Akta miasta Goleniowa

Sygnatura
65/196/0
Liczba serii
23
Liczba skanów
0

Zawartość:

1. Ustrój miasta 1560-1878; sygn. 1-104; 104 j.a. - protokoły posiedzeń magistratu, działalność poszczególnych urzędów, wybory do władz miejskich, deputacje magistrackie: budowlana, leśna, kameralna, szkolna, opieki nad ubogimi i ich protokoły posiedzeń, nadzór sanitarny oraz nadzór nad lasami i rzeką Iną (Ihna), wiadomości o mieście. 2. Administracja miejska 1745-1878; sygn. 105-233;129 j.a. - wybory burmistrzów, rady miejskiej, uzupełniające, nominacje urzędników, chirurg miejski, lekarz, weterynarz, uposażenie urzędników, urlopy, skargi na urzędników miejskich, sprawy dyscyplinarne, administracja leśna, straże w lasach, policja miejska, rozdział podatków. 3. Statystyka 1709-1867; sygn. 234-257; 24 j.a. - tabele statystyczne, tabele rzemieślników, rozdziału podatków miejskich oraz bydła, topografia Pomorza. 4. Finanse 1730-1860; sygn. 258-290; 33 j.a. - opłaty wnoszone przez poddanych, rachunki kamery, sprawozdania finansowe, rewizje kasy kameralnej, regulacje rachunków, stan dóbr ziemskich należących do miasta, etaty urzędnicze kamery, inwentarze gospodarstw rolnych i cegielni, hipoteka gruntów miejskich. 5. Dochody Kamery Miejskiej 1625-1879; sygn. 291-351; 61 j.a. - dzierżawy ceł miejskich, łąk, prawo składu, karczmy w Inoujściu (Ihnamünde), rybołówstwo, groble, dzierżawy posiadłości miejskich, osadzanie kolonistów, zakup i sprzedaż ziemi miejskiej, wynajem budynków, handel drzewem, skład drzewa i port u ujścia Iny, kopalnia torfu, waga miejska, cegielnia, ogrody za murami. 6. Posiadłości miejskie 1552-1869; sygn. 352-473; 122 j.a. - wójt z Żółwiej Błoci (Barfussdorf), spory graniczne między Żółwią Błocią a Miękowem (Münchendorf), rowy graniczne, regulacja danin, procesy o dzierżawy, melioracja, zakładanie nowych gospodarstw, przekazywanie ziemi chłopom, holendernia, koloniści, folwark miejski, młyn, ubodzy z Krępska (Hackenwalde), karczmy, pomiary bagien, hipoteka, budowa wiatraka, kuźnia miedzi, magazyn soli, deputaty drewna, owczarnia. 7. Lasy 1602-1869; sygn. 474-564; 91 j.a. - zarządzenia, podział i granice leśne, służby leśne, dzierżawy i spory o lasy, polepszenie kultur leśnych, pozyskiwanie drewna, deputaty dla kościoła św. Katarzyny i kamery miejskiej, zaopatrzenie w drewno opałowe ludności miasta, wyręby lasów, wiklina. 8. Myślistwo 1619-1879; sygn. 565-580; 16 j.a. - przywileje i zarządzenia, policja leśna, dzierżawy myślistwa, spory i procesy, walka z kłusownictwem. 9. Torf 1763-1880; sygn. 581-591; 11 j.a. - bagna torfowe i ich wykorzystanie, torfowiska wzdłuż Krępy (Krampe), założenie kopalni torfu. 10. Wydatki Kamery Miejskiej 1627-1877;sygn. 592-661; 70 j.a. - lustracje dóbr, budownictwo i remonty domów, budowa szkoły, remont ratusza, naprawa proboszczówki, zegara miejskiego, leśniczówki w Inoujściu, utrzymanie i konserwacja bram i murów miejskich, Brama Wolińska, piwnice lodowe, lazaret wojskowy, naprawy mostów, utrzymanie nabrzeża na Inie oraz dróg i rowów melioracyjnych, założenie grobli przez ińskie bagna, utrzymanie ulic i chodników, pozyskiwanie materiałów budowlanych. 11. Kredyty 1721-1857; sygn. 662-680; 19 j.a. - długi miejskie, prośby o kredyty, dostawy i świadczenia wojenne, koszty wojenne, kwaterunki, kontrybucje, rachunki za żywność i furaż, kredyty kamery. 12. Granice 1550-1879; sygn. 681-720; 40 j.a. - opis granicy między posiadłościami Goleniowa a własnością kościoła Mariackiego w Szczecinie, regulacje granic, wytyczenie granic między miastem a Stepnicą (Stepenitz), Lubczyną (Lübzin) i Żółwią Błocią, Żółwią Błocią a Miękowem oraz Żółwią Błocią a Glewicami (Glewitz), pomiary i oznaczenia granic, spory graniczne. 