Akta urodzeń i zgonów z lat 1821-1845, 1847-1872; akta ślubów z lat 1755, 1821-1845, 1847-1872.

Obowiązek zapisywania w księgach udzielanych w parafiach rzymskokatolickich ślubów i chrztów wprowadził sobór trydencki 11 XI 1563 r. W księgach zaślubionych odnotowywano: imiona małżonków, świadków ślubu oraz dzień, miesiąc, rok i miejsce jego zawarcia. W księgach ochrzczonych wpisywano: imię i nazwisko dziecka, datę chrztu, imiona rodziców, dane rodziców chrzestnych i osoby udzielającej chrztu. Obowiązek rejestracji zgonów wprowadził "Rytuał Rzymski" z 1614 r. Proboszcza zobowiązano do prowadzenia ksiąg metrykalnych: ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych, zmarłych i tzw. wykazu parafian. W Polsce przełomowe znaczenie miał prowincjonalny synod piotrkowski w 1607 r. W parafiach obowiązkowo prowadzono księgi: ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych, komunikujących się na Wielkanoc i statystyk parafialnych. Rytuał Piotrkowski z 1631 r. wprowadził obowiązek prowadzenia ksiąg zgonów. Kodeks cywilny Napoleona z 1804 r. (wprowadzony w Księstwie Warszawskim w 1807 r.) uwzględniał świecki charakter małżeństwa, wprowadzał śluby cywilne, dopuszczał rozwody, sprawy małżeńskie oddawał sądownictwu powszechnemu. Dekretem Fryderyka Augusta z 27 I 1808 r. (obowiązujący od 1 V 1808 r. ) wprowadzono akta stanu cywilnego. Księgi mieli prowadzić urzędnicy świeccy. W praktyce, ze względu na brak odpowiednio wykształconych osób, zadanie to wykonywali duchowni. Na mocy dekretu z 23 II 1809 r. duchowni najpierw spisywali akt cywilny, a dopiero potem dokonywali obrządku religijnego. Prawo udzielania ślubów cywilnych i rozwodów powierzono także prezydentom i burmistrzom. Po 1772 r. w każdym z zaborów obowiązywały inne przepisy o księgach metrykalnych. W b. zaborze pruskim pierwsze księgi metrykalne pojawiły się w XVI w. Do końca XVIII w. miały charakter wyłącznie kościelny i ewidencyjny. Od 1 VI 1794 r., od wprowadzenia ogólnego prawa krajowego dla państw pruskich, księgi metrykalne nabrały mocy dokumentów publiczno-prawnych. Prawo krajowe zobowiązywało każdego obywatela do rejestracji urodzeń, małżeństw i zgonów we właściwej parafii. Akt małżeństwa zapisywano w księdze metrykalnej parafii, do której należała panna młoda. Duchownych wyznania katolickiego i ewangelickiego zobowiązano do dokładnego prowadzenia ksiąg urodzeń, małżeństw i zgonów oraz do sporządzania ich uwierzytelnionych odpisów. Odpisy były przechowane w sądzie I instancji, właściwym dla miejscowości należących do parafii. Wykonanie tych zadań do 1815 r. nadzorowały rejencje królewskie, a poźniej urzędy rejencyjne. Kontrolę nad katolickimi księgami metrykalnymi sprawował także biskup diecezjalny. Jednolita rejestracja cywilna dla wszystkich wyznań została wprowadzona w Prusach w 1874 r. Jej prowadzenie powierzono specjalnym urzędnikom stanu cywilnego, mianowanym przez władze administracyjne.

baza danych IZA