Administracja ogólna – (1901–1944) 71 j.a. diariusze gminy Kłodnica, zarządzenia i koncepty, korespondencja (w tym poufna) z władzami nadrzędnymi i wojskowymi, wykazy i ewidencje akt gminy Kłodnica, pisma/korespondencja z władzami/urzędami nadrzędnymi (w tym: korespondencja odnośnie ustaw dotyczących bezpieczeństwa państwa i narodu niemieckiego), sprawy NSDAP i Hitlerjugend na terenie urzędu, jubileusze, akta personalne, obrona przeciwlotnicza, wybory prezydenta, do Reichstagu, do rady powiatu kozielskiego, sprawy sądownicze, sprawy wojskowe, działalność organizacji zrzeszającej gminy i gminne organizacje (tzw. Gemeindetag), akta Banku Prowincji (Provinzialbank), finanse urzędu (statystki finansowe, rachunki/kosztorysy za wykonanie usług dla urzędu, kasa, projekty budżetów, podatki) (sygn.: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 36, 37, 40, 41, 44, 56, 73, 75, 76, 79, 80, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 123, 124, 125, 127,129, 130, 131, 132, 133, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 143, 144, 145, 146, 149). Policja bezpieczeństwa i policja porządkowa – (1910–1944) 18 j.a. policja gospodarcza, propaganda komunistyczna, sprawy obcokrajowców, sprawy paszportowe, zmiana nazwisk, sprawy obejmujące literaturę brukową, sprawy osadnictwa, udzielanie pozwoleń na organizacje rozrywek, handel narkotykami, ulotki, plakaty i afisze organizacji niemieckich i obcych (sygn.: 24, 35, 46, 47, 48, 49, 50, 55, 66, 109, 110, 116, 118, 121, 128, 142, 147, 148). Nadzór budowlany – (1910–1930) 4 j.a. sprawy dotyczące budownictwa, plany zabudowy Kłodnicy, sprawy gruntów (sygn.: 64, 65, 71, 108). Ochrona przeciwpożarowa – (1910–1935) 3 j.a. sprawy dotyczące straży pożarnej i ochrony przeciwpożarowej (sygn.: 53, 54, 107). Nadzór nad drogami i policja drogowa – (1906–1937) 3 j.a. akta dotyczące dróg na terenie urzędu (sygn.: 51, 69, 70). Nadzór nad wodami i gospodarka wodną – (1855–1934) 1 j.a. ochrona i regulacja wód, wały przeciwpowodziowe (sygn.: 67). Nadzór nad gospodarką rolną, polami uprawnymi i policja leśna – (1922–1934) 3 j.a. sprawy myślistwa, spisy bydła na terenie urzędu, sprawy ogólne dotyczące gospodarki rolnej i hodowli bydła, (sygn.: 39, 45, 52). Nadzór nad działalnością gospodarczą – (1910–1932) 4 j.a. akta dotyczące działań nadzoru gospodarczego, spisy zawodów i zakładów, rejestry działalności gospodarczej (sygn.: 74, 112, 113, 114). Sprawy szkół i kościołów – (1921–1944) 6 j.a. sprawy dotyczące działalności szkół, szkoły zawodowe, finanse/budżety szkół i organizacji szkolnych, rożne sprawy kościołów (sygn.: 58, 59, 60, 61, 62, 63).

Nazwa miejscowości Kłodnica wywodzi się od rzeki Kłodnicy. Przekazy źródłowe po raz pierwszy wspominają o wsi Kłodnica w 1260 r. Miejscowość od początku swego istnienia związana była z dobrami kozielskimi. W czasie wojen śląskich Koźle i okolice (w tym Kłodnica) były częstą areną zmagań wojennych. Działania militarne miały także miejsce w Kłodnicy w trakcie oblężenia twierdzy kozielskiej przez wojska Napoleona Bonaparte w 1807 r. Rozporządzeniem z 1808 r. zniesiono w państwie pruskim poddaństwo. Z dekretu tego skorzystali także mieszkańcy Kłodnicy i otrzymali prawo własności, stając się wolnymi od pańszczyzny. Rozwój gospodarczy Kłodnicy datuje się na XIII w., kiedy wybudowano tu cegielnię. W