13. Pomiary 1722-1832; sygn. 721-729; 9 j.a. - rejestry miejsc zabudowanych na terenie miasta, powierzchnie pól należących do mieszczan, łąk miejskich, bagien, kataster miejski, powierzchnia lasów, pomiary wsi Żółwia Błoć i Miękowo. 14. Majątki mieszczańskie 1743-1848; sygn. 730-739; 10 j.a. - budowa domu komendanta i dzierżawa jego ogrodu, dzierżawy pól, łąk i ogrodów miejskich, czynsze. 15. Budownictwo 1783-1868; sygn. 740-745; 6 j.a. - zarządzenia i przepisy, hipoteka gruntów pod zabudowę, stan zabudowy miasta w różnych jego częściach. 16. Posiadłości miejskie 1721-1875; sygn. 746-781; 36 j.a. - powinności chłopskie, sprawy gminne, osadzanie kolonistów, sołtysi we wsiach miejskich, położenie chłopów, parcelacja gruntów, ubezpieczenia i straż przeciw pożarowa, kuźnia, nominacje sołtysów, podział gruntów wspólnot gminnych. 17. Kościoły 1625-1884; sygn. 782-969; 188 j.a. - szkoły, fundacje, budowa i naprawy kościołów oraz szkół w Żółwiej Błoci, Kątach (Kattenhof) i Miękowie, dom wdowi, rachunki kościołów wiejskich, przebudowa kościoła św. Katarzyny, naprawa kościoła św. Jerzego, powiększenie cmentarza, wakaty na stanowiskach proboszczów, posada organisty i kantora, Towarzystwo Biblijne, zatrudnianie nauczycieli, szkoła żeńska, obsada stanowiska dyrektora szkoły miejskiej, uposażenie nauczycieli, przerwy w nauce, kasa szkolna, szkoły prywatne, towarzystwo szkolne i gimnastyczne, szpital św. Ducha, jego uposażenie, personel, remonty i rachunki, szpital św. Jerzego, budowa domu superintendenta, przytułek dla ubogich, kasa ubogich, kasa pogrzebowa, fundacje na terenie miasta. 18. Handel i przemysł 1614-1878; sygn.970-1016; 47 j.a. - zarządzenia, koncesje, jarmarki, zakłady skórzane, huta szkła, instalacja maszyn parowych, fabryka sukna, przędzalnia, magazyny wełny, plantacje morwy, hodowla jedwabników, uprawa wikliny, założenie olejarni, farbiarnia, spław towarów Iną, przywileje żeglugowe, statki i ich załogi, handel morski, komunikacja rzeczna. 19. Rzemiosło i cechy 1587-1879; sygn. 1017-1087; 71 j.a. - akta i przywileje cechów: krawców, rybaków, kowali, tokarzy, młynarzy, stolarzy, piwowarów, tkaczy, sukienników, pantoflarzy, cieśli, garncarzy, gildii kupców i żeglarzy, bractwa kurkowego, egzaminy mistrzowskie, dom żeglarza i jego rachunki, kasa przytułku dla żeglarzy, zażalenia rzemieślników, zakup urządzeń do warzenia piwa, kursy prowadzone przez żeglarzy, komisja pracy, kasa zapomogowa. 20. Żydzi 1761-1877; sygn. 1088-1094; 7 j.a. - edykty, przywileje i koncesje nadane Żydom, prośby o przyznanie praw obywatelskich, spisy rodzin żydowskich, gmina wyznaniowa. 21. Cła, pieniądz i podatki 1715-1878; sygn. 1095-1152; 58 j.a. - akcyza miejska, cła, fałszerstwa pieniędzy, bicie nowych monet, opłaty pocztowe, podatek na rzecz wojska, opłaty stemplowe, zaopatrzenie wojska w mąkę, mięso, drewno, kontrybucje francuskie, naliczanie podatków od rzemieślników, osób prywatnych, nieruchomości, tabele podatkowe, opłaty od konsumpcji i zbytu, ulgi podatkowe dla pogorzelców, listy zastawne. 22. Hołdy lenne 1652-1877; sygn. 1153-1159; 7 j.a. - hołd złożony królowej szwedzkiej Krystynie, przekazanie Prusom Pomorza przez Szwecję, uroczystości żałobne po śmierci Fryderyka II, święta i uroczystości obchodzone w mieście. 23. Nadzór policyjny 1741-1873; sygn. 1160-1286; 127 j.a. - podróże królów pruskich i członków domu panującego, podróże wyższych urzędników, konie pocztowe, organizacja administracji i sądu miejskiego, zakazy kupna i sprzedaży niektórych towarów, nadzór nad: personelem medycznym, chałupnikami, cechami, sprzedażą wódki, targami i jarmarkami, loteriami, zarządzenia i kasa przeciw pożarowa, towarzystwo ubezpieczeniowe, kontrole budynków, umacnianie brzegów Iny, nadzór nad spławem drewna, utrzymanie dróg, ulic, grobli i rowów, zakładanie studni, remonty mostów, upiększanie okolic miasta, zarządzenia w sprawach policji.

