Zespół
Zawartość:
1. Sprawy sporne z powiatu dymińskiego, z lat [1752–1810] 1812-1858, 115 j.a. 2. Sprawy sporne z powiatu gryfińskiego, z lat 1826–1828, 1 j.a. 3. Sprawy sporne z powiatu pyrzyckiego, z lat [1784] 1812–1865, 185 j.a. 4. Sprawy sporne z powiatu wolińskiego, z lat 1817–1851 36 j.a. 5. Inegralną częścią zespołu są oryginały, czystopisy i kopie map regulacyjnych i uwłaszczeniowych gruntów wiejskich, nieliczne plany miast obrazujące wyniki separacji gruntów mieszczańskich, z rzadka zabudowę miejską. Zachowane jednostki obejmują swym zasięgiem niektóre powiaty pomorskie. Mapy mają skalę podaną w prętach reńskich lub calach decymalnych, 70 % map wykonano w skali (rozwiązanej) ok. 1:5000 i 1:4000, pozostałe w większych skalach: ok. 1:3000, ok. 1:2500, ok. 1:2000, ok. 1:1000, dwie jednostki wykonano w skali ok. 1:15 000, z lat [1738]1812-1865 [1904], 484 j.a. Mapy przechowywane są oddzielnie i posiadają odrębny inwentarz kartkowy.
Dzieje twórcy:
Geneza urzędów administracji rolnej w Prusach wiąże się z rozpoczęciem reform uwłaszczeniowych i regulacją stosunków własnościowych na wsi, w tym m.in. komasacją gruntów i likwidacją wspólnot. Podstawą tych reform był edykt z 14 IX 1811 r. w wielokrotnie nowelizowany w latach 1816–1821. Według tych przepisów całą reformą stosunków wiejskich miały się zająć specjalne urzędy, komisje generalne, które działały po jednej w każdej prowincji. Dla prowincji pomorskiej urząd ten powstał w 1816 r. w Stargardzie. Ostateczny kształt organizacyjny komisji został nadany na podstawie ustawy z 1817 r. Urzędem kierował Komisarz Generalny (General Kommissar), a prace merytoryczne wykonywało kilkunastu radców, z których trzech oraz naczelny komisarz musiało mieć wykształcenie prawnicze. Ponadto skład urzędu uzupełnili rachmistrzowie, mierniczowie (geometrzy) oraz personel kancelaryjny. Komisja generalna była organem nadzorującym i rozstrzygającym w pierwszej instancji spory powstałe przy regulacji stosunków własnościowych oraz podziale wspólnot itp. Strony mogły odwołać się od orzeczenia komisji do ministra spraw wewnętrznych, a w przypadku spraw prawnych do Kolegium Rewizyjnego dla Prowincji Pomorskiej ( Das Revisions-Kollegium für die Provinz Pommern), które działało przy Wyższym Sądzie Krajowym w Szczecinie (Oberlandesgericht zu Stettin). W 1844 r. Kolegium to zostało, podobnie jak i w innych prowincjach, zlikwidowane, a w ich miejsce powołano jedno Kolegium Rewizyjne dla Spraw Rolnych w Berlinie. W terenie komisja generalna działała opierając się na komisjach specjalnych, które bezpośrednio prowadziły sprawy uwłaszczeniowe i regulacyjne. Na Pomorzu komisje takie działały w Kołobrzegu, Szczecinie, Szczecinku, Koszalinie Słupsku, Miastku i Bytowie. Każda z nich składała się z jednego komisarza, będącego członkiem Komisji Generalnej, oraz mierniczego i kancelisty. Wszelkie spory powstałe podczas czynności komisji były przekazywane do rozstrzygnięcia przez Komisję Generalną w Stargardzie. Już w latach czterdziestych XIX w. komisje generalne oraz komisje specjalne stopniowo zaczęły rozszerzać swoje kompetencje na sprawy propagowania nowych metod w rolnictwie oraz administracji rolnej. W 1848 r. zmieniono podległość komisji, przenosząc ich zwierzchność z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do Ministerstwa Rolnictwa. Sam okres reform uwłaszczeniowych zakończył się w 1850 r. Wydana w tymże roku ustawa powierzyła wspomnianym urzędom szerokie kompetencje w zakresie administracji rolnej, tj.: organizacji melioracji, upowszechniania nowych metod produkcji rolnej, zalesiania nieużytków, prowadzenia kolonizacji na ziemiach rolniczych (tworzenia gospodarstw rolnych), finansowania rolnictwa poprzez opiniowanie wniosków i przydzielanie kredytów. Sama Komisja Generalna w Stargardzie rozszerzyła swoje kompetencje terytorialne na rejencję stralsundzką, gdzie obok nowych obowiązków dokończyła również proces uwłaszczeniowy. W 1881 r. Komisja Generalna w Stargardzie Szczecińskim została zlikwidowana, a jej kompetencje, w tym nadzór nad komisjami specjalnymi przejęła Komisja Generalna we Frankfurcie nad Odrą, która usamodzielniła się dopiero w 1873 r., stanowiąc do tego czasu wydział miejscowego urzędu rejencji (Landwirtschaftliche Abtheilung der Regierung Frankfurt a/O.). W 1891 r. komisje otrzymały prawo do tworzenia gospodarstw rentowych oraz szerokie kompetencje w polityce kredytowej dla rolnictwa. Zespół składa się z akt procesowych dotyczących sporów powstałych podczas regulacji stosunków własnościowych pomiędzy chłopami a właścicielami dóbr ziemskich i miastami. Są to spory prawne dotyczące podziału gruntów, ich zamiany, określenia granic między własnościami, zmiany ciężarów gruntowych itp. W wielu aktach jako załączniki znajdują się dokumenty własnościowe z XVIII w. Zachowane sprawy dotyczą jedynie czterech powiatów z terenu rejencji szczecińskiej: dymińskiego, gryfińskiego, pyrzyckiego i wolińskiego. W zespole zachował się zbiór 484 map separacyjnych. Archiwalia szczecińskiej komisji generalnej trafiły do archiwum szczecińskiego po II wojnie światowej.
Daty skrajne:
[1752] 1812-1865 [1904]
Klasyfikacja:
Nazwa twórcy:
Daty:
1752-1810, 1812-1865, 1904-1904.
Nazwa dawna:
Nazwa obcojęzyczna:
Generalkommission Stargard in Pommern
Języki:
Dostępność:
Ogółem jednostek archiwalnych:
822
Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:
822
Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:
0
Ogółem metrów bieżących
5.0
Ogółem opracowanych metrów bieżących
4.8
Ogółem metrów bieżących bez ewidencji
0.0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0
Ogółem plików :
0
Ogółem rozmiar (w MB):
0.0
Ogółem dokumentów
0
Ogółem spraw
0
Ogółem klas
0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0.0
Ogółem metrów bieżących:
0.0
Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:
Nazwa | Inwentarz skarbowy | Uwagi |
---|---|---|
inwentarz kartkowy zatwierdzony | Tak | dla map - sygn. 1-484 |
inwentarz książkowy zatwierdzony | Tak | sygn. 1-338 |
W Landesarchiv w Greifswaldzie, Rep. 81e General Kommission Stargard, 0,05 m.b., z lat 1852–1880.