Akta miasta Leżajska

Sygnatura
56/135/0
Liczba serii
22
Liczba skanów
8682

Zawartość:

I. Dyplomy pergaminowe i papierowe, 1405-1762, sygn. 1-25, Przywileje królewskie dla miasta Leżajska II. Urząd Miejski w Leżajsku: 1. Akta Rady Miejskiej, 1866-1914; sygn. 1-8, księgi uchwał, protokoły z posiedzeń Rady Miejskiej; 2. Sądownictwo, 1773,1810-1881, sygn. 9-23, księga kontraktów, księga posiedzeń, księga dekretów, Urkundenbuch [zbiór dokumentów]; 3. Place, ulice, domy; 1889-1918, sygn. 24-25, regulacje miasta, spis numerowanych domów w Leżajsku; 4. Dom Chorych w Leżajsku, 1867-1935, sygn. 26-27, statut komitetu Domu Chorych, protokoły z posiedzeń komitetu funduszu Domu Chorych, dziennik kasowy funduszu Domu Chorych; 5. Rzeźnia Miejska, 1909-1920, sygn. 28-29, materiały dot. budowy rzeźni, protokół oględzin zwierząt przeznaczonych na rzeź; 6. Kasa Miejska, 1874, sygn. 30, Sumaryczny rachunek kasy miejskiej. III. Zarząd Miejski w Leżajsku 1918-1939: 1.Dział Ogólno-Organizacyjny, 1915-1939, sygn. 31-47, protokoły z posiedzeń Rady Gminnej i Magistratu, księgi protokołów, akta dot. wyborów do rady miejskiej, sprawozdania dot. z lustracji gminy, akta dot. rzeźni, elektrowni i targowicy miejskiej; 2. Dział Finansowo-Budżetowy, 1921-1938, sygn. 48-68, budżety i roczne sprawozdania rachunkowe, księgi biercze podatków, wykazy obowiązanych do świadczeń drogowych w naturze; 3. Dział Administracji Społecznej, 1928-1939, sygn. 69-74, akta dot. oświaty i kultury, opieki społecznej, karty rejestracyjne bezrobotnych, pisma Miejskiego Komitetu Pomocy Zimowej Bezrobotnym, prośby o subwencje; 4.Dział Gospodarki Gminnej, 1922-1939, sygn. 75-77, akta dot. rolnictwa, weterynarii i hodowli, przemysłu i handlu; 5. Dział Administracyjny, 1919-1939, sygn. 78-88, sprawy ogólno-administracyjne, ewidencja i kontrola ruchu ludności, sprawy wojskowe i budowlane, walka z drożyzną, spis ludności, regulaminy i zarządzenia dot. czystości i porządku w mieście, wykazy pojazdów mechanicznych mających miejsce stałego postoju w Leżajsku, rejestr wydanych pozwoleń na budowę, rejestr karny, zarządzenia i zawiadomienia Koła Miast Małopolski i Śląska Cieszyńskiego, Związku Miast Małopolskich we Lwowie, Związku Miast Polskich w Warszawie, zbiór ofert, zbiór ogłoszeń; 6.Pomoce kancelaryjne, 1920-1936, sygn. 89-105, protokoły czynności wraz z indeksem. IV. Zarząd Miejski w Leżajsku 1939-1944: 1.Dział Ogólno-Organizacyjny, 1939-1944, sygn. 106-110, przepisy i zarządzenia ogólne, zarządzenia i okólniki własne, sprawy organizacyjne, bilans sił roboczych, sprawy osobowe; 2.Dział Finansowo-Budżetowy , 1939-1944, sygn. 111-160, deklaracje w sprawie podatku przemysłowego, budżety i sprawozdania rachunkowe, ewidencje należności, księgi biercze, wykazy nieruchomości; 3.Dział Gospodarki Gminnej, 1940-1944, sygn. 161-173, akta dot. przemysłu i handlu, organizacja przewozu promem na Sanie, sprawy kontyngentów, statystyka produkcji rolnej, karty gospodarstw rolnych, rejestry stanu posiadania koni; 4. Dział Administracji Społecznej, 1940-1944, sygn. 174, akta dot. opieki społecznej; 5.Dział Administracyjny, 1939-1944, sygn. 175-193, akta dot. bezpieczeństwa i porządku publicznego, spraw wojskowych, nieruchomości żydowskich, ewidencji i kontroli ruchu ludności, wykazy domowników, wnioski o wydanie kart rozpoznawczych dla mieszkańców GG, księga rejestracji szkód wojennych; 6.Pomoce kancelaryjne, 1939-1944, sygn. 194, indeks do protokołu czynności Urzędu Miejskiego w Leżajsku.

