Przywilej, świadectwa, ewidencja.

W Polsce cechy powstawały od XIII w. Grupowały rzemieślników jednego lub kilku pokrewnych zawodów. Ich zadaniem była obrona rzemiosła w warunkach coraz silniejszej konkurencji, reglamentacja produkcji i zbytu, ustalanie cen na wyroby, kontrola ich jakości. Cechy partycypowały w utrzymaniu murów i baszt miejskich, a w razie zagrożenia brały czynny udział w obronie miasta. Pełnoprawnymi członkami cechu byli mistrzowie, właściciele warsztatów, kształcący uczniów. Od XIII w. wyuczeni czeladnicy, nie mogąc założyć własnego warsztatu (ograniczony dostęp do mistrzostwa), najmowali się do pracy u mistrzów. Cechy działały na terenie jurysdykcji miejskiej. Podstawą prawną organizacji i działalności cechów były statuty cechowe, uchwalane i spisywane w cechu i zatwierdzane przez radę miejską, właściciela miasta, lub króla. Władze miasta nadzorowały także działalność cechów (produkcja i zaopatrzenie rynku, wysokość cen, finanse i majątek). Były też instancją odwoławczą od orzeczeń sądu cechowego. Statuty nadawały cechom prawa publiczne i osobowość prawną, regulowały sposób wyboru i zakres kompetencji władz (starszych cechu), pracę i obowiązki członków. Najwyższą władzą cechu były zebrania. Funkcje wykonawczo-administracyjne pełnił zarząd. Reprezentował cech na zewnątrz, realizował uchwały zebrań, pełnił funkcje sądowe, administrował majątkiem. Rozwój cechów był ściśle związany z warunkami gospodarczymi i politycznymi Polski przedrozbiorowej. Wraz z upadkiem znaczenia miast w drugiej połowie XVII w. i na początku XVIII w. cechy straciły na znaczeniu tym bardziej, że ich organizacja w rzeczywistości krępująca produkcję, stawała się pod koniec XVIII w. zbędną wobec powstania manufaktur. Na mocy ogólnopaństwowej ustawy przemysłowej z 17 I 1845 r. wykonywanie rzemiosła przestało być zależne od przystąpienia do cechu. Ograniczono rolę cechów (kształcenie uczniów i czeladników, rozwój samopomocy). Cechy poddano ścisłemu nadzorowi policyjnemu. Ustawa przemysłowa z 21 VI 1869 r., utrzymała instytucje cechów, ale wprowadziła zasadę nieograniczonej wolności rzemiosła. Wystąpienie z cechu nie skutkowało utratą prawa do wykonywania rzemiosła. Początkowo na terenie b. zaboru pruskiego obowiązywała ustawa z 1869 r. (z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Prezydenta RP z 7 VI 1927 r. o prawie przemysłowym podtrzymało organizacje cechowe, dając im prawo nauczania rzemiosła i łączenia się w wolne związki cechowe. Jako stałą reprezentację zawodowych interesów rzemiosła powołano izby rzemieślnicze, które współdziałały z władzami państwowymi i regulowały sprawy nauki rzemiosła. Działalność cechów nadzorowały władze administracyjne I instancji. Ta forma nadzoru utrzymała się do 1939 r. Po II wojnie światowej pierwsze cechy powstały na początku 1945 r. Rozwój rzemiosła zahamowały zapisy dekretu z 3 IV 1948 r. (przymus zrzeszania się rzemieślników w cechach, obligatoryjna przynależność cechów do okręgowych związków, a następnie izb rzemieślniczych). Na mocy dekretu z 21 IV 1948 r. reaktywowano izby rzemieślnicze. Ożywienie rzemiosła przyniosła ustawa z 11 IX 1956 r.