Okólniki i zarządzenia z lat 1945-1950, sygn. 1-13 Sprawy ogólne i osobowe z lat 1946-1950, sygn. 14-21, 20a Sprawy bezpieczeństwa i ochrony pracy w zakładach z lat 1945-1950, sygn. 22-143 Sprawozdania z działalności inspektoratów z lat 1945-1950, sygn. 144-149 Sprawy Koła Inspekcji Pracy ZZPP przy Inspektoracie IX Okręgu w Katowicach z lat 1946-1949, sygn. 150

Inspektorat Pracy IX Okręgu w Katowicach i podległe mu inspektoraty obwodów były organami inspekcji pracy i działały na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 14.07.1927 roku o inspekcji pracy, wprowadzonego na obszar województwa śląskiego na podstawie ustawy Sejmu Śląskiego z dnia l6.04.l928 roku. Zadaniem w urzędów był nadzór nad przestrzeganiem i wykonywaniem przepisów ustawodawstwa ochronnego pracy we wszelkich zakładach pracy, w których stosowana była praca najemna, za wyjątkiem przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe. Sprawowały one również arbitraż w zatargach pomiędzy pracodawcą i pracobiorcami. Władzą zwierzchnią Inspektoratu Pracy IX Okręgu był Główny Inspektorat Pracy w Warszawie, podległy bezpośrednio Ministerstwu Pracy i Opieki Społecznej. Inspektorat Pracy IX Okręgu rozpoczął swoją działalność 15.11.1928 roku, przejmując wszelkie agendy dotychczasowej inspekcji przemysłowej w zakresie ochrony, higieny i bezpieczeństwa pracy. Działalność tę prowadził do 1939 roku, czyli do wybuchu II wojny światowej. Wznowił ją w roku 1945, opierając się na tym samym w rozporządzeniu z 1927 roku w zmienionych warunkach ustrojowych. Inspektorat Pracy IX Okręgu w Katowicach rozpoczął urzędowanie z dniem 1.11.1945 roku (od l.04 wprowadzono etat inspektora pracy do spraw kobiet i młodocianych). Obejmował on działalnością teren województwa śląskiego. Podlegały mu: Inspektorat Pracy 43 Obwodu w Katowicach, utworzony 1.02.1945 dla miasta Katowic i gmin powiatu katowickiego: Gangów, Brzęczkowice, Brzezinka, Janów, Kochłowice, Kłodnica, Mała Dąbrówka, Michałkowice, Mysłowice, Panewnik, Piotrowice, Przełajka, Siemianowice, Szopienice, Wełnowiec; Inspektorat Pracy 44 Obwodu w Chorzowie, utworzony w marcu 1945 roku dla miasta Chorzowa oraz gmin powiatu katowickiego: Bielszowice, Bykowina, Chropaczów, Godula, Halemba, Kończyce, Łagiewniki, Lipiny, Makoszowy, Nowa Wieś, Nowy Bytom, Orzegów, Pawłów, Ruda, Świętochłowice; Inspektorat Pracy 45 Obwodu w Tarnowskich Górach, utworzony 28.02.1945 roku dla powiatów: tarnogórskiego, lublinieckiego i oleskiego; Inspektorat Pracy 46 Obwodu w Rybniku, utworzony w lipcu 1945 roku, dla powiatów: rybnickiego i pszczyńskiego; Inspektorat Pracy 47 Obwodu w Bielsku, utworzony w kwietniu 1945 roku dla miast i powiatów Bielsko i Cieszyn; Inspektorat Pracy 48 Obwodu w Sosnowcu, utworzony l.02.945 roku dla miasta Sosnowca i powiatu będzińskiego; Inspektorat Pracy 49 Obwodu w Zawierciu, utworzony w kwietniu 1945 roku dla miasta i powiatu Zawiercie; Inspektorat Pracy 50 Obwodu w Bytomiu, utworzony we wrześniu 1945 roku dla miast i powiatów Bytom i Gliwice oraz miasta Zabrze; Inspektorat Pracy 51 Obwodu w Opolu, utworzony w listopadzie 1945 roku dla miasta Opola i powiatów opolskiego, niemodlińskiego, strzeleckiego, kluczborskiego; Inspektorat Pracy 52 Obwodu w Nysie, utworzony w listopadzie 1945 roku dla miasta Nysy i powiatów nyskiego, prudnickiego i grotkowskiego; Inspektorat Pracy 55 Obwodu w Raciborzu, utworzony 1.01.1946 roku dla miasta Raciborza i powiatów raciborskiego, kozielskiego i głubczyckiego. W obrębie ww Obwodów powstały w latach 1947-1949 drogą reorganizacji 2 nowe Inspektoraty Pracy; w kwietniu 1947 roku - 95 Obwodu w Gliwicach po wyłączeniu z 50 Obwodu miasta i powiatu Gliwice, a w dniu 1.10.949 - 97 Obwodu w Zabrzu, obejmujący miasto Zabrze i gminę Mikulczyce z 50 Obwodu oraz gminy: Ruda, Pawłów, Bielszowice, Kończyce i Makoszowy z 44 Obwodu. Inspektoratem Pracy IX Okręgu w Katowicach kierował Okręgowy Inspektor Pracy. Podlegali mu: Inspektor Pracy IX Okręgu, Inspektor Pracy do spraw Kobiet i Młodocianych, Lekarz Inspekcji Pracy, Inspektor Specjalny dla Górnictwa, Rachuba, Kancelaria Okręgu, Inspektor Pracy IX Okręgu załatwiał sprawy prawne, godzin nad-liczbowych dla zakładów pracy, odwołań od nakazów obwodowych Inspektoratów pracy, sprawy personalne i dyscypliny pracy. Inspektorowi pracy do spraw Kobiet i Młodocianych podlegały sprawy związane z ochroną pracy kobiet i młodocianych, dokształcaniem i przysposobieniem młodocianych do zawodu itp. Lekarz Inspekcji Pracy był odpowiedzialny za sprawy higieny pracy w zakładach pracy. Inspektor Specjalny dla Górnictwa prowadził wizytacje zakładów górniczych i załatwiał związane z tym sprawy. Rachuba prowadzała rachunkowość urzędu i jego placówek w terenie. Kancelaria załatwiała sprawy bieżące urzędu wchodzące w zakres jej kompetencji. Inspektoraty obwodowe były obsadzone siłami inspekcyjnymi w liczbie od 1-5 w zależności od specyfiki terenu, kancelarię prowadziły własną, Omawiane urzędy działały do chwili przejęcia ich agend przez rady narodowe na podstawie ustawy z dnia 30.03.1950 roku. Agendy Inspektoratu Pracy IX Okręgu w Katowicach przejął utworzony na podstawie uchwały Rady Ministrów z dnia 10.06.l950 roku (Instrukcja nr 8 w sprawie organizacji wewnętrznej i etatów wydziałów prezydiów rad narodowych) Oddział Inspekcji, Ochrony i Higieny Pracy Wydziału Pracy i Pomocy Społecznej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, inspektoratów obwodowych - analogiczne oddziały prezydiów rad narodowych na szczeblu powiatowym. Protokół ogólny przejęcia sporządzono 7.08.1950 roku, szczegółowy - l5.09.1950 roku. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Z. Boda-Krężel, Katowice 1961]

KM 2.03.1967