Akta urodzeń, małżeństw i zgonów z lat 1868-1921, sygn. 1-48, 95-100 Alegata z lat 1868, 1969, 1872-1921, sygn. 49-94, 101-106

Parafia Rzymskokatolicka św. Katarzyny w Grodźcu jest poświadczona w źródłach od XIV wieku. W połowie XIX wieku jej obszar obejmował wsie i osady fabryczne: Grodków, Grodziec, Łagisza oraz Psary. Z powyższego terytorium w 1924 roku wydzielono Łagiszę, gdzie utworzono samodzielną Parafię. Obecnie Grodziec stanowi dzielnicę miasta Będzina, do którego został włączony 1 czerwca 1975 roku. Od 1826 roku zasady sporządzania akt stanu cywilnego na terenie zaboru rosyjskiego regulowały przepisy Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego. Zgodnie z jego artykułem 71 „w chrześcijańskich wyznaniach akta stanu cywilnego połączone będą z metrykami kościelnymi”. Duchowni, pełniący równocześnie funkcję urzędników stanu cywilnego, sporządzali dwa identyczne egzemplarze metryk. Pierwszy z nich, wpisywany do ksiąg zwanych unikatami (pierwopisami, oryginałami), pozostawał w parafii i przeznaczony był dla potrzeb kościoła. Unikaty prowadzono w trzech seriach. W odrębnych księgach rejestrowano akta chrztów, małżeństw i zgonów. Każda z wspomnianych ksiąg wykorzystywana była przez kilka lat, aż do momentu zapisania wszystkich kart. Drugi egzemplarz metryk, zwany duplikatem lub wtóropisem, przekazywany był do archiwów wydziałów hipotecznych przy właściwych terytorialnie sądach i miał służyć władzom świeckim. Duplikaty wpisywano do jednej księgi podzielonej na trzy części, to znaczy na akta urodzeń, małżeństw i zgonów. Oprócz omówionych wyżej ksiąg urzędnicy stanu cywilnego gromadzili także alegata (określane również jako: akta zbiorowe, aneksy, dowody lub załączniki do akt małżeństw), składające się z dokumentów potwierdzających zdolność prawną danych osób da zawarcia ślubu. Materiały te zszywano i przekazywano łącznie z duplikatami do archiwów hipotecznych. Formę i treść poszczególnych rodzajów aktów regulowały przepisy nadmienionego wyżej Kodeksu Cywilnego. Nadzór nad sposobem prowadzenia ksiąg metrykalnych w parafiach rzymskokatolickich sprawowali dziekani. Sprawdzali oni numerację kart, pieczętowali księgi, kontrolowali również zgodność zapisów unikatu i duplikatu. Na przełomie XIX i XX wieku księgi metrykalne sporządzane były w języku rosyjskim, a w treści aktów stosowano podwójną datację według kalendarza gregoriańskiego, stosowanego przez kościół katolicki (nowy styl) i juliańskiego, obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim (stary styl). W XIX stuleciu różnica pomiędzy kalendarzami wynosiła 12 dni. Od 1 marca 1900 roku zwiększyła się ona do 13 dni. Przedstawione powyżej zasady prowadzenia akt stanu cywilnego z niewielkimi tylko modyfikacjami obowiązywały także po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Ostatecznie wyznaniowy charakter ksiąg metrykalnych zniósł dekret Rady Ministrów z dnia 25 września 1945 roku Prawo o akta stanu cywilnego. Na podstawie przepisów tego dekretu z dniem 1 stycznia 1946 roku rozpoczęły działalność państwowe urzędy stanu cywilnego. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. P. Snoch, Katowice 2016]

KM 22.09.2016 r.