A. Powiatowa Rada Narodowa (1945-1950), sygn. 1-20: protokoły z posiedzeń PRN i PPRN, plany pracy i sprawozdania z działalności PRN i jej komisji, skład rady, wykaz naturalnego ruchu ludności, analfabetów i półanalfabetów. B. Wydział Powiatowy I. Referat Ogólny - Samorządowy (1945-1949), sygn. 21-35: organizacja i protokoły z posiedzeń Wydziału Powiatowego, statuty, sprawozdanie z działalności Biblioteki Publicznej, ogłoszenia rehabilitacyjne, wykaz nieruchomości poniemieckich. II. Referat Rachunkowo-Kasowy (1944/45-1950), sygn. 36-100: budżety i sprawozdania rachunkowe Powiatowego Związku Samorządowego.

Podstawę prawną organizacji i działalności Powiatowej Rady Narodowej i Wydziału Powiatowego w latach 1945-1950 stanowiły: - Ustawa Krajowej Rady Narodowej z dnia 11.9.1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych. - Dekret PKWN z dnia 23.11.1944 r. o organizacji i zakresie działań samorządu terytorialnego. Powiatowa Rada Narodowa stanowiła naczelny organ uchwałodawczy samorządu terytorialnego oraz planowania działalności publicznej i kontroli nad rządowymi i samorządowymi organami wykonawczymi. Zadania i kompetencje PRN obejmowały: - planowanie działalności publicznej, głównie - ustalanie budżetu i planu świadczeń w naturze - kontrolowanie działalności organów wykonawczych rządowych i samorządowych - powoływanie samorządowych organów wykonawczych - uchwalanie regulaminu obrad rady i komisji. Pierwsze posiedzenie PRN w Chełmnie odbyło się 21.04.1945 r. Na posiedzeniu tym dokonano wyboru Prezydium w składzie przewodniczący, zastępca i trzech członków. W skład PRN wchodzili przedstawiciele ugrupowań politycznych, związków zawodowych, organizacji społecznych i młodzieży oraz gminne rady narodowe. Przy PRN w Chełmnie powołano 3 komisje stałe: Finansowo-Budżetową, Oświatową i Kontroli Społecznej. W razie potrzeby rada powoływała Komisje tymczasowe, które po wypełnieniu swego zadania były rozwiązywane. Nadzór nad działalnością PRN sprawowała Wojewódzka Rada Narodowa w Bydgoszczy. Organem wykonawczym PRN był Wydział Powiatowy. Wydział był organem kolegialnym, składającym się z sześciu członków, którzy rekrutowali się spośród radnych. Posiedzeniom Wydziału przewodniczył starosta powiatowy, wchodzący w jego skład z urzędu. Nadzór bieżący nad działalnością Wydziału sprawował Wydział Wojewódzki w Bydgoszczy. Zadania i kompetencje tego urzędu obejmowały: - przygotowanie spraw, które miały być tematem z obrad posiedzeń plenarnych PRN - wykonywanie uchwał i zaleceń Rady lub jej Prezydium - składanie Prezydium sprawozdań ze swojej działalności - wykonywanie na zlecenie Rady kontroli nad działalnością organów samorządowych niższego stopnia - sprawowanie władzy porządkowej nad burmistrzami, wójtami, sołtysami, członkami gmin wiejskich i miast nie wydzielonych. Na skutek zarządzenia Ministra Administracji Publicznej z dnia 12.02.1947 r. o zespoleniu biur wydziałów powiatowych ze starostwami, komórki organizacyjne biura weszły w skład Działu Samorządowego Starostwa Powiatowego. Ustawa z dnia 20.3.1950 r. o jednolitych organach władzy państwowej zamyka okres dualizmu władz administracji państwowej i samorządowej w terenie, powstało wówczas Prezydium Powiatowej Rady Narodowej.