I. Distriktsamt Lissa West, 1839-1912 sprawy kasowe, recesy, ubezpieczenia ogniowe, pożyczki, podatki II. Komisariat Obwodowy Leszno-Wschód, [1904] 1920-1923 podatki, organizacje, sprawy sanitarne, wojskowe, kościelne i szkolne III. Komisariat Obwodowy Leszno-Zachód, [1914] 1920-1921 podatki IV. Komisariat Obwodowy w Lesznie, [1901] 1924-1928 okólniki, stowarzyszenia, sprawy policyjne, wojskowe, pożarowe, budowlane, kasowe V. Wójtostwo Obwodowe w Lesznie, 1928-1935 posiedzenia, konferencje, budżety, statystyki, wsparcia, rolnictwo, ruch graniczny, ubezpieczenia VI. Zarząd Gminny Leszno-wieś, 1935-1939 1. Dział ogólno-organizacyjny - organizacja, sprawy osobowe, posiedzenia władz gminnych, kontrola, majątek 2. Dział finansowo-budżetowy - budżety, kredyty, podatki 3. Dział gospodarki gminnej - rozliczenia z obszarami dworskim, rolnictwo 4. Dział administracji społecznej - oświata, kultura, szczepienia, schronisko dla starców, bezrobotni 5. Dział administracyjny - ewidencja ludności, cudzoziemcy, zbiegostwo, wybory, stowarzyszenia, ubezpieczenia VII. Zarząd Gminny w Lesznie, 1945-1950 1. Dział ogólno-organizacyjny - zarządzenia, okólniki, sesje, zebrania, kontrola, majątek 2. Dział finansowo-budżetowy - budżety 3. Dział administracyjny - spis Niemców

W latach 30-tych XIX w. na obszarze zaboru pruskiego zaczęto tworzyć samorząd wiejski. Na podstawie ustawy z 1833 r. powołano Distrikts-Amty (komisariaty obwodowe). Na czele każdego stał Distrikts-Kommissar (komisarz obwodowy), powoływany przez Naczelnego Prezesa Prowincji Poznańskiej. W skład Distrikts-Amtów wchodziły gminy wiejskie (kierowali nimi sołtysi) oraz obszary dworskie (kierowali nimi przewodniczący obszarów dworskich). Do kompetencji komisarzy obwodowych należało między innymi: czuwanie nad bezpieczeństwem publicznym i przestrzeganiem przepisów budowlanych i drogowych, nadzór nad związkami i stowarzyszeniami oraz nad rzemiosłem, handlem i przemysłem, prowadzenie ewidencji ludności, opieka nad ubogimi, współpraca przy organizacji wyborów. Ponadto komisarze wykonywali na podległym sobie obszarze zarządzenia landrata i innych władz nadrzędnych. Sprawy samorządu wiejskiego szczegółowo regulowała ordynacja gminna z lipca 1891 r. W 1919 r. Polska odzyskała niepodległość. Większość ziem zaboru pruskiego przyłączono do odrodzonego państwa polskiego. Odradzała się także polska administracja. Ustawa z 1919 r. przemianowała Distrikts-Amty na komisariaty obwodowe, pozostawiając im jednak podobne kompetencje administracyjne i policyjne, jak w czasach pruskich. W 1928 r. komisariaty obwodowe uległy likwidacji. W ich miejsce powołano obwody wójtowskie z wójtami na czele. Terytorialnie utworzone wójtostwa (w ich ramach gminy wiejskie i obszary dworskie) odpowiadały mniej więcej wcześniejszym komisariatom obwodowym. Wójtostwa przetrwały do dnia 1 kwietnia 1935 r. Wówczas to w oparciu o ustawę z 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządowego (Dz. U. nr 35, poz. 294) oraz zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. w miejsce dotychczasowych obwodów wójtowskich utworzono zbiorowe gminy wiejskie, których pracami kierowały zarządy gminne. Gminy dzieliły się na gromady. Pracą gminy kierował wójt a poszczególnych gromad sołtysi. Sołtysi podlegali służbowo wójtom. Nowy podział administracyjny przetrwał do wybuchu II wojny światowej w 1939 r. Okupant niemiecki w grudniu 1939 r. wprowadził obwody urzędowe (Amtsbezirke). Zarządzali nimi komisarze obwodowi (Amtskommissar). Po wyzwoleniu spod okupacji w 1945 r. przywrócono do życia zarządy gminne, na czele których stali wójtowie. Jednocześnie utworzono gminne rady narodowe. W 1950 r. zniesiono zarządy gminne i stanowisko wójtów. Kompetencje tych organów przejęły prezydia gminnych rad narodowych., z przewodniczącymi na czele. Z dniem 1 stycznia 1955 r. zlikwidowano podział administracyjny państwa na gminy. Został zastąpiony przez gromady.