Sprawy nabycia majątku Brzuza i Wiśniowiec, zamiany gruntu włościan wsi Sługocice i kupna przez nich ziemi w majątkach Brzuza i Wiśniowiec, korespondencja z wójtem gminy Studzianna, świadectwa przesiedlenia, rejestr pomiarowy i klasyfikacyjny majątków, plany sytuacyjne i rysunki odręczne, decyzja w sprawie sporu granicznego między mieszkańcami folwarku Brzuza a chłopami wsi Brzuza - sygn. 1 ; Akta spraw nabycia wsi Tresta Szlachecka, w tym decyzja Ministerstwa Dworu o zamianie gruntów wsi Tresta w gminie Zajączków na folwark Wesoła w gminie Topolice, umowa dobrowolna z rolnikami o przeniesieniu, korespondencja z wójtem gminy, notariuszem i z Dyrekcją Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, odpisy z akt notarialnych i z księgi hipotecznej folwarku Wesoła, tabela likwidacyjna wsi Tresta, akta kupna folwarku od L. Gorczykiewicza - sygn. 2.

Postanowieniem cara Aleksandra I z dn. 4 lipca 1820 r. dawne dobra łowickie arcybiskupów gnieźnieńskich stały się własnością brata cesarskiego Wielkiego Księcia Konstantego i jego żony Joanny z Grudzińskich, która w dn. 20 lipca 1820 r. otrzymała tytuł Księżnej Łowickiej. Po śmierci Konstantego i jego żony decyzją Rady Administracyjnej Królestwa z 1838 r. dobra Księstwa objął w osobiste posiadanie Mikołaj I i odtąd były ona przynależne osobie carskiej. Nadzór nad ziemiami Księstwa Łowickiego sprawowało bezpośrednio Ministerstwo Dworu Cesarskiego w Petersburgu, natomiast biuro Zarządu znajdowało się w byłym pałacu prymasowskim w Łyszkowicach, a od 1 października 1880 r. w budynku dawnego dworca kolejowego w Skierniewicach. Zarządem kierowali kolejno: T. Botwinko, J. Abramowicz, A. Hauke, Zygmunt Wielopolski, a na końcu Władysław Wielopolski. Dobra Księstwa Łowickiego stanowiły kompleks dobrze zagospodarowanych posiadłości - do 1838 r. już oczynszowanych - i przynoszących znaczne dochody. Przed 1864 r. składały się z siedmiu, funkcjonujących na zasadach dzierżawnych, ekonomii na obszarach pow. łowickiego, skierniewickiego i sochaczewskiego, kilku drobnych majątków oraz dużych obszarów leśnych, przeznaczonych głównie do polowań poza granicami powyższych powiatów. Po ukazie carskim z marca 1864 r. ziemię w tych dobrach mogli zakupywać włościanie pod warunkiem opłacenia zaległych podatków i czynszów. Tranzakcjami tymi zajmował się wyznaczony urzędnik do spraw kupna i najmu ziemi przy Zarządzie Księstwa, a odpowiednią umowę sporządzano za zgodą Oddziału Ziemsko-Przemysłowego przy Ministerstwie Dworu. Sama sprzedaż odbywała się za pośrednictwem Banku Włościańskiego. Zarząd zajmował się ponadto egzekwowaniem czynszów, sprawami kupna i sprzedaży ziemi, rozstrzyganiem sporów granicznych i in. Zarząd Księstwa Łowickiego zlikwidowany został w 1917 r. Oprac. Marek Wojtylak

IZA - inwentarz skarbowy