Carolinum - Państwowe Gimnazjum Męskie w Nysie

Reference code
45/99/0
Number of series
14
Number of scans
13

Content:

zakład i jego administracja 1766-1940 (60 j.a.), Dyrektorzy 1794-1933 (14 j.a.), pedagodzy 1809-1944 (307 j.a.), personel pomocniczy 1815-1937 (10 j.a.), uczniowie 1801-1945 (179 j.a.), nauka 1800-1944 (71 j.a.), egzaminy - świadectwa 1822-1936 (384 j.a.), biblioteki , pomoce, archiwum 1802-1941 (46 j.a.), wakacje, dni wolne od nauki 1893-1933 (6 j.a.), zakon Jezuitów 1715-1927 (18 j.a.), majątek ruchomy zakładu 1814-1940 (111 j.a.), majątek nieruchomy zakładu 1800-1941 (71 j.a.), różne 1800-1937 (7 j.a.); nab. 8654/2016: sprawy finansowe, obchody rocznicowe 1776-1789, 1912-1926 (2 j.a.); nab. 8655/2016: zeszyty i świadectwa szkolne uczniów XX w. (1 j.a.).

The history of the creator:

W 1624 roku biskup wrocławski arcyksiążę Karol Habsburg założył w Nysie kolegium jezuickie, a przy nim gimnazjum i konwikt. W tym celu zakupione zostały domy mieszczańskie i klasztor Bożogrobców na Rynku Solnym. W szkole tej królowały nauki humanistyczne, teologia i język łaciński. Nauka w niej trwała pięć lat. Początkowało do szkoły uczęszczała młodzież nyska i uczniowie seminarium duchownego, przeniesionego w 1575 roku z Wrocławia do Nysy. W ciągu pierwszych stu lat istnienia gimnazjum uczyło się w nim około 30 tysięcy uczniów. W latach 1758-1762 zakład opuścić musieli profesorowie i uczniowie. Udali się oni do miejscowości Bodzanów, która była własnością jezuitów. Patronat nad gimnazjum do 1741 roku sprawowali kolejno biskupi wrocławscy, a od 1774 królowie pruscy. Po zakończeniu wojny i usunięciu szkód podjęto na nowo naukę, a program szkolny poszerzono o matematykę, historię, geografię, przyrodę i estetykę. W roku 1773 został zlikwidowany zakon jeziutów, jednakże król Pruski Fryderyk II zezwolił na jego dalszą działalnośc w państwie pruskim. Od 1776 roku zmieniono nazwę na Weltpriester des Königlisches Schulenistitut, natomiast majątek przeszedł w ręce Królewskiej Pruskiej Generalnej Administracji Szkół. Korporacja Königlisches Schulenistitut została rozwiązana w 1800 roku. Jej kompetencje przejęło ministerstwo finansów. W tym czasie wprowadzono nowy regulamin szkoły i paln nauki. Zniesiono teologię, a program przewidywał naukę języka francuskiego, matematyki, historii, geografii, naukę pisania, rysunków, naukę śpiewu oraz przedmioty: antropologię, logikę, psychologię empiryczną i historię stażytnego Rzymu. Od tego czasu datuje się specjalizację wśród wykładowców. W czasie wojen napoleońskich w budynku "Carolinum" znajdował się szpital. Podczas oblężenia Nysy niemal wszystkie zabudowania uległy zniszczeniu. Spaleniu uległa biblioteka wraz z archiwum. Uratowano niewielką ilosć ksiązek. W 1809 budynek seminaryjny przystosowano do produkcji broni. Po zakończeniu wojen rozpoczeto intensywną odbudowę zniszczonych pomieszczeń przy pomocy funduszy państwowych. W 1811 roku sporządzono inwentarz uratowanych od pożaru książek (ok.750 pozycji). Dzięki zakupom i darowiznom w niedługim czasie zbiory biblioteczne sięgały kilkunatu tysięcy voluminów. Po wijnach napoleońskich gospodarkę finansową zakładu przejął Katholischer Haupt Schul Fond we Wrocławiu, a część fundacji na życzenie fundatorów została objęta zarządem specjalnych kuratorów. W latach 1832-1867 budynek "Carolinum" stał się siedzibą szkoły realnej. Podczas wojny austriacko-pruskiej w 1866 roku, wszystkie budynki gimnazjalne wraz z kościołem zamienione zostały na kwatery wojskowe, a profesorowie i uczniowie musieli opuścić Nysę. Władze wojskowe zezwoliły na zabezpieczenie biblioteki i archiwum. W latach 1825-1933 gimnazjum podlegało Provinzional-Schulkollegium we Wrocławiu, od 1933 - Oberpräsident der Provinz Oberschlesien in Oppeln - Schulabteilung. Poziom nauki w gimnazjum był wysoki, a jego uczniowie pochodzili z różnych stron Europy. Taki poziom nauczania utrzymał się do końca II wojny światowej. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Helena Lasończyk , Opole 1962]

Border dates:

1766 -1945

Classification:

instytucje nauki i oświaty

The name of the creator:

Dates:

1766-1945.

Former name:

Foreign language name:

Carolinum-Staatliche Oberschule für Jungen in Neisse

Languages:

niemiecki

Availability:

Available in full

Total archival files:

1288

Total archival files processed:

1286

Total archival files without records:

0

Total linear metres

15.64

Total linear metres processed

15.62

Total archival files without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Inventory tax uwagi
Electronic archive inventory draft Nie
Book inventory approved Tak 1286 j.a.

Vogel, Etwas über die Bibliothek u. D. Schulapparat d. Kgl. Gymn. Zu Neisse. Schles. Bl. Bd.71, 1820