Dokumentacja aktowa: 10 j.a. – 0,10 mb. -Zarządzanie: protokoły posiedzeń Zarządu Obwodu w Kluczborku, (1946-1949) - 2 j.a., - Organizacja własnej jednostki: statuty, instrukcje, wytyczne i okólniki dotyczące działalności oraz materiały dotyczące połączenia z Ligą Morską (1946-1950) – 5 j.a., - Sprawozdawczość: materiały z działalności (1946-1949) – 2 j.a., - Ewidencja osobowa: wykazy obywateli zaginionych podczas II wojny światowej (1947) – 1 j.a.

Polski Związek Zachodni reaktywowany w 1944 roku był następcą działającego w okresie międzywojennym Związku Obrony Kresów Zachodnich (1921-1934). Od 1934 roku działał pod nazwą Polski Związek Zachodni. Głównym celem działania związku była obrona granic zachodnich Polski i pomoc w zagospodarowaniu ziem odzyskanych. Podstawę odtworzenia struktury PZZ stanowiło pismo P.K.W.N. do Komitetu Reaktywizacji Związku w Lublinie z 21 listopada 1944 roku. Działalność organizacyjna PZZ do czasu uchwalenia nowego statutu opierała się na statucie z 1934 roku. W myśl jego postanowień najwyższą władzę związku stanowił Zjazd Delegatów, zwoływany co 3 lata. W okresie między zjazdami główną rolę odgrywała Rada Naczelna, wybierana przez Zjazd Delegatów. Bezpośrednim organem wykonawczym uchwał Zjazdu Delegatów i Rady Naczelnej był Zarząd Główny, który zarządzał strukturą związku poprzez Dyrekcję PZZ Związek jako bezpartyjna organizacja, postawił sobie do realizacji następujące cele: wzmocnienie polskiego stanu posiadania w dziedzinie materialnej i kulturalnej na ziemiach zachodnich, odniemczanie Ziem Zachodnich i całkowite ich zespolenie z resztą Polski, opiekę nad polskimi osadnikami oraz współpracę z organami państwowymi w kwestiach terenów zachodnich. Na Górnym Śląsku i Śląsku Opolskim kierował pracami tego Związku Zarząd Okręgu w Katowicach, któremu podlegały obwody, obejmujące powiaty i miasta wydzielone oraz koła obejmujące gminy miejskie i wiejskie. Zarząd Okręgu dzielił się na wydziały: organizacyjny, społeczno-polityczny, informacji i propagandy, opieki, administracyjno-finansowy oraz samodzielne referaty: narodowościowy oraz studiów i planowania. 14 lutego 1946 roku odbył się w Kluczborku zjazd delegatów Polskiego Związku Zachodniego obwodu kluczborskiego. W trakcie zebrania doszło do ukonstytuowania się Zarządu Obwodu i powołania Komitetu Organizacyjnego Obwodu Kluczborek . Przewodniczącym obwodu PZZ w Kluczborku wybrano inspektora szkolnego Jana Gawlika Polski Związek Zachodni w Kluczborku. Członkowie nowoutworzonego komitetu organizacyjnego nie rozpoczęli jednakże działalności, o czym dowiadujemy się z pisma dr Zbigniewa Izdebskiego kierownika okręgu śląskiego PZZ . W związku z zaistniałą sytuacją władze nadrzędne związku powołały nowy komitet organizacyjny Obwodu PZZ w Kluczborku w następującym składzie osobowym: Adam Górski – Dyrektor Narodowego Banku w Kluczborku, Kazimierz Leśniak - Naczelnik Urzędu Pocztowego, Stefan Petryk – urzędnik bankowy, Rudolf Łęża – Dyrektor Komunalnej Kasy Oszczędności, Kazimierz Gawlik – inspektor szkolny, Edward Puchrowicz – urzędnik, Ignacy Sierakowski – urzędnik oraz Roman Wolf - urzędnik . Podczas nadzwyczajnego walnego zebrania Oddziału Powiatowego PZZ w Kluczborku w dniu 15.07.1946 r. dokonano wyboru składu nowego zarządu, w składzie: Adam Górski – prezes, Łęża Rudolf – wiceprezes, Janicki – sekretarz, Stefan Petryk - skarbnik . Wybrano również kierownika działu narodowościowego, którym został Ignacy Sierakowski. Kolejne zmiany składu osobowego miały miejsce na zebraniu organizacyjnym związku w dniu 15.02.1947 r., kiedy to wybrano zarząd w następującym składzie: Adam Górski – prezes, Kazimierz Leśniak – wiceprezes, Stefan Petryk – sekretarz, Rudolf Lęża - skarbnik . Na zebraniu związku z dniu 8.10.1947 r. nastąpiła zmiana na stanowisku przewodniczącego obwodu związana z rezygnacją Adama Górskiego. Nowym przewodniczącym wybrano burmistrza miasta Kluczborka Wiktora Gawlika . W związku z zapoczątkowaną przez władze w marcu 1945 roku akcją weryfikacji narodowościowej miejscowej ludności, działalność związku w pierwszym okresie po zakończeniu działań wojennych skupiała się przede wszystkim na opiniowaniu wniosków ludności autochtonicznej z terenu działania związku, co znalazło odzwierciedlenie w zachowanych aktach związku . Prowadził on ponadto rejestrację kandydatów do objęcia stanowisk w polskiej administracji i przemyśle , a także rejestrował straty w ludności cywilnej. W ramach działalności kulturalno-oświatowej prowadzono przygotowywano wydawnictwa popularyzacyjne, urządzono imprezy np. Tygodnie Grunwaldzkie i Tygodnie Ziem Zachodnich. W połowie 1949 roku rozpoczęto przygotowania do połączenia PZZ z Ligą Morską, co ostatecznie nastąpiło podczas Nadzwyczajnego Walnego Zjazdu Delegatów Polskiego Związku Zachodniego i Zjazdu Zjednoczeniowego Polskiego Związku Zachodniego i Ligi Morskiej w Szczecinie w dniach 3-4 kwietnia 1950 roku . W związku z połączeniem PZZ z Ligą Morską, kluczborski oddział Związku został przekształcony w oddział Ligi Morskiej.

zespół przyjęty z Paowiatowego Archiwum Państwowego w Kluczborku Baza danych IZA 6.01