miejscowości powstały również browar, dwa młyny, gorzelnia oraz fabryka słodu „Malcownia”. Do rozwoju Kłodnicy przyczyniła się znacznie budowa kolei żelaznej na Śląsku i biegnąca w związku z tym przez miejscowość linia kolejowa. Duże znaczenie dla rozwoju Kłodnicy miała budowa Kanału Kłodnickiego, który ukończono w 1812 r. W wyniku I wojny śląskiej (1740-1742) Kłodnica znalazła się w granicach państwa pruskiego (potem Cesarstwa Niemieckiego). Miejscowość ta była gminą wiejską, leżącą w powiecie kozielskim. Działalność lokalnej administracji państwowej w państwie pruskim, na poziomie gminy, regulowało szereg przepisów/ustaw, takich jak: ustawy o gminach wiejskich i ustawa o lokalnej władzy zwierzchniej, obydwie z 14 kwietnia 1856 r. (Gesetz betreffend die Landgemeinde-Verfassungen in den sechs östlichen Provinzen der Preußischen Monarchie vom 14. 04. 1856; Gesetz betreffend die ländlichen Ortsobrigkeiten in den sechs östlichen Provinzen der Preußischen Monarchie vom 14. 04. 1856), ordynacja powiatowa z 13 grudnia 1872 r. (Kreisordnung für die Provinzen Brandenburg, Pommern, Posen, Schlesien und Sachsen), ordynacja powiatowa z 19 marca 1881 r. (Kreisordnung für die Provinzen Ost- und Westpreußen, Brandenburg, Pommern, Schlesien und Sachsen vom 19.3. 1881, ordynacja o gminach wiejskich z 3 lipca 1891 r. (Landgemeindeordnung für die 7 östlichen Provinzen der Monarchie vom 03.07.1891 r. Urzędy obwodowe z kolei były nowo powstałymi jednostkami administracyjnymi, utworzonymi na podstawie wspomnianej ordynacji powiatowej z 13 grudnia 1872 r. W ich skład wchodziły gminy wiejskie (Landgemeinde) i obszary dworskie (Gutsbezirke). Gminy miejskie pozostały poza jurysdykcją urzędów obwodowych. Większe gminy wiejskie lub obszary dworskie mogły tworzyć samodzielne urzędy obwodowe (Eigenenamtsbezirk). Urzędy obwodowe podlegały w/w przepisom/ustawom, jakie obowiązywały w gminach. Po I wojnie światowej, na niemieckim Górnym Śląsku ustawa z 27 listopada 1927 r. (Gesetz über die Regelung verschiedener Punkte des Gemeindeverfassungsrechts vom 27. Dezember 1927) doprowadziła do stopniowej likwidacji obszarów dworskich. Były one wcielane do gmin lub miały tworzyć osobne gminy wiejskie. Kolejna ustawa regulująca ustrój gmin pochodziła z 15 grudnia 1933 r. (Preußische Gemeindeverfassungsgesetz vom 15. 12. 1933). W Urzędzie Obwodowym w Kłodnicy weszła ona w życie 1 stycznia 1934 r. Ostatni akt prawny, który przed II wojną światową regulował funkcjonowanie lokalnej administracji, został ogłoszony 30 stycznia 1935 r. Była to ordynacja dotycząca gmin (Deutsche Gemeindeordnung vom 30.1.1935 r.), która w Urzędzie Obwodowym w Kłodnicy obowiązywała od 1 kwietnia 1935 r. Gmina wiejska Kłodnica podlegała Urzędowi Obwodowemu w Kuźniczce. Ponieważ była to jedna z większych gmin na terenie powiatu kozielskiego, w 1924 r. postanowiono o utworzeniu z niej urzędu obwodowego. Ordynacja wyborcza z 1872 r. dopuszczała bowiem możliwość tworzenia z większych gmin wiejskich urzędów obwodowych, których teren ograniczał się do tej gminy. W ten sposób gmina Kłodnica otrzymała status urzędu obwodowego. W 1935 r. część gminy Kłodnica przeszła pod administrowanie miasta Koźle, a w 1938 r. kolejna część tej gminy znalazła się w granicach Urzędu Obwodowego Altenwall (Komorno). Urząd Obwodowy w Kłodnicy wzbogacił się jedynie w 