Akta z okresu 1892-1939:Akta kancelarii rosyjskiej 1892-1918 31 j.a. - sprawy targów, ludności, kasy miejskiej; Ksiegi protokołów Zarządu Miejskiego 1919-1939 10 j.a.; Akta kancelarii polskiej 1919-1939 42 j.a. - protokoły, nieruchomości, podatkowe; Akta z okresu 1939-1944 12 j.a.: kasowe, karty rozpoznawcze; Akta z okresu 1944-1950: Dział Ogólno-Organizacyjny 1944-1949 27 j.a. -normatywne, organizacyjne, osobowe, kontrola, sprawozdania; Dział Finansowo-Budżetowy 1944-1950 55 j.a. -budżety, sprawozdania, podatkowe; Dział Gospodarki Gminnej 1946-1950 2 j.a. -drogi, weterynaria; Dział Administracji Społecznej 1944-1950 4 j.a. -oświata, mienie opuszczone; Dział Administracji Poruczonej 1945-1950 11 j.a. -budowlane; Akta Rady Miejskiej 1917-1950 10 j.a. -protokoły, sprawozdania; Księgi ludności miasta Tomaszowa Lubelskiego 1893-1949 63 j.a

Miasto Tomaszów Lubelski zostało założone prawdopodobnie w 1590 roku na gruntach wsi Rogóźno przez Kanclerza Jana Zamojskiego. Pierwotna jego nazwa brzmiała Jelitowo. Nazwę tę zmieniono w 1595 roku na Tomaszów od imienia syna Jana Zamojskiego-Tomasza. Przywilej lokacyjny nadany został miastu przez Tomasza Zamojskiego dopiero 25 maja 1621 roku, zatwierdzony przez króla Zygmunta III. Od 1867 roku Tomaszów był siedzibą powiatu. Do 1917 roku władzę w mieście sprawował Komisarz Rządowy. W 1917 roku dokonano wyboru Burmistrza i Rady Przybocznej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku nastąpiły zmiany w życiu miasta. Zmiany te zostały poparte ustawami i zarządzeniami normującymi nowe formy administracji wewnętrznej. Jednym z pierwszych był dekret z dnia 4 II 1919 r. o organizacji samorządu miejskiego dla ziem b. zaboru rosyjskiego. Dekret ten i ustawa z 23 marca 1933 r. postanawiały, że gmina miejska jest jednostką samorządową na danym terenie, a jej zarządzenia były obowiązujące na danym obszarze na równi z rozporządzeniami władz państwowych. Gmina miejska miała dwukierunkowy zakres działalności: własny- obejmujący opiekę nad wszystkimi gałęziami życia w mieście i poruczony- wyznaczony przepisami i zarządzeniami władz państwowych. Do wykonywania swych zadań gmina miejska posiadała dwa organy: Radę Miejską i Magistrat nazywany w późniejszych latach Zarządem Miejskim. Do zakresu działania Rady należało: powoływanie Zarządu Miejskiego, kontrola jego działalności i ustalanie norm dotyczących zarządu miastem, wybory komisji działających i usprawniających działalność Zarządu Miejskiego, najważniejszym zadaniem Rady była kontrola jego działalności. Magistrat (Zarząd Miejski) był organem wykonawczym wybieranym przez Radę na posiedzeniach plenarnych i jej obowiązany był składać sprawozdania ze swej działalności. Biuro Zarządu dzieliło się na kancelarię ogólną i odpowiednie wydziały. Na czele Zarządu Miejskiego stał Burmistrz, który kierował i sprawował ogólny nadzór nad prawidłowością funkcjonowania wszystkich działów. W okresie okupacji niemieckiej w latach 1939-1944 władzę w mieście sprawował Zarząd Miejski, na czele którego stał Burgermeister. Z chwilą wyzwolenia terenów południowej Lubelszczyzny spod okupacji hitlerowskiej w dniu 29 lipca 1944 r. na ogólnym zgromadzeniu publicznym został wybrany Komitet Obywatelski, składający się z 12 osób. Komitet w dniu 29 lipca 1944 r. przemianowany został na Tymczasową Radę Miejską z Pawłem Hłaską jako Burmistrzem na czele. 18 września tego roku dokonano uzupełniających wyborów do Miejskiej Rady Narodowej i stan jej zwiększono do 17 osób. 25 stycznia 1945 r. ukonstytuowała się nowa Rada składająca się z 24 osób reprezentujących PPR i Stronnictwo Ludowe. Wybrano wówczas prezydium składające się z 6 osób, Burmistrza i jego zastępcy. Dnia 17 marca dokonano wyborów do Zarządu Miejskiego. Tak więc władzę w mieście po wyzwoleniu sprawowała Rada Miejska i Zarząd Miejski. Stan taki trwał do marca 1950 roku, kiedy wydana została uchwała o jednolitych organach władzy.[na podstawie wstępu do inwentarza]