Dzieje twórcy:

W połowie XIII w. Goleniów był niewielką, położoną nad Iną śródleśną osadą, którą w 1268 r. książę Barnim I podniósł do rangi miasta. Nowy ośrodek lokowany na prawie magdeburskim otrzymał rozległe przywileje oraz znaczne posiadłości ziemskie. Zasadnicze zmiany wewnętrzne przyspieszyło przeniesienie ośrodka w 1314 r. z prawa magdeburskiego na lubeckie, bardziej dogodne dla kupiectwa. W 1318 r. w źródłach po raz pierwszy pojawiła się goleniowska rada miejska, a w 1361 r. miejscowy burmistrz. Miasto rozwijało się opierając się na posiadłościach ziemskich i eksploatacji puszczy. Znaczną rolę odgrywało także rzemiosło oraz handel, zwłaszcza morski prowadzony przez Inoujście. W drugiej połowie XV w. Goleniów liczył około 1000–1100 mieszkańców. W XVI i pierwszej połowie XVII w. na czoło goleniowskiej gospodarki wybijały się cechy piwowarów, rzeźników i piekarzy. Z innych specjalności źródła odnotowują: krawców, szewców, kowali, bednarzy i tkaczy. Ośrodek pełnił także funkcję lokalnego centrum handlowego (cotygodniowe jarmarki) oraz prowadził wymianę drogą morską przez port inoujski. Niezależny handel miasta powodował częste konflikty ze Szczecinem. Spory te rozstrzygnięto ostatecznie w 1615 r. obopólnym porozumieniem, które znosiło wszelkie utrudnienia w handlu między Szczecinem a Goleniowem. W omawianym czasie władzę administracyjno-sądowniczą w mieście sprawowała nadal rada miejska. W jej skład w XVI w. wchodziło dwóch burmistrzów, dwóch kamerariuszy, kilku rajców miejskich oraz sekretarz rady, razem 11–12 osób. Członkowie rady wywodzili się z grona miejscowych kupców, piwowarów oraz bogatych kramarzy. Każdemu z członków rady powierzano nadzór nad wybraną dziedziną gospodarki miejskiej. Natomiast pierwszy z burmistrzów zarządzał miastem jako całością, drugi nadzorował sądownictwo miejskie. Do obowiązków kamerariuszy należało też dbanie o finanse Goleniowa. Oblicza się, że około 1628 r. miejscowość liczyła 1500–1600 osób. Załamanie gospodarcze i demograficzne przyniosła miastu wojna trzydziestoletnia. Poza stratami bezpośrednimi (rabunki, zarazy, zniszczenie infrastruktury miasta) o głębokim kryzysie Goleniowa zadecydowały: drastyczne zawężenie się rynku zbytu oraz odcięcie miejscowości granicą od naturalnego zaplecza. Miasto bowiem w wyniku podziału Pomorza (reces graniczny z 1653 r.) znalazło się w szwedzkiej części Pomorza. Dopiero po 1677 r. Goleniów przeszedł ostatecznie pod władzę Brandenburgii. Na przełomie XVII i XVIII w. goleniowskie rzemiosło zaczęło powoli dźwigać się z upadku. W latach dwudziestych XVIII w. w mieście pracowali przedstawiciele 30 zawodów rzemieślniczych (razem 117 mistrzów), a cała ludność ośrodka liczyła około 1100 osób. W drugiej połowie XVIII w. większość cechów powiększyła liczbę swych członków, pojawiły się także nowe specjalności, ożywił się handel miasta. Na początku XVIII w. ludność Goleniowa dzieliła się na trzy podstawowe grupy. Do pierwszej, która rządziła miastem, należeli członkowie rady miejskiej, kupcy, kramarze, piwowarzy i bakałarze. Druga składała się z członków cechów głównych: piekarzy, rzeźników, szewców i tkaczy sukna. Do wspomnianej grupy zaliczano także członków 11 cechów niższych: młynarzy, krawców, stolarzy, kowali, tkaczy płótna, garncarzy, murarzy, bednarzy, rybaków, tokarzy oraz przewoźników-właścicieli statków. Ostatnią trzecią grupę stanowili mieszkańcy trudniący