Dzieje twórcy:

Osada o nazwie Langhenhow lub Leżańsko istniała już w XIV wieku. Świadczy o tym fakt, iż w 1354 roku kancelaria królewska Kazimierza Wielkiego wystawiła dokument, w którym król nadał dobra ziemskie Janowi Pakosławicowi - włości miały rozciągać się usque in villam Lanzaysko. Jest to pierwsza wzmianka o Leżajsku. W 1397 roku (28 grudnia) w Radomiu Władysław Jagiełło lokował miasto na prawie magdeburskim nadając mu nową nazwę Królewskie Miasto (Krolowomyastho). Nazwa ta jednak nie utrzymała się, a miasto przejęło nazwę wsi, na terenie której powstało. W roku 1405 władca zezwolił mieszczanom leżajskim na detaliczną sprzedaż sukna we wszystkim miastach Rusi. W ostatnich latach XV i na początku XVI wieku miasto było niszczone w wyniku najazdów tatarskich, z których ostatni i największy miał miejsce w lecie 1524 roku. Miasto Leżajsk zostało wówczas doszczętnie zniesione z powierzchni ziemi, a jego mieszkańców wzięto w jasyr. 24 września tego roku we Lwowie Zygmunt I Stary wydał nowy przywilej lokacyjny przenosząc miasto znad Sanu na bardziej obronne miejsce. Nowe miasto na cześć króla miało nazywać się Leżajsk Zygmuntowski. Osiedlający się mieszczanie byli zwolnieni od opłaty podatków, ceł, myt na 12 lat, miasto uzyskało trzy jarmarki rocznie i prawo odbywania targu w każdy piątek. Dawna część miasta stała się wsią nosząca nazwę Stare Miasto. Nowe położenie, a także nadania Zygmunta I, Zygmunta Augusta i Bony (od 1534 trzymała w dożywociu starostwo) przyśpieszyły rozwój miasta - w 1510 roku Zygmunt Stary nadał miastu prawa odbywania jarmarków w święto Wniebowstąpienia Pańskiego, w 1525 roku nadał miastu staw, prawo budowy browaru, przewóz na Sanie, jatki, wagę; 9 grudnia 1526 roku w Krakowie zatwierdził statut cechu tkaczy, a 18 kwietnia 1539 roku w Krakowie nadał miastu prawo mostowe. Natomiast Bona w 1550 roku nadała mieszkańcom Leżajska część łąki zwanej Gwoszcza, a jej syn potwierdził prawa mieszczan leżajskich do ogrodów sprzedanych im przez Andrzeja Jakubowskiego. Kolejni władcy w swoich dokumentach potwierdzali, prawa i przywileje nadane miastu przez swoich poprzedników. Miasto szybko rozwijało się aż do okresu, kiedy starosta Łukasz Opaliński (był starostą leżajskim w latach 1593-1654) rozpoczął prywatną wojnę z Stanisławem Stadnickim. Ten kilkakrotnie zdobywał i łupił miasto, prawdopodobnie wówczas spłonęło archiwum miejskie. W 1623 roku w mieście wybuchła zaraza, a rok później miał miejsce najazd tatarski. W 1656 roku Leżajsk zaatakowali Szwedzi, a w 1657 roku wojska Rakoczego. W roku 1655 starostwo leżajskie przeszło na rodzinę Potockich, którzy trzymali je aż do zajęcia go przez władze austriackie. Po podziale terenów Rzeczypospolitej między zaborców Galicję podzielono na 6 cyrkułów, a te na 59 dystryktów. Siedzibę cyrkułu, któremu podlegał Leżajsk umieszczono w Pilźnie, a siedzibą dystryktu był Łańcut. W 1775 roku zmniejszono liczbę dystryktów w cyrkułach - w cyrkule pilzneńskim utworzono 3 dystrykty z siedzibami w Tarnowie, Leżajsku i Krośnie. W 1782 roku przeprowadzono kolejną reformę administracyjną, likwidując dystrykty. Leżajsk znalazł się w cyrkule rzeszowskim. W 1785 roku dokonano podziału osad miejskich w Galicji na miasta i miasteczka. Wówczas Leżajsk został zaliczony do miasteczek. Władza w mieście należała do zarządu, złożonego z wójta i rady syndyków miejskich. W ratuszu urzędowali także pisarz, kasjer, mandatariusz i justycjariusz. Kontrolę nad zarządem miasta sprawował prezydent syndyków. Szlachta leżajska podlegała odrębnemu sądowi szlacheckiemu w Tarnowie, natomiast miasta posiadały własne sądownictwo do pierwszej dekady XIX wieku, następnie kompetencje ich przejęły sądy państwowe. Zniesienie pańszczyzny w 1848 roku i uwolnienie miast prywatnych zmieniło stan prawny Leżajska, który przybrał nazwę wolne Królewskie Miasto Leżajsk. W 1855 w Galicji utworzono powiaty (Bezirk) obejmujące kilka dominiów, obszarów dworskich i miasteczka. Leżajsk został siedzibą powiatu obejmującego 33 osady, w tym 31 gmin katastralnych. Natomiast w 