1. Akta różnych rodów: akta prawno majątkowe dotyczące dóbr ziemskich Kromołów i Bzów (Warszyccy, Pieniążkowie, Męcińscy, Jordanowie, Łoscy, Otfinowscy) z lat 1690-1778 , sygn. 1; 2. Akta rodu Gostkowskich: Konstantego, Zuzanny, Piotra, Korduli, Karola, Ksawerego; akta dotyczące działów i rozliczeń majątkowych, sporów granicznych, działalności publicznej, zadłużenia i wierzytelności, akta administracyjno - gospodarcze z lat 1789-1838, sygn. 2-10; 3. Akta rodziny Zachertów: materiały genealogiczne, biograficzne, akta dotyczące spraw prawno - majątkowych, spadkowych, administracyjno - gospodarczych, sądowych (prowadzone spory), zadłużenia i wierzytelności, akta podatkowe, rachunkowe, współpraca Ludwika Zacherta z Towarzystwem Drogi Żelaznej Warszawsko - Wiedeńskiej, z Dyrekcją Poczt Królestwa Polskiego, poszukiwania i wydobycie rud żelaza w Bzowie, akta szkolne z pensji dla panien w Opolu, akta osobiste, korespondencja, akta Śliwińskich, Ruszkowskich, Fickich, Pniewskich, Zachertów z Supraśla i Zgierza, Gabrieli Psarskiej, Lucyny Poleskiej właścicielki Rokitna Szlacheckiego z lat 1803-1953, sygn. 11-124; 4. Fotografie (portrety, zdjęcia grupowe, legitymacyjne, pośmiertne) z lat 1860-1953, sygn. 125-244;

Twórcami najwcześniejszych akt zespołu, z lat 1690-1778 byli kolejni właściciele Kromołowa: Warszyccy, Męcińscy i Jordanowie; w tym przedziale czasowym znajdują się też akta dotyczące rodów nie będących w posiadaniu Kromołowa, ale w różny sposób związanych z właścicielami: Pieniążków, Tarłów, Sedlnickich, Wężyków, Łoskich, Otfinowskich. W 1767 roku dobra Kromołów przeszły w ręce generała wojsk polskich Konstantego Gostkowskiego herbu Gozdawa. Po jego śmierci w 1790 roku znalazły się w posiadaniu wdowy Zuzanny z domu Jordan, wkrótce zamężnej ponownie z Pawłem Paszycem, zmarłym w 1799 roku; z małżeństwa z Konstantym Gostkowskim pozostali synowie Stanisław, Józef, Ksawery, Michał i Piotr oraz córki Katarzyna, Marianna, Matylda, Franciszka i Justyna. W wyniku umowy z 25 X 1803 roku zawartej przez Zuzannę Paszyc z jej dziećmi, Kromołów przeszedł w ręce młodych Gostkowskich a ona sama zachowała dla siebie Bzów i część dochodów z dóbr kromołowskich. Na mocy umowy z 7 XI 1806 roku Piotr Gostkowski przejął działy w Kromołowie od swych braci Ksawerego i Stanisława, w lipcu 1809 wykupił prawa do majątku od swych sióstr; Piotr Gostkowski aktywny gospodarczo i politycznie (m.in.. Poseł na sejm Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, sędzia pokoju powiatu pilickiego) zmarł 19 II 1834 roku; jego żona Kordula, córka Tadeusza Ankwicza, zmarła 14 XII 1838 roku, pozostawiając dzieci: Karola, Ignacego, Teofilę, Julię i Emilię, od 11 II 1839 roku żonę Ludwika Zacherta; od tego też momentu Zachertowie wiążą się z Kromołowem (do 1872 roku). Akta Zachertów, rodziny mieszczańskiej pochodzącej z Międzychodu w woj. poznańskim, a zamieszkałej i prowadzącej działalność przemysłową w Zgierzu i Warszawie datują się od 1803 roku, a rozpoczynają je akta Jana Fryderyka Zacherta (1775-1847), syna Jana Bogumiła, żołnierza legionów