1937 o część gminy Rybarze (Fischerei). Do 1945 r., tj. do likwidacji urzędu, innych zmian terytorialnych Urzędu Obwodowego w Kłodnicy nie odnotowano. Pierwszym naczelnikiem urzędu został Johann Niepalla. Urzędy obwodowe podlegały starostwom powiatowym (landraturom). Bezpośredni nadzór nad nimi sprawował jednak naczelnik urzędu obwodowego – Amtsvorsteher. Podlegał on bezpośrednio landratowi. Amtsvorsteher był organem wykonawczym urzędu. Samego naczelnika urzędu obwodowego wybierały komisje powiatowe (Kreisausschuss), a jego wybór był zatwierdzany przez nadprezydenta prowincji. W przypadku utworzenia urzędu obwodowego z jednej większej gminy lub obszaru dworskiego, naczelnik takiej gminy (Gemeindevorsteher) lub naczelnik obszaru dworskiego (Gutsvorsteher) pełnił jednocześnie obowiązki naczelnika urzędu obwodowego. Urzędy obwodowe były zatem ogniwem pośrednim administracji państwowej między starostwami a mniejszymi jednostkami administracyjnymi. Należy jednak zaznaczyć, że brak jest w słownictwie administracji polskiej odpowiednika określeń: „Amtsbezirk” i „Amtsvorsteher”. W nomenklaturze niemieckiej sprawy wszelkiego nadzoru, wykonywanego przez administrację państwową określano jako sprawy policyjne (Polizeiwesen), jak na przykład nadzór budowlany – Baupolizei, czy nadzór wodny – Wasserpolizei. Naczelnik urzędu obwodwego, jako lokalny organ policyjny/nadzorczy (Ortspolizeibehörde), sprawował nadzór nad komórkami organizacyjnymi urzędu, miał prawo nakładania kar z tytułu nadzoru policyjnego. Był też organem opiniodawczym dla starosty przy wyborze sołtysów, wójtów i rajców miejskich. Generalnie w zakres kompetencji naczelników urzędów obwodowych wchodziły z mocy ustaw/przepisów te sprawy, które nie podlegały starostom powiatowym. Organem doradczym naczelnika urzędu obwodowego była komisja urzędu obwodowego – Amtsausschuss. Składała się ona z przedstawicieli gmin i obszarów dworskich, wchodzących w skład urzędu obwodowego. Komisja ta kontrolowała i zatwierdzała wydatki, ponoszone przez zarząd urzędu (Amtsverwaltung), uchwalała, i wspólnie z naczelnikiem, wydawała zarządzenia odnośnie do działań nadzorczych. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy każdy naczelnik urzędu obwodowego musiał należeć do NSDAP. Do 1945 r., tj. do likwidacji urzędów obwodowych, sposób funkcjonowania urzędów obwodowych i kompetencje tej instytucji nie uległy większym zmianom. W okresie międzywojennym registratura urzędów obwodowych operowała wydziałami (Abteilungen), tj. każda komórka, wchodząca w skład urzędu, składała się z jednego lub kilku wydziałów. Struktura urzędów obwodowych oraz kompetencje poszczególnych komórek urzędów obwodowych przestawiały się następująco: 1. Administracja ogólna [Allgemeine Verwaltung] – tworzyła 4 wydziały, które wytwarzały i gromadziły: zarządzenia ogólne gminy i urzędu, sprawy dotyczące urzędu obwodowego (utworzenie, statut, zmiany i organizacja urzędu, posiedzenia), sprawy personalne naczelnika urzędu, jego zastępcy oraz pozostałych urzędników, zarządzenia dotyczące nadzoru, kontakty/korespondencja z zagranicą i władzami nadrzędnymi, sprawy komunalne gmin leżących na terenie urzędu obwodowego, sądownictwo, pomniki i zabytki występujące na terenie urzędu, prowadzenie wszelkiej statystki, opłaty i należności wszelkiego rodzaju, fundacje działające na terenie gminy i urzędu, odznaczenia, jubileusze, sprawy stanu cywilnego, nadawanie obywatelstwa, praca społeczna, sprawy militarne, obrona przeciwlotnicza, finanse urzędu. 