sygn. 1 z lat 1787 (powinności chłopskie w pieniądzu i naturze, uposażenie i obciążenia poszczególnych grup ludności poddańczej, obciążenia chłopów na rzecz gminy, służba dworska – ich utrzymanie i zarobki, sprawy szczególne ludności poddańczej)

Geneza akcji spisywania urbarza na Śląsku wiąże się z polityką państwa pruskiego wobec chłopów, które ze względów militarnych i fiskalnych dążyło do utrzymywania gospodarstw chłopskich pod względem ich liczebności i potencjału gospodarczego. W dążeniu do rozszerzenia swego stanu posiadania wielcy feudałowie rugowali bowiem chłopów z ich gospodarstw. Równocześnie zwiększali także zakres ich zobowiązań feudalnych. Postępowanie takie pozbawiało państwo pruskie podatników i rekrutów do wojska. W celu zapobiegania takim praktykom Fryderyk II wydał szereg zakazów np. zakaz rugów. W przypadku sporu o powinności między chłopem a panem ustalano stan faktyczny istniejący w ostatnich latach wobec gospodarstw o powinnościach wymiernych oraz konkretyzowano dotychczasowe powinności niewymierne. Uzyskane dane miały być spisywane w specjalnym dokumencie tzw. urbarzu i rokrocznie odczytywane chłopom. W 1784 roku cesarz zarządził akcje spisywania urbarzy na całym Śląsku, niezależnie od jakichkolwiek sporów. Praca ta miała zostać wykonana przez specjalnie powołane w tym celu dwie Główne Komisje Urbarialne (Haupt Urbarien Commission) z siedzibami w Głogowie i Wrocławiu oraz Powiatowe Komisje Urbarialne (Kreis Urbarien Kommission), tworzone dla poszczególnych powiatów. Powiatowa Komisja Urbarialna w Żaganiu swoim zasięgiem obejmowała powiat żagański. Urbarz mógł być także spisywany przez sąd patrymonialny danej wsi w wyniku ugody między feudałem i poddanymi. W 1785 roku Główne Komisji Urbarialne otrzymały szczegółowe instrukcje dotyczące sporządzania urbarzy. Powinny były one zawierać dokładny opis budynków, przysługującej panu jurysdykcji, wszystkich dochodów płynących z folwarków, lasów, stawów, myt i młynów, wykazy czynszów chłopskich i robocizn, a także wysokość i rodzaj świadczeń pańskich na rzecz chłopów odrabiających pańszczyznę. Urbarze miały być ściśle związane z rachunkowością folwarczną, stanowić podstawę przy sprzedaży majątków lub ich przekazywania drogą dziedziczenia.