Zjazdy, posiedzenia, zebrania: protokoły, uchwały, sprawozdania, referaty, wnioski, rezolucje, z lat 1949-1970, sygn. 1-59, 458-500; Organizacja Stowarzyszenia: zarządzenia, instrukcje, pisma okólne, okólniki, wytyczne, statuty, regulaminy, z lat 1949-1970, sygn. 60-68; Sprawy członkowskie: składy władz, wykazy członków, kwestionariusze członków, wnioski o nadanie orderu - odznaczenia, ankiety uczestników walk o wyzwolenie ziemi śląskiej, z lat 1945-1973, sygn. 69-347, 506, 510-658; Plany, sprawozdania, analizy, z lat 1950-1970, sygn. 348-398, 400, 501-505; Sprawy finansowo-gospodarcze: bilanse, budowa Pomnika Czynu Powstańczego na Górze św. Anny, z lat 1937-1960, sygn. 407-418; Uroczystości i rocznice: biuletyny informacyjne, materiały propagandowe, przemówienia, sprawozdania, protokoły stenograficzne, z lat 1950-1970, sygn. 418-450, 507-509; Komisje z lat 1967-1975, sygn. 393-397, 401-406, 451-457;

Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, organizacja społeczno-polityczna, stowarzyszenie wyższej użyteczności, posiadające osobowość prawną, powstał na Śląsku 1 września 1949 roku, w wyniku połączenia na zjeździe wojewódzkim Związku Weteranów Powstań Śląskich, Związku Bojowników z Faszyzmem i Najazdem Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację, Związku byłych Więźniów Politycznych, Związku Weteranów Powstań Wielkopolskich, Związku Weteranów Walk Rewolucyjnych 1905, Związku Dąbrowszczaków. Likwidowanie agend i zespalanie organizacji w terenie trwało do końca 1949 roku. Związek zrzeszał uczestników walk o narodowe i społeczne wyzwolenie. ZBOWiD skupiał również w swych szeregach byłych więźniów obozów hitlerowskich oraz wdowy i sieroty po poległych, pomordowanych i zmarłych uczestnikach walk niepodległościowych. Celem ZBOWiD było "kultywowanie wśród członków ducha patriotyzmu i postępu w duchu internacjonalistycznym, współdziałanie w ramach Frontu Jedności Narodu z politycznymi i społecznymi organizacjami oraz instytucjami państwowymi w dziele budowy socjalizmu w kraju, wzmacnianie jego obronności i pozycji na forum międzynarodowym, popularyzowanie postępowych, patriotycznych tradycji wśród społeczeństwa, zbieranie materiałów dotyczących historii walk o wolność i demokrację, ochrona pamiątek związanych z walką i męczeństwem narodu w okresie niewoli i okupacji hitlerowskiej, roztaczanie opieki nad rodzinami nieżyjących bojowników w wolność i demokrację oraz nad członkami Związku i ich rodzinami, współdziałanie z pokrewnymi organizacjami kombatanckimi za granicą dla obrony pokoju i demokracji". Władzami naczelnymi Związku były: 1. Krajowy Kongres Delegatów, 2. Rada Naczelna, 3. Zarząd Główny, 4. Główna Komisja Rewizyjna, 5. Główny Sąd Koleżeński. Jednostkami terenowymi Związku były: 1. Okręgi wojewódzkie, 2. Oddziały, 3. Koła terenowe. Władzami okręgowymi były: 1. Okręgowy Związek Delegatów, 2. Zarząd Okręgu, 3. Komisja Rewizyjna Okręgu, 4. Sąd Koleżeński Okręgu. Do Zarządu Okręgu jako władzy wykonawczej należało: kierowanie działalnością Okręgu i reprezentowanie go na zewnątrz, wykonywanie uchwał Krajowego Kongresu Rady Naczelnej Zarządu Głównego i Zjazdu Okręgu, przygotowywanie preliminarzy budżetowych, planów działalności, sprawozdań i wniosków, dysponowanie majątkiem Okręgu, czuwanie nad pracami jednostek podległych, organizowanie różnych form życia środowiskowego. Prezes, wiceprezes, sekretarz i skarbnik wyłonieni przez Zarząd Okręgu tworzyli Prezydium. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. M. Gałuszka, Katowice 1975]