Polski Czerwony Krzyż Oddział Powiatowy w Przemyślu

Reference code
56/407/0
Number of series
11
Number of scans
5814

Content:

1. Akta z lat 1939-1944, 1.1. Sprawy organizacyjne 1940-1944, 1-11, (komunikaty Zarządu Głównego PCK, okólniki i zarządzenia władz nadrzędnych, protokoły z posiedzeń Zarządu Oddziału PCK – Przemyśl, sprawozdanie za 1938 r Okręgu Przemyskiego, sprawozdanie z działalności Oddziału w Przemyślu Niemieckim, zarządzenia własne, zakresy czynności pracowników PCK, werbowanie członków PCK, wykazy rannych, poległych i zaginionych żołnierzy), 1940-1944, sygn. 1-11, 1.2. Akta dotyczące działalności Oddziału i jego agend 1940-1945, 12-24, (opieka nad jeńcami, pomoc dla rodzin wojskowych oraz karty rejestracyjne wdów po poległych, ewidencja inwalidów, rejestracja osób wysiedlonych do ZSRR, dokarmianie dzieci, Akta dotyczące rozdziału darów amerykańskich i angielskich, działalność punktów lekarskich, zawiadomienia o nadejściu listów genewskich, poszukiwania zaginionych, ewidencja lekarzy, akta dotyczące współpracy Oddziału PCK z Radą Opiekuńczą Miejską w Przemyślu), 1940-1945, sygn. 12-24; 1.3 Sprawy personelu sanitarnego 1939-1944, 25-27 (ewidencja sióstr i pielęgniarek, zaświadczenia ukończenia kursów sanitarnych), 1939-1944, sygn. 25-27; 1.4. Sprawy finansowe i administracyjne (dotacje, kredyty, preliminarze budżetowe, sprawozdanie z dochodów i wydatków Oddziału oraz kontrole Komisji Rewizyjnej, ofiary społeczeństwa na cele PCK, księgi ofiar, księgi kasowe, akta dotyczące przydziałów żywnościowych i materiałowych do Oddziału PCK w Przemyślu i jego pracowników, protokół podawczy), 1939-1944, sygn. 28-33 2. Akta z lat 1944-1952, 2.1. Sprawy organizacyjne 1944-1948, 34-42 (okólniki i zarządzenia władz nadrzędnych, sprawozdanie z konferencji pełnomocników Oddziału PCK, protokoły walnych i zwyczajnych zebrań PCK, sprawozdania własne PCK, organizacje i działalność PCK w Przemyślu, akta dotyczące organizacji i zakresu działania PCK w Przemyślu; akta dotyczące zakresów czynności pracowników Oddziału PCK, ewidencja członków) 1944-1948, sygn. 34-42; 2.2. Akta dotyczące działalności Oddziału 1944-1948, 43-47, (wykazy poległych i zmarłych żołnierzy polskich, akta dotyczące działalności Punktu odżywczo-sanitarnego PCK w Przemyślu; akta zawierające wiadomości o zbrodniach niemieckich dokonanych w latach 1939-1944, akta dotyczące współpracy Oddziału PCK w Przemyślu z Delegaturą Stowarzyszenia Opieka nad Oświęcimiem w Przemyślu), 1944-1948, sygn. 43-47; 2.3. Sprawy personelu sanitarnego 1944-1947, 48-50, (akta dot. zatrudnienia personelu sanitarnego, wykazy sióstr PCK, szkolenie personelu sanitarnego), 1944-1947, sygn. 48-50; 2.4. Sprawy finansowe i administracyjne 1944-1952, 51-55, (preliminarze budżetowe, ofiary i zbiórki na cele PCK, przydziały żywnościowe, rejestracja strat wojennych, protokół podawczy), 1944-1952, sygn. 51-55; 2.5. Akta Powiatowego Komitetu nad Grobami Bojowników o Wolność w Przemyślu (protokoły posiedzeń Zarządu, sprawozdania z działalności i finansowe, wykazy poległych i materiały dotyczące opieki nad grobami, plan cmentarza wojskowego w Przemyślu), 1946-1949, sygn. 56-59

About the Creator:

