłat sądowych. Sprawy nie dające się rozstrzygnąć, sędzia polubowny przekazywał do sądów powszechnych. Sędzia polubowny swoimi kompetencjami obejmował kilka gmin wiejskich, całe miasto lub jego część. Sąd Powiatowy w Kluczborku [Kreis Gericht Kreuzburg] został utworzony 1. 04 1849 roku i mieścił się w pomieszczeniach Ratusza. Następne zmiany w sądownictwie pruskim nastąpiły w drugiej połowie XIX w. W 1877 roku Reichstag przegłosował zbiór ustaw, które reorganizowały wymiar sprawiedliwości. Wśród nich najważniejszą dla organizacji sądów była ustawa określająca jednolitą strukturę sądów w całej Rzeszy [Gerichtsverfassungsgesetz]. Powoływała ona: Sądy obwodowe [Amtsgerichte] I instancji, Sądy krajowe [Landgerichte] II instancji, wyższe sądy krajowe [Oberlandgerichte] III instancji, sąd Rzeszy [Reichsgericht] jako sąd najwyższy i kasacyjny. Były to sądy państwowe, niezawisłe, powszechne, prawa cywilnego i karnego. Nadal została zachowana instytucja sędziów polubownych, którzy rozstrzygali spory cywilne przed skierowaniem ich do sądów I instancji tzn do sądów obwodowych. Ponadto przy niektórych sądach obwodowych powoływano dla spraw handlowych i przemysłowych wydziały dla spraw handlowych [Kammern fur Handelssachen]. Sądy obwodowe orzekały w sprawach cywilnych i karnych. Sprawy karne, a mianowicie przekroczenia, wykroczenia pospolite, kradzieże, przywłaszczenia, oszustwa, paserstwo przedmiotów do wartości 25 RM [ Reich Marka], a zagrożone karą do 3 miesięcy pozbawienia wolności i 600 RM grzywny, były orzekany przez sąd ławniczy [Schäffengericht ], który działał przy każdym sądzie obwodowym. W skład sądu ławniczego wchodził jeden sędzia zawodowy oraz dwóch wybieranych ławników. W sprawach cywilnych sad obwodowy orzekał do wartości przedmiotu sporu 300 RM, natomiast w sprawach o najem lokalu, w sprawach pracy, spedycji, kwaterunku, kradzieży zwierząt, prostytucji kary orzekane były bez względu na wartość sporu. Sądy obwodowe prowadziły postępowania upadłościowe, zarządy przymusowe, licytacje. Ponadto orzekały w sprawach niespornych: w sprawach opiekuńczych, spuścizn [przechowywanie, otwieranie i wykonywanie testamentów], prowadziły sprawy hipoteczno - gruntowe, sprawowały nadzór nad fundacjami. Również sądy te prowadziły rejestry wzorców, rejestry handlowe, towarzystw, spółek, oraz przechowywały duplikaty kościelnych ksiąg metrykalnych. Zakres terytorialny sądów obwodowych określało rozporządzenie z 5. 07 1879 roku [Verordnung betreffend die Bildung der Amtsgerichtbezirk]. Określając granice obwodu posługiwano się przede wszystkim granicami obwodów policyjnych, wprowadzonymi ordynacją powiatową z 13. 12 1872 roku.. Tak zorganizowane sądownictwo przetrwało z niewielkimi zmianami do 1945 roku. W okresie Republiki Weimarskiej i III rzesz powołano jeszcze instytucję sądów pracy [Arbeitsgerichte] i sądów własności dziedzicznej [Anerbengerichte], a także sądy zdrowia dziedzicznego [Erbgesundheitsgerichte]. Sąd Obwodowy w Kluczborku swoim zasięgiem terytorialnym obejmował teren powiatu kluczborskiego z wyłączeniem Wołczyna i Byczyny [w miejscowościach tych powołano odrębne sądy obwodowe], a także miejscowości z powiatu oleskiego: Bogacica, Borkowice, Jasienie, Krasków i Chocianowice. Już Sąd Powiatowy w Kluczborku nadzorował prowadzenie akt stanu cywilnego [urodzeń, ślubów, zgonów] przez poszczególne związki wyznaniowe na podległym sobie terenie, które przesyłały sporządzone przez siebie akta w postaci duplikatów. Utworzenie w 1874 roku urzędów stanu cywilnego przyczyniło się do zaniechania tej działalności. Odtąd sąd rozstrzygał jedynie w niektórych sprawach związanych z pracą nowo powołanego urzędu, a mianowicie zatwierdzał wszelkiego rodzaju poprawki, uzupełnienia i sprostowania w aktach stanu cywilnego. Podobnie jak inne sądy obwodowe na terenie Prus, Sąd Obwodowy w Kluczborku był zarazem urzędem ksiąg gruntowych [Grundbuchamt]. [Na podstawie wstepu do inwentarza, oprac. Janina Domska, Opole 2002]

Daty skrajne:

[1754] 1878-1945 [1975]

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1754-1754, 1874-1945, 1975-1975.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Amtsgericht Kreuzburg

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

7048

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

5480

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

66.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

60.0

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz kartkowy zatwierdzony Tak 5480 j.a.
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Nie

zmiany w rozmiarze zespołu zatwierdzono na posiedzeniu Komisji Metodycznej w dniu 06.11.2009 (protokół nr 8/09)