Akta miasta Szlichtyngowa

Sygnatura
89/361/0
Liczba serii
22
Liczba skanów
515

Zawartość:

Część I. Akta z lat 1637-1793 a) Dokument z 20 czerwca 1644 roku, sygn. D1 (zatwierdzenie lokacji miasta Szlichtyngowa na prawie magdeburskich dokonane przez króla polskiego Władysława IV) b) Akta kancelarii Zarządu Dóbr z lat 1637-1795, sygn. 2-43 (akta sądowe, zarządzenia) c) Akta sądu patrymonialnego z lat 1784-1787, sygn. 44-47 (akta przesłuchań) d) Akta finansowe z lat 1720-1792, sygn. 48-59 (rachunki i rozliczenia) Część II: Akta z lat 1793-1941 a) Stadtverwaltung 1. Protocollbuch z lat 1857-1925, sygn. 60-61 (protokoły z posiedzeń rady miejskiej) 2. Verwaltung in Allgemeinen z lat 1799-1934, sygn. 62-79, 205-206 (statuty podatkowe, wybory, sprawozdania, prawa miasta, archiwum, repertoria, personel) 3. Kämmerei und Steuerwesen z lat 1778-1935, sygn. 80-100 (budżet miejski, listy podatkowe, rachunki, separacje) 4. Bautenunterhaltung z lat 1825-1923, sygn. 101-109, 204 (utrzymanie poczty, szpitala miejskiego, sprawy kolei oraz innych budowli) 5. Kirchen und Schulwesen z lat 1797-1936, sygn. 110-136, 201-202, 208-209 (sprawozdania i rachunki kościelne i szkolne, cmentarz, opieka nad szkolnictwem: etaty, deputaty, akty normatywne władz szkolnych) b) Polizeiverwaltung 1. Allgemeine Verwaltung z lat 1834-1938, sygn. 137-142, 207 (ogólne regulacje prawne) 2. Fremden- und Passpolizei z lat 1838-1941, sygn. 143-151 (nadzór nad cudzoziemcami, paszporty i ewidencja ludności) 3. Handel und Gewerbepolizei z lat 1839-1936, sygn. 152-156 (nadzór policyjny nad rzemiosłem, zatwierdzanie statutów różnych cechów) 4. Baupolizei z lat 1819-1936, sygn. 157-160 (wydawanie koncesji budowlanych) 5. Gesundheits- und Sittenpolizei z lat 1831-1937, sygn. 161-175 (szczepienia, epidemie, nadzór nad aptekami) c) Landesherrliche Sachen z lat 1815-1937, sygn. 176-181 (inspekcje władz nadrzędnych, składanie hołdu, sądy wójtowskie, regulacje prawne wobec Żydów, związki strzeleckie i weteranów) Część III: Księgi ludności z lat 1820-1931, sygn. 182-191, 203 (wykazy ludności) Część IV: Akta rodziny von Schlichting z lat 1815-1869, sygn. 192-200 (wiersze, listy prywatne, spis dokumentów rodzinnych) Akta nieopracowane z lat 1735-1745, sygn. 210 (należności pani Sckaniezckiej dla pana von Littwitz płacone w piwie)

Dzieje twórcy:

