Zbiór normatywów z lat 1924-1934, sygn. 1-2 Sprawozdawczość z lat 1922-1924, sygn. 3 Przepisy i opinie prawne z lat 1922-1933, sygn. 4-7 Polskie związki zawodowe na Śląsku Opolskim z lat 1923-1933, sygn. 8-14 Czas pracy i wynagrodzenie za pracę na polskiej i niemieckiej części obszaru plebiscytowego z lat 1922-1933, sygn. 15-23 Sprawy zatrudnienia, zażalenia i wymiana robotników z lat 1921-1937, sygn. 24-48 Zasiłki dla bezrobotnych i sprawy emerytalne z lat 1924-1932, sygn. 49-52, 51a Ceny i wskaźniki drożyźniane z lat 1926-1933, sygn. 53-54

Instytucja Komisarza do spraw Pracy została powołana na podstawie postanowień polsko-niemieckiej konwencji przyjętej 15 maja 1922 roku w Genewie, która weszła w życie w lipcu 1922 roku. Zawarta na 15 lat konwencja gwarantowała, że w tym okresie w górnośląskiej części województwa obowiązywać będą przepisy prawa materialnego dotyczące górnictwa, przemysłu, handlu ustawodawstwa pracy ubezpieczeń społecznych itp., funkcjonujące w chwili podziału Górnego Śląska między Polskę a Niemcy. Dla ułatwienie wykonywanie postanowień konwencji rząd polski i niemiecki wyznaczyły po jednym Komisarzu do spraw Pracy, spośród osób urodzonych na obszarze plebiscytowym lub czynnych tam zawodowo. Do zadań polskiego komisarza należała przede wszystkim obrona praw pracowniczych i działalności organizacji zrzeszających pracowników i pracodawców, zwłaszcza tych działających po stronie niemieckiej i zrzeszających robotników polskich. Zgodnie bowiem z konwencją genewską rząd polski i niemiecki uznały prawo tworzenia wolnych związków pracowników i pracodawców, bez różnicy przynależności państwowej, na obszarze plebiscytowym, z tym zastrzeżeniem, że celem działających związków miało być regulowanie warunków pracy, a nie działalność polityczna. W sytuacji, gdy, przykładowo polscy robotnicy w Niemczech uznali, że ich prawa zostały pogwałcone przez zarządzenia lub działania administracji niemieckiej mogli zwrócić się o pomoc do Komisarza polskiego, który po uznaniu wniosku kierował sprawę do swojego odpowiednika po stronie niemieckiej. W przypadku odrzucenia przez niego skargi, sprawa mogła być przekazana do rozpatrzenia Komisji Mieszanej, powołanej również na mocy konwencji genewskiej, dla rozpatrywania sporów polsko-niemieckich. Polski Komisarz do spraw Pracy współpracował ponadto ze związkami zawodowymi i innymi organizacjami pracowników i pracodawców, odbywał konferencje z komisarzem niemieckim, prowadził sprawy wymiany robotników między polską i niemiecką częścią Śląska, gromadził dane statystyczne dotyczące zatrudnienia, wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania po stronie polskiej i niemieckiej. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. O. Michalik, Katowice 1967]

KM 21.12.1967, 0014-8