Z chwilą rozpoczęcia działań wojennych we wrześniu 1939 r. statutowa działalność Polskiego Czerwonego Krzyża na terenie dawnego powiatu przemyskiego została zahamowana. Mimo to najważniejsze zadanie tego stowarzyszenia realizował Komitet Pań, który do 26 X 1939 r. prowadził schronisko dla polskich żołnierzy. Zostało ono jednak zamknięte przez władze niemieckie w dniu 31 XII 1939 r. Normalna działalność PCK w Przemyślu została wznowiona 1 VII 1940 r. W tym dniu ukonstytuował się Zarząd Oddziału złożony z prezesa, dwóch wiceprezesów, sekretarza i skarbnika. Biuro Zarządu Oddziału dzieliło się na referat administracyjny, finansowo-gospodarczy i referat pełnomocnika. Wybrano ponadto Komisję Rewizyjną oraz delegatów, którzy mieli tworzyć Koła PCK w pięciu gminach zbiorowych i wyznaczać opiekunów PCK w 45 gromadach. Terytorialnie Oddział PCK w Przemyślu obejmował Zasanie, tj. część miasta pozostającą pod okupacją niemiecką (Przemyśl Niemiecki), część gminy Kuńkowce (gromady Ostrów i Kuńkowce), część gminy Żurawica (gromady: Żurawica, Duńkowiczki, północna część Przekopanej, Buszkowice, południowa część Ujkowic oraz część Bolestraszyc położona na zachód od drogi Żurawica – Walawa. Koła PCK podległe Zarządowi Oddziału w Przemyślu pozostały z Żurawicy, Kuńkowcach i Ostrowie. Zarząd Oddziału w Przemyślu podporządkowany był Zarządowi Okręgu PCK w Krakowie i organizował swoją działalność w myśl jego zarządzeń i okólników. O zakresie swoich obowiązków poinformował mieszkańców miasta wydając do nich odezwę. Pod jego opieką pozostawały przede wszystkim pozbawione żywicieli rodziny wojskowych zawodowych, zwłaszcza wdowy i sieroty po żołnierzach i oficerach poległych w 1939 r., wojskowi ranni i chorzy – leczący się w szpitalach, inwalidzi z 1939 r., jeńcy wojenni, przebywający w obozach i powracający do Generalnej Guberni. Aby udzielić skutecznej pomocy tym grupom ludności polskiej, przeprowadzano najpierw ich rejestrację. Opieka, którą PCK nad nimi roztoczył, obejmowała dostarczanie żywności, odzieży, zapewnienie noclegu bezdomnym. Pomocy sanitarnej w Przemyślu Niemieckim i Żurawicy udzielały punkty lekarskie PCK, które powstały po zajęciu Szpitala Powszechnego przez władze okupacyjne. Bardzo ważną dziedziną pracy Oddziału było prowadzenie ewidencji poległych żołnierzy i opieka nad ich grobami. Oddział brał udział w poszukiwaniach osób zaginionych i pośredniczył w przekazywaniu listów przysyłanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż w Genewie. Prowadził także rejestrację Polaków wysiedlonych w 1940 r. do Związku Radzieckiego, którym zamierzano pomóc w staraniach o powrót do kraju. Repatriacja z ZSRR nie miała jednak żadnych widoków realizacji. Oprócz tych podstawowych obowiązków PCK mógł wykonywa inne prace z zakresu opieki nad ludnością cywilną i dziećmi – ofiarami wojny. Zlecenia na wykonanie tych prac otrzymywał od Rady Głównej Opiekuńczej Miejskiej i Powiatowej. Współpracując z ROM Oddział PCK w Przemyślu organizował np. akcję dożywiania dzieci. Głównym źródłem dochodów Oddziału PCK w tym okresie były składki członkowskie. Poważną rolę odgrywały również dobrowolne datki i ofiary wnoszone przez zamożniejszych Polaków. Niewielkie natomiast były dotacje władz nadrzędnych. PCK niedługo prowadził swobodną działalność. Już jesienią 1940 r. władze niemieckie przystąpiły do ograniczenia zakresu jego czynności. Pierwszym tego rodzaju posunięciem było pozbawienie RGO prawa zlecania PCK praw z zakresu opieki społecznej i zawężenie działalności PCK jedynie do zadań statutowych. Wobec tego już w listopadzie 1940 r. Zarząd Oddziału PCK w Przemyślu przekazał prowadzone przez siebie akcje charytatywne Radzie Opiekuńczej Miejskiej i Powiatowej. Odtąd wszystkie prośby ludności cywilnej o pomoc kierowano do ROP lub ROM. Ostatnią wspólnie przeprowadzoną akcją było urządzenie pijalni tranu dla dzieci. Następnym krokiem prowadzącym do zahamowania działalności PCK było pozbawienie go prawa do opieki nad inwalidami, rodzinami byłych wojskowych zawodowych i internowanymi osobami cywilnymi. Oddział przemyski PCK przekazał te akcje ROM w dniu 31 I 1941 r. Statutowa działalność PCK została niemal całkowicie uniemożliwiona, gdy zgodnie z zarządzeniem Rządu Generalnej Guberni zawieszono pracę Zarządów Okręgów i Oddziałów. W okręgach i oddziałach powołano pełnomocników