Szlichtyngowa powstała w końcu lat trzydziestych XVII wieku jako ważny ośrodek celny i targowy na szlaku wiodącym ze Śląska w głąb Wielkopolski. W wyniku wojny trzydziestoletniej znaczna część niekatolickiej ludności Śląska i Czech została zmuszona do schronienia się na terytorium Rzeczypospolitej. Wykorzystując poszczególne fale emigracyjne i geograficzne położenie swych dóbr Jan Jerzy Szlichtyng utworzył osadę dla uchodźców na gruntach wsi Górczyna i Puszcza. W kilka lat później nadał jej prawa miejskie według wzorów magdeburskich i nazwę Szlichtyngowa. Przywilej lokacyjny zatwierdził 20 czerwca 1644 roku król polski Władysław IV. Lokacja Szlichtyngowej była rezultatem celowej polityki gospodarczej Szlichtynga. Podniosła znaczenie rodu i pozwoliła na osiąganie znacznych korzyści finansowych. Zgodnie z ówczesnym statusem miast prywatnych Szlichtyngowa otrzymała ograniczone prawa samorządowe. Osadnicy posiadali prawo do dzierżawy wieczystej oraz lokalne władze administracyjne, reprezentowane przez burmistrza i radę oarz sądowe w osobie wójta i ławy. Wójtem był formalnie pan miasta, jednakże prawo magdeburskie dopuszczało swobodny rozwój miejskiej władzy sądowniczej. Rada miejska liczyła 5 osób wybieranych spośród mieszczan. Jej skład był jednak zatwierdzany przez właściciela. Faktyczną władzę sprawował burmistrz, który cieszył się zaufaniem właściciela. Rada miejska posiadała kompetencje władzy uchwałodawczej i wykonawczej na terenie miasta. Otrzymała prawo decydowania o sprawach miejskich, głównie w zakresie pilnowania miar i wag, utrzymywania budynków miejskich, zbiórek publicznych, przestrzegania przepisów policyjnych i przyjmowania do prawa miejskiego. Ponadto rozdzielała obciążenia finansowe na poszczególnych członków gminy miejskiej i pośredniczyła w wybieraniu podatków. Z jej funduszy utrzymywano kościół luterański i szpital miejski. Nie posiadała natomiast praw nadzoru nad działalnością cechów, które należały do właściciela. Szlichtyngowie kontrolowali także budżet miejski oraz mogli zgłaszać veto wobec ustaleń rady sprzecznych z ich interesami. Bardziej stabilnym organem władz miejskich była ława. Sądziła ona sprawy karne, z zastrzeżeniem, iż w przypadkach ciężkich przewinień wymagana jest obecność właściciela. Ilość ławników nie przekraczała 6 osób. Wójt sprawował władzę sądowniczą w sprawach spornych. W 1777 roku, wraz z wprowadzeniem na Ziemi Wschowskiej nowego modelu sądownictwa, działalność ławy została poważnie ograniczona. Władzę w sprawach karnych sprawował wójt, z zastrzeżeniem, iż sprawy kryminalne będą sądzone we Wschowie. Aż do 1793 roku prowadzono wspólny zarząd finansowy dla miasta Szlichtyngowa i majątków: Górczyna, Wilkowo i Puszcza. W wyniku II rozbioru miasto zostało wcielone w skład państwa pruskiego. W latach 1807-1815 Szlichtyngowa znalazła się w ramach Księstwa Warszawskiego. Utworzono wówczas nowe władze miejskie, które zgodnie z duchem francuskich rozwiązań administracyjnych reprezentowały interesy władzy państwowej. Zniesiono miejski sąd patrymonialny i zależności dominalne mieszkańców. Po kilkuletnich zmianach i reorganizacjach wykształciła się nowa władza miejska reprezentowana przez magistrat z burmistrzem na czele, który realizował zalecenia władz państwowych. Przez kilkanaście lat burmistrzem w Szlichtyngowej był kupiec wschowski Antoni Wochalski. W mieście funkcjonowała także 5 osobowa rada miejska. W 1815 roku, na mocy decyzji Kongresu Wiedeńskiego, Szlichtingowę włączono do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, części składowej państwa pruskiego. Pozostawiono jednak bez zmian skład osobowy i organizacyjny rady miejskiej, bowiem wprowadzona w Prusach 19 listopada 1808 ordynacja miejska określała podobne zasady organizacyjne i kompetencje władz lokalnych. Pewne reformy wprowadzono w 1834 roku. Utworzono wówczas kolegium magistratu, składające się z burmistrza i 2 ławników. Członkowie rady tworzyli plenum, które obradowało kilka razy w roku. Burmistrz otrzymał szeroki zakres uprawnień policyjnych, które dawały mu możliwość dużej ingerencji w życie miejskie. Wydzielono wówczas sprawy policyjne, a od początku lat czterdziestych XIX wieku zatrudniano stały aparat policyjny, który z czasem otrzymał status wydzielonej komórki magistratu i nazwę zarządu policji. Zasadnicza struktura organizacyjna władz miejskich utrzymywała się praktycznie do 1924 roku. Sam magistrat ulegał niewielkim przemianom. Zatrudniono w nim kilku urzędników, którym powierzono sprawy wydzielone np. komisarz szkolny, dozorca dróg. Pozostawał on jednak urzędem realizującym uchwały plenum i administrującym sprawy wewnątrzmiejskie jak: opieka społeczna, szkolnictwo gminne, sprawy wyznaniowe, rozbudowa urządzeń komunalnych, dróg i mostów, lokalny handel i przemysł, niektóre zagadnienia z zakresu kultury i sztuki. Plenum rady ustalało wysokość budżetu miejskiego, przyznawało nagrody i na wniosek magistratu uchwalało statuty podatkowe. Istotną komórką magistratu była kacelaria, na czele której stał sekretarz miejski oraz registratura z registratorem. Finansami miejskimi opiekował się rendant, który często wykonywał także obowiązki kasjera. Kolejną reformę administracji miejskiej wprowadzono z 1924 roku. Rozszerzono wówczas skład rady z 6 do 11 osób. Plenum rady podzielono się na trzy komisje: budżetu, budownictwa komunalnego i opieki społecznej. Zrezygnowano z powoływania burmistrza przez władze państwowe na rzecz wyborów dokonywanych przez społeczność lokalną. Spośród radnych wyłaniano pomocnika burmistrza z tytułem rajcy, który przejął część jego obowiązków w realizcji spraw wewnątrzmiejskich. Podlegał on bezpośrednio burmistrzowi, który stał na czele urzędu zwanego magistratem, stanowiącego organ wykonawczy decyzji władz państwowych i rady miejskiej. W skład magistratu wchodziło biuro ogólne, referat finansowy, referat opieki społecznej i referat budowlany. Wszystkie komórki magistratu nosiły nazwę Zarządu Miejskiego. W 1924 roku wyłączono także organizacyjnie Zarząd Policji, który otrzymał uprawnienia do kontroli większości dziedzin życia społecznego, w szczególności: prowadział dochodzenia w sprawach przestępstw, czuwał nad realizacją prawa budowlanego, porządku społecznego, zdrowia, obyczajów, rejestrował ruchy migracyjne, udzielał koncesji na wykonywanie handlu i rzemiosła. W latach 1938-1939 zakres władzy burmistrza uległ znacznemu ograniczeniu, zaś jego obowiązki przejął członek aparatu NSDAP. Ścisłej kontroli poddano także lokalny aparat policyjny, odbierając mu większość uprawnień. W styczniu 1945 roku władzę w mieście przejęła administracja polska [Dzieje aktotwórcy opracowała Beata Grelewicz]

Daty skrajne:

1637-1941

Klasyfikacja:

administracja ogólna

Nazwa twórcy:

Daty:

1637-1941.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki, francuski

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

210

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

209

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

3.63

Ogółem opracowanych metrów bieżących

3.62

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz kartkowy zatwierdzony Brak danych 209j.a.
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Brak danych 1j.a.