Polskie archiwum historyczne w Cieszynie włączone do ogólnopolskiej sieci archiwów państwowych w ramach wojewódzkiego Archiwum w Katowicach, zostało powołane do życia dopiero w 1952 roku. Początkowo objęło swoim zasięgiem terytorialnym tylko miasto Cieszyn i powiat cieszyński, to jest byłą austriacką część Górnego Śląska. Po reformie podziału administracyjnego w 1954 roku swoją kompetencją objęło także powiat wodzisławski, historycznie częścią byłego pruskiego Górnego Śląska. W niedługim czasie w cieszyńskiej placówce archiwalnej zgromadzono bogaty zasób pochodzący z terenu historycznego Księstwa Cieszyńskiego. Prowadzono także akcję przejmowania, w znacznie skromniejszym stopniu zachowanych, archiwaliów wodzisławskich. W 2007 roku do kompetencji Oddziału w Cieszynie został wyłączony ponownie obszar powiatu wodzisławskiego i miasta Jastrzębia Zdroju, który od 1975 roku znajdował się kolejno pod nadzorem oddziałów Archiwum w: Pszczynie, Rybniku i Raciborzu. Cieszyńską placówką archiwalną kierowali: Wacław Bandura (1952-1958), Karol Bałon (1958-1976), dr Barbara Poloczkowa (1978-1987), dr Anna Machej (1987-2019). Obecnie Archiwum kieruje dr Tomasz Hajewski.