Zarządu Głównego, którzy dokonali zamknięcia ksiąg i sporządzili zestawienia majątkowe. Pieniądze oddziałów przekazali do Banku Emisyjnego na konto Zarządu Głównego PCK. Władze niemieckie zakazały przyjmowania składek członkowskich i darów od dnia 20 III 1941 r. Wskutek braku funduszów został zlikwidowany na wiosnę 1941 r. punkt sanitarny w Żurawicy. Punkt lekarski w Przemyślu pracował dalej. Dopiero dnia 18 VIII 1941 r. przekazano go Zarządowi Miejskiemu. Po ostatecznym zakończeniu reorganizacji w 1941 r. Pełnomocnik Zarządu Głównego PCK w Przemyślu zajmował się w zasadzie tylko opieką nad jeńcami i przejmował przesyłki genewskie. Ponieważ władze miejskie Przemyśla nie wydały zarządzenia o przejęciu spraw związanych z grobownictwem, kierował również akcją opieki nad mogiłami poległych. Nie prowadził sam poszukiwań zaginionych, lecz pisma dotyczące tych spraw przekazywał do Biura Informacyjnego PCK w Krakowie lub w Warszawie. Potrzebne kwoty pieniężne otrzymywał od Zarządu Głównego. Po zmianie granicy między dystryktem Kraków i Galicją w 1942 r. powiększył się zasięg terytorialny działania Pełnomocnika PCK w Przemyślu, ponieważ przyłączono wtedy do powiatu przemyskiego Dubiecko, Krzywczę, Bąkowice, Birczę, Chyrów, Dobromil, Hermanowice, Kuźminę, Krościenko, Medykę, Miżyniec, Niżankowice, Nowe Miasto Przemyskie, Nowosiółki Dydyńskie, Olszany, Popowice, Prałkowce, Rybotycze, Starzawę, Stubno, Wojtkową, Wyszatyce i Żohatyn. Do dawnych funkcji powrócił PCK w Przemyślu po wyzwoleniu miasta. Już we wrześniu 1944 r. uruchomiono punkt odżywczo-sanitarny i kuchnię dla poborowych i żołnierzy. Okólnik Pełnomocnika Zarządu Głównego PCK na okręg rzeszowski z dnia 9 XII 1944 r. nakazywał zorganizowanie Oddziału PCK, obejmującego teren taki sam, jak przed wojną 1939 r. Dnia 4 III 1945 r. odbyły się wybory członków reaktywowanego Zarządu Oddziału PCK w Przemyślu. W skład Zarządu weszli: prezes, dwaj jego zastępcy, skarbnik i sekretarz. Powstały referaty: organizacyjny, sanitarny, opieki społecznej, finansowo-gospodarczy, sekcja informacji i grobownictwa. Wkrótce przystąpiono do organizowania Kół PCK we wszystkich miejscowościach powiatu przemyskiego oraz w szkołach. Zarząd Oddziału PCK w Przemyślu pracował tylko przez kilka miesięcy, ponieważ po podporządkowywaniu stowarzyszenia PCK Ministrowi Obrony Narodowej obowiązki Zarządów Oddziałów powierzono Pełnomocnikom. Ostatnie posiedzenie Zarządu Oddziału przemyskiego odbyło się 9 VI 1945 r. Powołano Komitet Doradczy przy Pełnomocniku, złożony z przedstawicieli miejscowego społeczeństwa. Spośród jego członków wybrano 4 komisje: propagandową, imprezową, gospodarczą, grobownictwa. W 1948 r. miejsce Komitetu Doradczego powołany został Komitet Społeczny. W pierwszych latach powojennych PCK w Przemyślu udzielał pomocy żołnierzom, powracającym jeńcom, repatriantom, uchodźcom, prowadził kursy szkoleniowe dla personelu sanitarnego, współdziałał z władzami samorządowymi w zwalczaniu epidemii, propagował zasady czystości i higieny, zajmował się rozdzielaniom darów zagranicznych, prowadził ewidencję strat wojennych, szczególną opieką otoczył mogiły poległych żołnierzy i miejsca straceń ludności polskiej. W dniu 7 IX 1946 r. większość funkcji PCK w zakresie grobownictwa przejął Powiatowy Komitet Opieki nad Grobami Bojowników o Wolność z lat 1794-1945. Jego przewodniczącym został Pełnomocnik PCK. Komitet posiadał własny budżet. Pomoc finansową otrzymywał z Biuro Odbudowy przy Starostwie w Przemyślu i Wydziału Technicznego Miasta. Komitet opiekował się grobami poległych Polaków, podczas gdy ewidencja strat i opieka nad grobami kołnierzy obcych armii pozostawała w kompetencjach PCK. [Na podstawie wstępu do inwentarza zespołu autorstwa A. Sierszeń, 1967 r. i A. Fenczaka, 1978 r.]

Border dates:

1939-1952

Classification:

stowarzyszenia i związki

Creator's name:

Dates:

1939-1952.

Former name:

Foreign language name:

Languages:

ukraiński, rosyjski, polski, niemiecki

Availability:

Provided partially

Total archival files:

59

Total archival files processed:

59

Total archival files without records:

0

Total linear metres

0.4

Total linear metres processed

0.4

Total linear metres without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Quantity Inventory uwagi
Approved book inventory Tak
Guide to fonds Nie