1. REFERAT OGÓLNO-ORGANIZACYJNY (33 j.a., lata 1945-1950): akta dot. struktury organizacyjnej, zarządzenia i okólniki (władz nadrzędnych i własne); normatywy kancelaryjno-archiwalne; sprawozdania z działalności komórek organizacyjnych; sprawozdania statystyczne, meldunki i raporty; protokoły zebrań i zjazdów organizowanych przez Starostwo; protokoły roków urzędowych; akta dot.: zmian nazewnictwa miejscowości, podziału administracyjnego, ewidencji i kontroli ruchu ludności; akta Koła Związku Zawodowego Pracowników Państwowych. 2. REFERAT BUDŻETOWO-GOSPODARCZY (2 j.a., lata 1945–1946): zarządzenia i okólniki, akta dot. Pożyczki odbudowy Kraju. 3. REFERAT KARNO-ADMINISTRACYJNY (3 j.a., lata 1946-1949): sprawozdania z działalności Referatu; statystyki przestępczości. 4. REFERAT ADMINISTRACYJNO-PRAWNY (13 j.a., lata 1945-1952): zarządzenia i okólniki; akta dot. przyznawania i weryfikacji obywatelstwa polskiego; autochtonów, zmiany imion i nazwisk, nadzoru nad urzędami stanu cywilnego, spraw granicznych, odszkodowań wojennych. 5. REFERAT SPOŁECZNO-POLITYCZNY (47 j.a., lata 1945-1950): zarządzenia; sprawozdania sytuacyjne o stanie powiatu; korespondencja tajna Starostwa (dot. gł. bezpieczeństwa i stosunków polsko-radzieckich); akta dot. wyborów do Sejmu z 1947 r., współpracy z organami Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa, przestępczości politycznej, spraw wyznaniowych (m.in. korespondencja z Radą Główną Wyznania Świadków Jehowy), majątku Kościoła Katolickiego, repolonizacji, spraw narodowościowych (w tym – wysiedlania ze strefy przygranicznej; wysiedlania ludności niemieckiej); akta organizacji społecznych i politycznych, stowarzyszeń i związków. 6. REFERAT DROGOWY (5 j.a., lata 1945-1949): de facto są to akta Powiatowego Zarządu Drogowego: protokoły narad i odpraw; sprawozdania i informacje o stanie dróg i mostów, stanie urządzeń i sprzętu drogowego, stanie personelu służb drogowych; akta dot. budowy mostu oraz uruchomienie przeprawy promowej w Świnoujściu. 7. REFERAT OSIEDLEŃCZY (25 j.a., lata 1945-1949): zarządzenia i okólniki; sprawozdania sytuacyjne; akta dot. organizacji osadnictwa w powiecie, przydziału gospodarstw; akcji parcelacyjno-osadniczej. 8. REFERAT PRZEMYSŁU (20 j.a., lata 1945-1950): zarządzenia i okólniki; plany o sprawozdania; akta dot. przejmowania zakładów przemysłowych (m.in. kartoteki zakładów, charakterystyki techniczne, dane szacunkowe); nacjonalizacja przemysłu; wydawanie koncesji; akta dot. przemysłu spożywczego oraz rybactwa. 9. REFERAT APROWIZACJI I HANDLU (25 j.a., lata 1945-1950): zarządzenia i okólniki; protokoły narad i odpraw; dzienniki podawcze Referatu; sprawozdania i informacje o rozwoju sieci placówek handlowych i usługowych; sprawy cen, akta Powiatowej Komisji Cennikowej, interwencje rynkowe; rejestracja placówek handlowych, koncesje. 10. REFERAT OPIEKI SPOŁECZNEJ (3 j.a., lata 1946-1949): sprawozdania; protokoły kontroli. 11. REFERAT ODBUDOWY (4 j.a., lat 1946-1948): ewidencja nieruchomości zajętych przez instytucje państwowe; ewidencja budynków użyteczności publicznej; odbudowa miast. 