Dąbrowskiego, uczestnika wyprawy na Haiti; Jan Fryderyk służył w wojsku do 1812 roku, potem był właścicielem fabryki sukienniczej w Zgierzu i sklepu w Warszawie, zmarł w Kromołowie w 1847 roku; z małżeństwa z Marianną ze Skalińskich Osękowską (1805) Jan Fryderyk miał syna Ludwika i córki: Zuzannę Rozalię, Mariannę Klarę i Karolinę Franciszkę. Jego syn Ludwik, zmarły w Rokitnie Szlacheckim 26 X 1849 roku, właścicielem Kromołowa był dłuższy czas tylko formalnie, z racji dzierżaw, zastawów i nawet sekwestru tych bardzo zadłużonych dóbr; żona Ludwika Emilia zmarła w Warszawie 24 VI 1852 roku. Pozostawili pięcioro dzieci, tj.: Edmunda, Witolda., Melanię, Ludwikę Marię oraz Jana Piotra. Edmund Zachert był właścicielem Kromołowa do 25 II 1872 roku, kiedy to sprzedał dobra kromołowskie kupcom z Kromołowa Samuelowi Mendelsohnowi, Mordce Lejb i Szaji Habermanom oraz Jankielowi Helbergowi; w rękach Zachertów pozostało tylko kilka hektarów gruntu przy lesie Kluz, które stracili wyrokiem sądu pokoju w Będzinie z 5 XII 1907 roku na rzecz Szaji i Joachima Habermanów. Z zawartego w 1877 roku małżeństwa z Krystyną Psarską, Edmund Zachert miał pięcioro dzieci: Emilię, Ludwika, Eugeniusza, Jadwigę i Mariana. Rodzina ulega w tym czasie rozproszeniu. Krystyna Zachert przebywała od 1907 roku w Będzinie, prowadząc tam "Herbaciarnię Rządową", a w latach 1914-1917, tamże własną restaurację "Jodła", w latach 1919-1923 kawiarnię w Łazach i Kłomnicach. Najstarszy syn Ludwik po czterech latach nauki i pracy w fabryce C.A.A. Moesa w Pilicy uzyskuje w 1899 dyplom czeladnika ślusarskiego , w latach 1901-1903 pracuje fabryce Towarzystwa Akcyjnego "Bracia Bauerertz w Mijaczowie", a następnie , do II 1907 roku w Sosnowickich Fabrykach Rur i Żelaza". Uczestniczy w wydarzeniach rewolucji 1905-1907 obracając się w kręgach PPS, w II 1907 wyjeżdża najpierw do Kanady (Montreal, Whitney Pierce, Sydney, Toronto), a potem do Stanów Zjednoczonych (Cleveland w stanie Ohio), gdzie pracuje w zakładach Forda. Opuszcza Amerykę w VII 1911roku, po powrocie do kraju podejmuje pracę w Towarzystwie Akcyjnym Steinhagen, Wehr i Ska, Fabryce Papieru w Myszkowie, od 1 I 1912 do 1 I 1919 roku. Lata 1918-1921 wypełnił mu bliżej nieudokumentowany udział w walkach niepodległościowych, po czym powrócił do pracy w zakładach Steinhagena w Myszkowie, do grudnia 1939 roku. W latach 1926-1929 buduje dom w Myszkowie, w 1930 roku po wieloletnim procesie z Habermanami, Michałem Lewensteinem i Kazimierzem Arkuszewskim, odzyskuje grunty utracone przez Zachertów w 1907 roku, tzw. Zieloną Wydrę, gdzie osiedla się w 1934 roku po wybudowaniu domu. Podczas wojny mieszkał w Myszkowie, do Zielonej Wydry przeniosła się jego siostra Emilia Śliwińska. Zmarł 20 VIII 1946 roku w stanie bezżennym. Jego młodszy brat Eugeniusz przed 1914 rokiem był zatrudniony na kolei, podczas wojny działał w POW, a następnie służył w wojsku polskim, armię opuścił w stopniu kapitana jako inwalida, mieszkał głównie w Warszawie lub okolicach, zmarł w X 1942 roku. Pozostałe po nim akta zostały sprowadzone do Myszkowa przez Ludwika Zacherta, sprawującego opiekę nad archiwum rodziny. Najmłodszy z braci Marian w latach 1908 - 1912 uczył się w I Gimnazjum Polskim w Częstochowie, w początku 1912 roku został aresztowany na cztery miesiące za działalność konspiracyjną (ZWC, PPS); wyszedł na wolność po zapłaceniu grzywny w wysokości 1000 rubli, które wyłożyła baronowa Józefina Zachert z Supraśla. W 1913 roku został słuchaczem C.K. Szkoły Politechnicznej we Lwowie, w latach 1914-1915 przebywał w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie działał w "ruchu postępowo - niepodległościowym". Jesienią 1915 roku podjął studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, wiosną 1917 roku przeszedł na studia medyczne. Od IX 1918 roku był w wojsku - najpierw w Legii Akademickiej, potem w II pułku szwoleżerów, ostatecznie w służbie sanitarnej, do XII 1920 roku. Po ukończeniu studiów (1922) kolejno młodszy i starszy asystent w Klinice Ocznej UJ, od XII 1925r. Zatrudniony w Generalnej Dyrekcji Służby Zdrowia, najpierw przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych potem Opieki Społecznej. Był autorem wielu publikacji z zakresu oftalmologii. W latach II wojny pracował w Wydziale Opieki i Zdrowia miasta Warszawy; został zamordowany wraz z żoną Marią 7 VIII 1944r. Pozostałe po nim akta sprowadził do Myszkowa Ludwik Zachert. Najstarsza z dzieci Edmunda i Krystyny Zachertów Emilia Śliwińska przejęła po śmierci brata także akta rodziny, włączając do nich również akta swoje i męża, oraz jego rodziny - brata Bolesława Śliwińskiego Alfonsa, bratanicy Wandy Skalskiej, żony Henryka i ich córki Małgorzaty, później Wilk. Zapewne także Emilia Śliwińska spowodowała przejęcie akt Fickich z Dąbrowy Górniczej - siostry Krystyny Zachert Józefy z Psarskich p.v. Brzuchańskiej s.v. Fickiej (zmarła 1940), żony Gustawa Fickiego (zmarł 1910) i ich córek Bronisławy (zmarła 1942) i Stanisławy (zmarła 1941). Młodsza córka Edmunda i Krystyny Zachertów, od 1913 roku żona kolejarza Apolinarego Ruszkowskiego, zmarła 1 1913 roku - kontakty Ruszkowskich z Zachertami trwały jednak nadal,; w latach 1952-1953 Ruszkowscy przejęli część spadku po Ludwiku Zachercie w Zielonej Wydrze, stąd obecność ich akt w zespole i przynależność do licznego grona jego twórców. W archiwum rodziny znalazły się także akta innych bliższych i dalszych krewnych Zachertów: zamieszkałej w Warszawie siostry Krystyny Zachert Gabrieli Psarskiej z lat 1930-1946; Pniewskich, tj. córki Jana Fryderyka Zacherta Marianny i jej męża Edwarda, ich syna Ksawerego Witalisa, jego żony Marii z domu Kittel oraz Stanisława Pniewskiego, czy wreszcie potomków brata Jana Fryderyka Zacherta Krystiana, Zachertów z Supraśla: Józefiny, córki Gustawa i żony Wilhelma Zachertów, Zofii z domu Kleiber, żony Henryka i barona Wilhelma Zacherta, syna Krystiana. Znalazły się również w zespole akta zaprzyjaźnionej z Krystyną Zachert właścicielki Rokitna Szlacheckiego Lucyny Poleskiej z domu Dombek. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. dr Z. Kiereś, Katowice 2005]

KM 6.04.2005, 0010-3/05