1867 roku przeprowadzono ostatnią już zmianę w podziale administracyjnym Galicji-zlikwidowano cyrkuły i zmniejszono liczbę powiatów. Utworzono 17 powiatów skarbowych zwanych okręgami skarbowymi. Leżajsk znalazł się w nowym powiecie z siedzibą w Łańcucie, w jarosławskim okręgu skarbowym. Miasto zostało siedzibą powiatu sądowego obejmującego 33 jednostki osadnicze i 13 obszarów dworskich. W mieście funkcjonował od 1869 roku sąd powiatowy. Działalność władz miejskich regulowała ustawa o organizacji i zakresie działania samorządów gminnych z 1866 roku. Do zakresu działania gminy należało: zarządzanie majątkiem gminnym wraz z prawem opodatkowania mieszkańców gminy w ramach uprawnień ustawowych, czuwanie nad bezpieczeństwem osób i ich mienia, zakładanie i utrzymywanie gminnych dróg, mostów, ulic i placów, policji miejskiej, sprawy opieki społecznej, sprawy szkół i jednania stron. Organem uchwałodawczym i kontrolnym była Rada Miejska, a organem wykonawczym był zarząd złożony z naczelnika (burmistrza), jego zastępcy i asesorów. Urząd miejski był organem administracji państwowej i wykonawczym zarządu miejskiego. Kierował nim sekretarz miejski. Pierwsze wybory do Rady Miejskiej Leżajska odbyły się 12 sierpnia 1866 roku, a ich wyniki Namiestnictwo zatwierdziło 2 kwietnia 1867 roku. Wybrano 30 radnych i 15 ich zastępców. Pierwsze posiedzenie Rady odbyło się 1 maja 1867. Wybrano na nim m.in. komisje mężów zaufania i ustanowiono posadę lekarza. Rady kolejnych kadencji były wybierane w latach: 1870,1873, 1875,1879,1882, 1886,1892. Reskryptem z dnia 27 stycznia 1898 roku Namiestnik rozwiązał Radę i wprowadził Radę Doradczą Zarządu Miejskiego. Spowodowane było to faktem, iż w radzie następowały częste zmiany, radni żydowscy opuszczali posiedzenia przed głosowaniem. Przewodniczącym Rady Doradczej został komisarz rządowy - późniejszy burmistrz miasta. Rada Doradcza działała do 9 marca 1900 roku, kiedy to przybyła na sesję dostateczna liczba radnych, by wybrać zarząd. Wybory radnych odbyły się w 1903, 1906 i 1912 roku. 7 grudnia 1918 roku wybrano nową Radę Miejską w niepodległej Polsce. Od 1920 roku do lipca 1921 roku działała w Leżajsku tzw. Rada Przyboczna, której przewodniczył komisarz rządowy. Od lipca 1921 roku do 1939 w mieście funkcjonowała Rada Miejska. Przy niej działały komisje wybierane spośród radnych: gospodarcza, skontrująca, sanitarna, drogowa, rozbudowy miasta, elektryfikacyjna, regulaminowa, opieki społecznej. W wyniku wielkiego kryzysu ekonomicznego nastąpiło zubożenie mieszkańców Leżajska i jego upadek jako centrum życia administracyjno-gospodarczego. Władze miasta starały się zapobiegać tej sytuacji poprzez m.in. powołanie komisji do spraw bezrobocia, Miejskiego Komitetu Zimowej Pomocy Bezrobotnym, Komitetu Pomocy Ofiarom Powodzi (w 1934 roku miasto i okolice nawiedziła powódź), utworzenie Komitetu Rozbudowy Miasta. Ostatnie posiedzenie Rady Miejskiej odbyło się 26 sierpnia 1939 roku. Wojska niemieckie wkroczyły do Leżajska 10 września 1939 roku. W czasie okupacji nie istniała Rada Miejska, a burmistrz ( Bűrgermeister der Stadt Leżajsk) był mianowany przez starostwo w Jarosławiu. W magistracie pracowało 12 osób. W urzędzie funkcjonował wydział gospodarczy wydający karty żywnościowe i zajmujący się kontyngentami. Do zakresu działania urzędu należały również sprawy meldunkowe, bezpieczeństwa publicznego, sprawy zarządu majątkiem żydowskim, sprawy handlowe. 24 lipca wojska radzieckie przekroczyły San pod Łazowem i Rzuchowem, a następnie wkroczyły do Sarzyny i Leżajska.

Daty skrajne:

1405-1773, 1810-1944

Klasyfikacja:

administracja ogólna

Nazwa twórcy:

Daty:

1405-1773, 1810-1944.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki, łaciński

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

219

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

219

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

3.35

Ogółem opracowanych metrów bieżących

3.35

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak

Inwentarz sporządzony w bazie SCRINIUM i IZA