2. Policja bezpieczeństwa i policja porządkowa [Sicherheits-und Ordnungspolizei] – tworzyła 5 wydziałów, które wytwarzały i gromadziły: zarządzenia ogólne dotyczące policji bezpieczeństwa i porządku, ściganie przestępców, nakazy aresztowania, listy gończe, śledztwa w sprawach karnych, nadzór policyjny, prowadzenie rejestru karnego, poszukiwania zaginionych, transporty więźniów, sprawy związane z odnalezionymi zwłokami, sprawy samobójstw i nienaturalnych przypadków śmierci (w tym zgonów osób skazanych), sprawy meldunkowe, paszportowe, dowodów osobistych, sprawy osób chorych psychicznie, niewidomych i głuchoniemych, sprawy ubogich, bezdomnych, włóczęg i żebraków, stowarzyszenia działające na terenie urzędu (w tym nadzór nad nimi), literatura brukowa, odpusty, pochody i zebrania/wiece, nadzór nad instytucjami i wszelką działalnością rozrywkową, nadzór nad zwolnionymi więźniami, inwigilacja osób uznanych za wrogów państwa, zwalczanie handlu dziewcząt, pijaństwa i awanturnictwa oraz prostytucji i konkubinatu, wydawanie pozwoleń na broń oraz innych pozwoleń, nadzór nad ładunkami wybuchowymi, przejmowanie znalezionych przedmiotów, opieka nad gołębiami pocztowymi, sprawy ochrony zwierząt (w tym ściganie osób znęcających się nad zwierzętami), wszelkie zarządzenia policyjne związane z nakładaniem kar i grzywien, obcokrajowcy (w tym nadzór nad obcokrajowcami, wydawanie pozwoleń na pobyt czasowy, przyjmowanie wniosków o obywatelstwo). 3. Nadzór budowlany [Baupolizei] – tworzył 3 wydziały, które wytwarzały i gromadziły: zarządzenia ogólne odnośnie do spraw szeroko pojętego budownictwa, plany budowy, rozbudowy, dobudowy, zabudowy obiektów na terenie urzędu, ukształtowanie terenu oraz przekształcenia w topografii miejscowości, nadzór nad osadnictwem, nadzór nad elektrycznością na terenie urzędu, wykonywanie pomiarów na potrzeby budownictwa, nadzór nad stacjami benzynowymi, nadzór nad grobownictwem wojennym, reklamy umieszczane na budynkach (w tym wydawanie pozwoleń), nadzór nad studniami i państwowymi toaletami, wydawanie pozwoleń budowlanych, sprawy mieszkań i przeciwdziałanie niedoborowi mieszkań, nadzór nad szeroko pojętym budownictwem. 4. Ochrona przeciwpożarowa [Feuerpolizei] – tworzył ją 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: zarządzenia ogólnie odnośnie do ochrony przeciwpożarowej, państwowa straż pożarna, ochotnicze straże pożarne na terenie urzędu, remizy strażackie, urządzenia do gaszenia pożarów, kontrola kominów, pożary i prowadzenie statystki pożarów. 5. Nadzór nad drogami i policja drogowa [Wegepolizei, Verkehrspolizei] – tworzył 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: zarządzenia ogólne odnośnie do nadzoru drogowego i policji drogowej, drogowskazy, tablice miejscowości, tablice ostrzegawcze na drogach, ulice (w tym ich zamykanie i oznaczanie), numeracja domów i budynków, ruch samochodów ciężarowych, ruch furmanek i rowerów, kolej, autobusy, wynajem samochodów, komunikacja pocztowa, telefoniczna, radiowa i powietrzna, budowa i konserwacja dróg publicznych, nadzór nad drogami prywatnymi, prowadzenie statystyki wypadków drogowych. 