Sąd Obwodowy w Kłodzku

Sygnatura
84/319/0
Liczba serii
83
Liczba skanów
0

Zawartość:

1.Sprawy Ogólne (Acta Generalia), 1833-1841, sygn. 1-3, 2.Księgi gruntowe (Grundbücher), [1725-1878] 1879 – 1945 [1948-1965], sygn. 4-482, 3.Księgi gruntowe majątków (Rittergütter Grundbücher), 1752-1942, sygn. 483-487, 4.Akta gruntowe (Grundakten), 1723-1944, sygn. 488-1418, 5.Akta gruntowe majątków (Rittergütter Grundakten), 1859-1940, sygn. 1419-1425, 6.Testamenty (Testamente), 1840-1907, sygn. 1426-1428, 7.Duplikaty ksiąg kościelnych (Duplicate der Kirchenbücher), 1859-1874, sygn. 1429, 8.Akta osobowe pracowników sądu, 1925-1927, sygn. 1430-1431. Ubytek (ub.) nr 61, 2014 rok (forma ubytku: zmiana rozmiaru, przez którą należy rozumieć zmniejszemie liczny jednostek archiwalnych na skutek ich połączenia w trakcie prowadzonych prac nad opracowaniem zespołu, zmiana metrażu na skutek ponownego obmiaru) - obejmuje 89 j.a., 1,27 mb, zaistniały stan wynika z przeprowadzonej w toku opracowania systematyzacji i scalenia akt (akt i tabel gruntowych) oraz urealnienia rozmiaru opracowanego zespołu archiwalnego. Decyzja Komisji Metodycznej Archiwum Państwowego we Wrocławiu z dnia 16 maja 2014 roku. Zespół zatwierdzony na posiedzeniu Komisji Metodycznej Archiwum Państwowego we Wrocławiu z dnia 16 maja 2014 roku. W toku opracowania zespołu: Sąd Obwodowy w Ząbkowicach Śląskich, [1733-1878]1879-1945[1951-1965] (zespół nr 84/312), dokonano wyodrębnienia, a następnie przesunięcia do zespołu nr 84/319: Sąd Obwodowy w Kłodzku [1710-1878]1879-1945: 3 j.a., 0,03 mb (Przes, nr 95, 2008 r.)). Decyzja Komisji Metodycznej Archiwum Państwowego we Wrocławiu z dnia 30 grudnia 2008 roku.

Dzieje twórcy:

