księga notarialna, sygn. 1

Porządkowanie tej dziedziny prawa rozpoczęła ordynacja z 02 I 1849 r., która weszła w życie z dniem 1 IV tegoż roku. Wspomniana ordynacja zmieniła dotychczasowy ustrój sądowy, potwierdzała również charakter notariatu jako instytucji tworzącej dokumenty o mocy publicznej. Notariusze jako osoby zaufania publicznego traktowani byli jak urzędnicy państwowi, chociaż nimi nie byli. Mianowaniem notariuszy zajmował się Minister Sprawiedliwości. Odtąd notariat został w pełni zorganizowany na zasadzie samorządu. Władzą samorządową dla adwokatów i notariuszy była Rada Honorowa /Ehrenrat/, tworzona przy każdym okręgu sądu apelacyjnego. Spełniała ona jednocześnie rolę sądu dyscyplinarnego. Sąd apelacyjny w tym okresie mieścił się w Kwidzynie. Nowością ordynacji z 1849 r. była możliwość mianowania na notariuszy osób nie będących jednocześnie adwokatami, w miastach liczących powyżej 50 tys. osób. Zasadą funkcjonującą również później była możliwość wyznaczenia przez Ministra Sprawiedliwości, na czas dłuższej nieobecności notariusza w kancelarii, jego zastępcy, zaproponowanego przez notariusza. Osobą tą mógł być inny notariusz lub asesor. W takich wypadkach, we wstępie sporządzanego aktu oraz przy podpisie wyraźnie zaznaczano, iż akt sporządzany jest przez zastępcę. Procedury postępowania notarialnego w Prusach ustalone zostały nieco wcześniej, na podstawie ustawy o postępowaniu przy sporządzaniu dokumentów notarialnych z 11. VII. 1845 r. . Ustawa ta precyzowała szereg zasad formalnych i ograniczeń, które musiały być spełnione podczas sporządzania aktów notarialnych. W świetle tego prawa notariusz, jako osoba zaufania publicznego, nie mógł przyjmować spraw osoby, której jednocześnie służył jako adwokat. Procedura sporządzania aktu notarialnego wymagała obecności drugiego notariusza albo dwóch osobiście znanych notariuszowi i zaprzysiężonych świadków. Prawo żądało od świadków znajomości pisma, posiadania pełni praw wyborczych, stałego zamieszkiwania w gminie i nie spokrewnienia z notariuszem. Funkcja świadka była płatna. Procedury postępowania notarialnego w Prusach ustalone zostały nieco wcześniej, na podstawie ustawy o postępowaniu przy sporządzaniu dokumentów notarialnych z 11 VII 1845 r. Ustawa ta precyzowała szereg zasad formalnych i ograniczeń, które musiały być spełnione podczas sporządzania aktów notarialnych. W świetle tego prawa notariusz, jako osoba zaufania publicznego, nie mógł przyjmować spraw osoby, której jednocześnie służył jako adwokat. Procedura sporządzania aktu notarialnego wymagała obecności drugiego notariusza albo dwóch osobiście znanych notariuszowi i zaprzysiężonych świadków. Prawo żądało od świadków znajomości pisma, posiadania pełni praw wyborczych, stałego zamieszkiwania w gminie i nie spokrewnienia z notariuszem. Funkcja świadka była płatna. Notariat pruski reformowany był jeszcze kilkakrotnie. Do ważniejszych zmian zaliczyć należy zniesienie ustawą z 15 VII 1890 r. instytucji świadka w procesie spisywania protokołu oraz dostosowanie podległości notariatu do nowej struktury sądownictwa w Prusach po jej reorganizacji 1877 r. Konsekwencją ustanowienia w Prusach nowego kodeksu cywilnego z 1896 r. było dalsze porządkowanie prawa cywilnego, w tym także instytucji notariatu. 21 IX 1899 r. ukazała się ustawa o sądownictwie niespornym. Zmieniała ona wiele istniejących już zapisów, wprowadziła również szereg nowych, precyzujących zasady funkcjonowania notariatu. W myśl nowego prawa, mimo samorządowego charakteru, notariat poddany był silnej kontroli instytucji państwowych. Notariusze mianowani byli dożywotnio przez Ministra. Sprawiedliwości, pełnił on też nad nimi zwierzchni nadzór. Ponadto w stosunku do notariuszy urzędujących na określonym terenie, prawo do nadzoru posiadali odpowiedni prezydenci: Wyższego Sądu Ziemskiego /Oberlandgerichtu/ oraz Sądu Krajowego /Landgerichtu/. Urzędnicy ci lub działający na ich zlecenie przedstawiciele, mieli prawo kontroli kancelarii notarialnych oraz akt. Dalsze przepisy stanowiły, że notariuszem zostać mogła osoba zaprzysiężona, posiadająca prawo do sprawowania urzędu sędziego /Fächigkeit zum Richteramt/. Mianowanemu wskazywana była siedziba urzędowania na terenie działalności jednego sądu obwodowego / Amtsgeichtu/, jednakże terytorium skąd mógł on przyjmować zlecenia był obszar sądu apelacyjnego / Oberlandgericht w Kwidzynie. W przypadku śmierci notariusza, lub przeniesienia go do innego okręgu sądowego, akta jego przejmował sąd obwodowy /Amtsgericht/, na terenie którego miał on swoją siedzibę. W początkowym okresie dwudziestolecia międzywojennego prawo notarialne w byłej dzielnicy pruskiej nie zmieniło się istotnie. Nadal obowiązywały ustawy pruskie.