12. REFERAT ZDROWIA (6 j.a., lata 1945-1950): organizacja służby zdrowia; sprawozdania z działalności placówek służby zdrowia; walka z chorobami zakaźnymi. 13. REFERAT ROLNICTWA I REFORM ROLNYCH (11 j.a., lata 1945-1949): spis rolny 1946 r.; zagospodarowanie odłogów; rozwój oświaty rolniczej; sprawy leśnictwa. 14. REFERAT WETERYNARII (2 j.a., lat 1946-1949): akta dot. organizacji służby weterynaryjnej oraz oświaty i profilaktyki weterynaryjnej. 15. REFERAT KULTURY I SZTUKI (1 j.a., 1945-1948): teczka korespondencji ogólnej. Akta dotyczą powiatu wolińskiego i kamieńskiego. 16. REFERAT SAMORZĄDOWY (8 j.a., lata 1945-1950): zarządzenia i instrukcje; protokoły z narad i odprawa burmistrzów i wójtów; protokoły posiedzeń Tymczasowych Rad Doradczych; protokoły kontroli, inspekcji i lustracji; akta dot. przekazywanie nieruchomości i przedsiębiorstw samorządowych. . 17. INSPEKTORAT SZKOLNY W ŚWINOUJŚCIU (2 j.a., lata 1945-1949): plany pracy Inspektoratu; akta dot. rozmieszczenia placówek oświatowych na terenie powiatu.

Administracja polska zaczęła powstawać w maju 1945 r. Jej specyfiką na Ziemiach Zachodnich - w pierwszym okresie działalności - było istnienie Pełnomocników Rządu: Obwodowych (na szczeblu powiatu) i Okręgowych (na szczeblu województwa). Podstawą prawną działalności Pełnomocników był dekret Rady Ministrów z 13.XI.1945 r. o zarządzaniu Ziem Odzyskanych (Dz.Urz.M.Z.O. 1945 r. nr 1 poz. 1). Instancja Pełnomocnika Rządu była rozwiązaniem tymczasowym. W połowie 1946 r. obwody zostały przekształcone w powiaty, a urzędy pełnomocników rządu - w starostwa powiatowe ze starostami na czele (pismo okólne M.Z.O. z 7.VI.1946 r.: Dz.Urz.M.Z.O. 1946 r. nr 6 poz. 101). Pierwszym Starostą Powiatowym Wolińskim został Władysław Matula. Kompetencje starosty określił dekret PKWN z 21.VIII.1944 r. o trybie powoływania władz administracji ogólnej I i II instancji (Dz.Urz.R.P. 1946 r. nr 3 poz. 26). Starosta – podobnie jak Pełnomocnik - zajmował kluczową pozycję w administracji terenowej. Był szefem administracji ogólnej na szczeblu powiatu, przedstawicielem rządu uprawnionym do reprezentowania rządu oraz koordynowania działalności zespolonych organów administracji rządowej, przewodniczącym samorządowego organu wykonawczego (tj. wydziału powiatowego). Statut organizacyjny starostw powiatowych na terenie województwa szczecińskiego określiło zarządzenie Wojewody Szczecińskiego z 1.II.1946 r. (Szcz.Dz.Urz. 1946 nr 2). Wprowadziło ono podział starostwa na 18 referatów. Liczba referatów na przestrzeni lat 1946-1950 zmieniała się (od 15 do 21). Zmieniał się również zakres ich działania (m.in. w 1947 r. zniesiono Referat Samorządowy, w 1949 r. – Referat Kultury i Sztuki; w 1947 r. utworzono Referat Rolnictwa i Reform Rolnych, a pod koniec 1949 r. – Karno-Administracyjny, Spraw Inwalidzkich i Powiatowy Inspektorat Oświaty Rolniczej). Starostwa powiatowe działały do połowy czerwca 1950 r. tj. do czasu wejścia w życie ustawy z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U.R.P. 1950 r. nr 14 poz. 130).

Zespół opracował Józef Pluciński - 1971 r.