Początki administracji sądowej w Kłodzku sięgają I połowy XIV wieku, kiedy to miasto wraz z wójtostwem wykupiło od króla Jana Luksemburskiego prawo sądownictwa. Lokacja na prawie magdeburskim przyznała uprawnienia sądownicze wójtowi i ławie miejskiej, składającej się z 10 ławników, wybieranych spośród mieszczan. Rozprawy sądowe odbywały się budynku ratusza, gdzie mieściło się również więzienie miejskie, natomiast wyroki sądu wykonywano przy znajdującym się we wschodniej części rynku pręgierzu. W końcu XV wieku na terenie Hrabstwa Kłodzkiego (Grafschaft Glatz), obowiązywały przepisy prawa wprowadzone przywilejem króla Władysława Jagiellończyka (29 IV 1472) oraz księcia Henryka ziębickiego (rok 1475), natomiast po wstąpieniu na tron czeski Habsburgów, na terenie Hrabstwa stosowano uregulowania prawne wprowadzone przez cesarza Rudolfa II. Najwyższą instancją odwoławczą była wówczas, powołana w roku 1548 Praska Izba Apelacyjna (Appellationsgericht), rozpatrująca odwołania od wyroków sądów miejskich. Pod koniec XVII wieku w składzie Rady Miejskiej Kłodzka wymieniany jest urząd miejskiego syndyka, który zajmował się między innymi prowadzeniem rejestrów ksiąg hipotecznych. Poza tym rozpatrywał też skargi w sprawach podatkowo-celnych. Z chwilą zajęcia Śląska przez wojska pruskie rozpoczął się stopniowy proces dostosowywania administracji sądowniczej do przepisów wydanych przez Fryderyka II patentem w styczniu 1742 roku. W myśl jego postanowień na obszarach włączonych do państwa pruskiego powstały dwa wyższe sądy krajowe w Głogowie i Wrocławiu, będące jednocześnie instancjami odwoławczymi. Pierwszą instancję tworzyły natomiast sądy w poszczególnych okręgach, (poza terytoriami wolnych państw stanowych, i księstw). Ujednolicenie i skodyfikowanie przepisów prawnych nastąpiło dopiero w roku 1794, kiedy to wprowadzono powszechne prawo krajowe (Allgemeines Landrecht für die Königliche Preussischen Staaten), obejmujące nie tylko prawo cywilne, karne i administracyjne, ale także lenne i kościelne. Nowe regulacje wprowadziły podział na dwa rodzaje sądów: niższe i wyższe. Pierwszym podlegali chłopi i mieszczanie, natomiast urzędnicy, szlachta, duchowieństwo i wojskowi, odpowiadali przed sądem wyższym, pełniącym jednocześnie funkcję sądu II instancji dla sądów niższych (poza sprawami karnymi). Poza tym w każdym departamencie istniały Rejencje (Prowincjonalne Kolegia Sądowe), a ich organami pomocniczymi były komisje powiatowe (Kreis Kommision), mogące rozstrzygać samodzielnie drobne sprawy cywilne. Rolę instancji odwoławczej (dla całego państwa) pełnił Najwyższy Tajny Trybunał w Berlinie. Kolejne przepisy administracyjne dotyczące sądownictwa zostały wydane edyktem z grudnia 1808 roku, odnoszącym się do powołania prowincji oraz okręgów rejencyjnych. Wkrótce później (luty 1809) we Wrocławiu rozpoczął swoja działalność Wyższy Sąd Krajowy. W miastach powołano natomiast Królewskie Sądy Miejskie. Jednym z nich był sąd w Kłodzku, który w roku 1837 zatrudniał 8 urzędników. Swoja jurysdykcją obejmował wówczas 8972 osoby w tym 7094 mieszkańców Kłodzka. Według zachowanych sprawozdań w skali roku 1837 przed kłodzkim sądem rozpoznano 271 spraw cywilnych, 848 opiekuńczych, 58 spadkowych, 1235 związanych z własnością gruntów oraz 39 karnych. Na początku XIX wieku w systemie administracji pruskiej na terenie Śląska obok sądów miejskich istniały również sądy patrymonialne, które zniesiono po wydarzeniach Wiosny Ludów edyktem królewskim, wydanym na początku stycznia 1849 roku. Nowe uregulowania prawne wprowadziły trzystopniowy podział sądownictwa. Najniższy tworzyły sądy powiatowe (Kreisgericht), którym w miastach powyżej 50 mieszkańców odpowiadały sądy miejskie (Stadtgericht). Posiadały one dwa wydziały: karny i cywilny. Ponadto przy sądzie istniał urząd prokuratora, podlegającego ministrowi sprawiedliwości oraz adwokatura. Sprawy karne w cięższych przypadkach przejmował sąd przysięgłych składający się z 12 osób, gdzie o karze orzekało 5 sędziów. Sądy te przejęły w pewnym stopniu kompetencje sądów patrymonialnych. Drugą instancję tworzyły sądy apelacyjne (Appelationsgericht), będące instytucjami odwoławczymi od orzeczeń sądów powiatowych i miejskich oraz w niektórych sprawach (fundacje, fideikomisy) sądami I instancji. Sądy handlowe zostały wcielone do sądów powszechnych dopiero w roku 1861. Najwyższym sądem dla całego państwa był Najwyższy Trybunał Sądowy (Oberster Gerichtshof) działający w Berlinie. Ostatnia reforma sądownictwa nastąpiła w roku 1877, kiedy to w związku ze zjednoczeniem, ujednolicono ustrój sądów całego państwa. Przepisy określające funkcjonowanie aparatu wymiaru sprawiedliwości na terenie Rzeszy Niemieckiej zawarto w ustawie o ustroju sądownictwa (Gerichtsverfassungsgesetz) z 27 stycznia 1877 roku. Nowa ustawa zlikwidowała wówczas sądy apelacyjne, sady miejskie i powiatowe, włącznie z deputacjami, komisjami i urzędami ksiąg wieczystych (Grundbuchamt). W oparciu o przepisy w/w ustawy w Kłodzku powołano wówczas dwie instytucje administracji sądowniczej; Sąd Krajowy (Okręgowy) - (Landgericht Glatz), będący drugą instancją i orzekającą kolegialnie oraz Sąd Obwodowy (Amtsgericht Glatz) – pierwsza instancja orzekająca jednoosobowo Od wyroków wspomnianych powyżej sądów można było odwołać się do Wyższego Sądu Krajowego (Okręgowego) we Wrocławiu (Oberlandesgericht Breslau) oraz Trybunału Rzeszy (Reichsgericht) z siedzibą w Lipsku. Sąd Obwodowy w Kłodzku był kompetentny do rozstrzygania spraw o wartości przedmiotu sporu do 500 marek, spraw z tytułu umowy najmu, umowy o pracę, spraw alimentacyjnych, spraw upadłości, czy spraw dotyczących postępowania odwoławczego. Do kompetencji sądów obwodowych należały również sprawy dotyczące ksiąg gruntowych, opiekuństwa, rejestrów postępowań z zakresu sądu polubownego. Sądy te posiadały również kompetencje rozstrzygania spraw karnych. W przypadku, gdy sędzia pierwszej instancji nie rozstrzygał samodzielnie, sprawy karne rozstrzygane były przez sąd ławniczy (Schöffengericht). Ławnicy, którzy byli uprzednio wybrani przez komisję, w czasie głównej rozprawy sądowej korzystali w pełnym zakresie z uprawnień sędziów. Od września 1933 roku, w związku z nowelizacją ustawy o dziedzicznych gospodarstwach rolnych Sąd Obwodowy w Kłodzku stał się również organem nadzorującym sprawy dziedziczenia gospodarstw rolnych. Na początku XX wieku na terenie Kłodzka przy ówczesnej ulicy Garten Strasse (obecnie Bohaterów Getta) wzniesiono nowy budynek sądu, który we wspomnianej wcześniej strukturze funkcjonował do maja 1945 roku. Akta zespołu obejmują część powiatu kłodzkiego, oraz miejscowości które zostały do niego włączone po likwidacji w roku 1932 powiatu noworudzkiego. Pozostałe miejscowości na terenie dawnego powiatu kłodzkiego objęte były jurysdykcją Sądów Obwodowych, działających w Dusznikach Zdroju (AG Reinerz), Lewinie (AG Lewin) oraz w Nowej Rudzie (AG Neurode). [dzieje aktotwórcy opracowano, na podstawie noty informacyjnej do zespołu nr 84/319 - Sąd Obwodowy w Kłodzku [1723-1878]1879-1945[1947-1965]; autor noty: Bartosz Grygorcewicz]

Daty skrajne:

[1723 - 1878] 1879 - 1945 [1947 - 1965]

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1723-1878, 1879-1945, 1947-1965.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Amtsgericht Glatz

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

1431

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

1431

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

45.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

45.0

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak