OKRES ZABORU PRUSKIEGO Oddział I. Sprawy magistratu (administracja urzędu, urzędnicy, rozwój i majątek miasta, przedsiębiorstwa miejskie, sprawy szkolne, sprawy żydowskie, sądownictwo i sprawy procesowe, statystyka, zwalczanie żebractwa, straż obywatelska, organizacje kombatanckie, cechy, sprawy przemysłowe) z lat 1818-1919; 127 j. a. Oddział II. Sprawy urzędu policyjnego (meldunkowe, bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy wyznaniowe, stowarzyszenia, USC, sprawy żołnierzy poległych podczas I wojny światowej) z lat 1824-1917; 18 j. a. Oddział III. Sprawy finansowe i podatkowe z lat 1892-1912; 1 j. a. OKRES MIĘDZYWOJENNY Oddział I. Sprawy magistratu (administracja urzędu; urzędnicy; rozwój i majątek miasta; szpital miejski; przedsiębiorstwa miejskie; sprawy szkolne; sprawy żydowskie; sądownictwo i sprawy procesowe; rozliczanie się z Rzeszą Niemiecką; sprawy wyborcze; statystyka; plebiscyty; bezrobocie; sprawy wychowawcze; Bractwo Strzeleckie; straż pożarna; cechy; przemysł i handel; miscelanea) z lat [1824-1918]1919-1939; 231 j. a. Oddział II. Sprawy urzędu policyjnego (policja państwowa; sprawy meldunkowe; bezpieczeństwo i porządek publiczny; sprawy: wyznaniowe, mieszkaniowe, prasowe i polityczne, paszportowe i graniczne, obywatelstwa, wojskowe, stowarzyszeń, rzemiosła i handlu, komunikacyjne, budowlane, ogniowe, rolne, leśne i łowieckie, sanitarne, weterynaryjne, ubezpieczeniowe i rentowe, aprowizacyjne; opieka społeczna; miary i wagi; likwidacja nieruchomości i kolonizacja) z lat [1819-1918]1919-1939; 199 j. a. Oddział III. Sprawy finansowe i podatkowe z lat 1920-1939; 20 j.a. OKRES II WOJNY ŚWIATOWEJ Sprawozdania sytuacyjne; budżet i sprawozdania finansowe; zarządzenia; konfiskata żywności, rowerów i aparatów radiowych; sprawy narodowościowe i zaopatrzeniowe z lat 1939-1944; 13 j. a. OKRES POWOJENNY Akta ogólno-organizacyjne urzędu i osobowe pracowników miejskich; protokóły z posiedzeń; plany i sprawozdania z działalnosci; akta dotyczące wyborów i majątku miejskiego; budżet i sprawozdania finansowe; akta dotyczace podatków, przemysłu i handlu, szkolnictwa, stowarzyszeń, opieki społecznej i zdrowia, spraw wyznaniowych, narodowościowych, budowlanych i administracji nieruchomości, aprowizacyjnych, karnych, bezpieczeństwa i porządku publicznego z lat [1933-1939]1945-1950; 19 j. a.

Na zespół Akta miasta Wieleń składają się materiały archiwalne wytworzone przez pruski magistrat działający w latach 1818 - 1919, polski zarząd miejski istniejący w latach 1919-1939, hitlerowskie władze okupacyjne z lat 1939-1944, oraz zarząd i radę narodową funkcjonujące w latach 1945-1950. Miasto Wieleń nad Notecią należało od 1816 roku do powiatu czarnkowskiego. Od 1887 roku było siedzibą powiatu wieleńskiego. W 1920 roku powiat wieleński zlikwidowano i miasto ponownie weszło w skład powiatu czarnkowskiego. Po traktacie wersalskim podzielono miasto na część południową, która przypadła Polsce i część północną, przyłączoną do Niemiec. Granicą państwa była płynąca przez miasto rzeka Noteć. Kompetencje samorządu miejskiego w Prusach ustalono reformami z 1808 roku. Prawo to wprowadzono w Wielkim Księstwie Poznańskim w 1815 roku. Na czele magistratu stał burmistrz, którego zastępcą był sekretarz miejski. Magistrat miał dwa wydziały: komunalny i policyjny. Organem decydującym w sprawach gospodarki majątkiem miejskim oraz zarządzania miastem była rada miejska. Jej organami pomocniczymi były komisje i deputacje. Kompetencje rady i magistratu ograniczyła nowa ordynacja miejska z 1832 roku, wzmacniając kontrolę państwową, zmniejszając liczbę radnych, a przede wszystkim odbierając władzom miejskim sądownictwo i częściowo policję. Od 1853 roku miasto mógł kontrolować starosta (landrat), ale sprawy policyjne wróciły pod nadzór burmistrza. W tym kształcie administracja istniała aż do końca I wojny światowej. Po jej zakończeniu zgodnie z traktatem wersalskim południowa część Wielenia wróciła do odrodzonego państwa polskiego wchodząc w skład województwa poznańskiego i powiatu czarnkowskiego (od 1920roku). Kompetencje władz miejskich na terenie byłego zaboru pruskiego nie uległy zasadniczym zmianom. Rada czuwała nad całością gospodarki miejskiej i przekazywała wykonanie poszczególnych spraw magistratowi (od 1933 roku występującemu pod nazwą zarząd miejski), złożonemu z burmistrza i ławników. Radę i magistrat wybierano na 6 lat. Do zadań rady należało uchwalanie podatków i budżetu miejskiego, nadzór nad szkołami, rzeźnią, opieka nad ubogimi i sierotami oraz nabywanie i zbywanie nieruchomości. W czasie okupacji hitlerowskiej władzę międzywojennego magistratu niemieckiej części Wielenia rozciągnięto na całe miasto. W oparciu o ustawę KRN z 11 września 1944 roku, powstały w 1945 roku Miejska Rada Narodowa w Wieleniu i Zarząd Miejski w Wieleniu. Rada kontrolowała poczynania zarządu, który też powoływała. W 1950 roku ustawą z 29 marca zniesiono dotychczasowe władze wprowadzając system rad narodowych jako terenowych organów władzy państwowej. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Z. Ziółkowska, Piła 1968]