się rolnictwem, tragarze, furmani, ludzie żyjący z pracy najemnej, służba domowa i karczmarze. W 1720 r. Prusacy zreorganizowali zarząd nad miastem, opierając go na szczegółowym regulaminie określającym kompetencje i zakres działalności władz miejskich. Według wspomnianych przepisów na czele miasta stało dwóch burmistrzów, szafarz, syndyk, oraz dwóch senatorów, z których jeden pełnił funkcję sekretarza. W ciągu XVIII w. następuje wzrost ludności Goleniowa (mimo zapaści wywołanej wojną siedmioletnią) z 1677 osób w 1745 r. do 2200 osób w 1796 r. W 1808 r. w ramach modernizacji Prus zreformowano również zarząd nad pruskimi miastami. Nową ordynację (w 1808 r.) otrzymał także Goleniów. Odtąd miastem miała zarządzać, pochodząca z wyboru, rada miejska wraz z magistratem i związanymi z nim deputacjami i komisjami. Prawo wyborcze przyznano tylko osobom posiadającym obywatelstwo miasta oraz odpowiedni majątek. Wyłoniona w 1810 r. rada miejska liczyła 33 osoby, spośród których wybrano magistrat. Ustawa z 1853 r. umocniła ustrój magistracki. Nadal głównym organem uchwałodawczym, wyłanianym w drodze wyborów, była rada miejska. Członkowie rady wybierali spośród siebie magistrat stanowiący organ wykonawczy. Magistrat (po 1853 r.) liczył dziesięć osób, z których trzy tworzyły wąski zarząd (burmistrz, zastępca burmistrza i jeden rajca, tzw. kolegium magistrackie). Obok magistratu miastem zarządzały deputacje magistrackie. W drugiej połowie XIX w. w Goleniowie działały deputacje: budowlana, lasów miejskich, ekonomiczna, kamery miejskiej, obywatelska, pozyskiwania drewna, szkolna i opieki nad ubogimi. W kancelarii miejskiej pracowali: registrator i kancelista. Przez cały XIX w. Goleniów utrzymał swą funkcję niewielkiego ośrodka handlowo-rzemieślniczo-przemysłowego. Działały tu: kuźnia miedzi, fabryczka igieł, kilka wytwórni mebli, trzy browary (po 1847 r.), pięć gorzelni, destylatornia oraz pięć młynów wodnych. Skromny przemysł uzupełniało silne rzemiosło. Miasto stało się również ważnym węzłem kolejowym otrzymując połączenia z Dąbiem i Nowogardem (1882 r.), Kamieniem Pomorskim i Wolinem (1892 r.) oraz Maszewem (1903 r.). Stosownie do rozwoju ekonomicznego miasta wzrastała jego ludność. Archiwalia goleniowskie zaczęto przekazywać do archiwum w Szczecinie na podstawie umowy zawartej w 1879 r. między magistratem a dyrektorem szczecińskiej placówki. Wybrane dokumenty i akta miały trafić do archiwum na zasadzie depozytu. Pierwszego przekazania (dokumenty pergaminowe) dokonano już w 1879 r. Kolejne dopływy archiwaliów nastąpiły wkolejnych latach. W czasie II wojny światowej, obawie przed nalotami, akta Goleniowa rozdzielono na dwie części, wywożąc w 1943 r. jedną z nich do Pęzina, drugą zaś w 1944 r. do Endlingen (obecnie w Greifswaldzie). W latach 1946–1947 archiwalia z Pęzina przewieziono do Szczecina.

Daty skrajne:

1550-1884

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1550-1884.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Magistrat Gollnow

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

1286

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

1286

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

13.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

13.2

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak w bazie IZA

W Landesarchiv w Greifswaldzie, Rep. 38b Gollnow, 1980 j.a., 37,5 m.b., z lat 1268–1938.