6. Nadzór na wodami i gospodarką wodną [Wasserpolizei] – obejmował 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: zarządzenia ogólne odnośnie do nadzoru nad wodami i gospodarką wodną, nadzór i regulacja cieków wodnych, wały przeciwpowodziowe, nadzór nad urządzeniami wodnymi produkującymi energię oraz jazami, przeciwdziałanie powodziom i usuwanie skutków powodzi, nawadnianie łąk, nadzór nad spływami wodnymi, rowami melioracyjnymi (w tym ich usuwanie) i kąpieliskami. 7. Opieka zdrowotna [Gesundheitspolizei] – tworzył ją 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: zarządzenia ogólne odnośnie do opieki zdrowotnej, kontrola produktów spożywczych, inspekcje przeprowadzane przez lekarza powiatowego, nadzór nad lekarzami, aptekami, położnymi i znachorami, zaopatrzenie w lekarstwa i inne środki lecznicze, nadzór nad truciznami, choroby zakaźne, sprawy związane z dezynfekcją (w tym zatrudnianie osób wykonujących dezynfekcję), opieka nad porzuconymi dziećmi, ratownictwo medyczne, organizacja kursów medycznych, usuwanie odpadów oraz wywożenie fekaliów. 8. Opieka weterynaryjna [Veterinärpolizei] – tworzył ją 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: ogólne zarządzenia odnośnie do opieki, zwalczanie chorób występujących u zwierząt, w tym chorób zakaźnych (np. wąglik, pryszczyca, wścieklizna), nadzór nad rzeźniami na terenie urzędu pod względem weterynaryjnym, kontrola mięs, kontrola handlu bydłem, nadzór nad miejscami utylizacji padliny. 9. Nadzór nad gospodarką rolną, polami uprawnymi i policja leśna [Landwirtschafts-Feld-und Forstpolizei] – komórka ta tworzyła 1 wydział, który wytwarzał i gromadził: ogólne zarządzenia odnośnie do nadzoru nad gospodarką rolną, polami uprawnymi i policją leśną, nadzór nad przedsiębiorstwami rolnymi, likwidacja szkodliwych zwierząt i roślin, ochrona środowiska naturalnego, sprawy leśniczych oraz urzędników policji leśnej i urzędników nadzoru pól uprawnych, przeciwdziałanie oraz zwalczanie pożarów w lasach, nadzór nad pszczelarstwem, nadzór nad hodowlą zwierząt (w tym również rozmnażanie zwierząt), usuwanie szkód wyrządzonych przez dziką zwierzynę, nadzór nad rybołówstwem. 10. Nadzór nad działalnością gospodarczą [Gewerbepolizei] – komórkę tą tworzyły 3 wydziały, które wytwarzały i gromadziły: ogólne zrządzenia odnośnie do prowadzenia działalności gospodarczej, nadzór nad kotłami parowymi, nadzór nad fabrykami i cegielniami, kontrola urządzeń/sprzętu/obiektów wykorzystywanych w działalności gospodarczej, czuwanie nad przestrzeganiem przez zakłady prawa pracy względem pracowników, młodocianych i dzieci, nadzór nad rzeźniami, mleczarniami i handlem mlekiem oraz piekarniami, nadzór nad pozostałymi przedsiębiorstwami i sprzętem będącymi na wyposażeniu zakładów prowadzących działalność gospodarczą, kontrola przedsiębiorstw pod względem stosowania prawa gospodarczego, kontrola prowadzonych licytacji, kontrola lombardów, nadzór nad szynkami, zakładami gastronomicznymi i restauracjami oraz wydawanie pozwoleń na prowadzenie tego typu działalności, nadzór nad handlem detalicznym i napojami, kontrola sprzedaży napojów alkoholowych w trakcie festynów, odpustów itp., kontrola maszyn produkujących piwo oraz sklepów sprzedających wino, nakładanie kar na restauratorów, udzielanie pozwoleń na handel obwoźny, kontrola targów, wydawanie decyzji o zamknięciu sklepów, kontrola sprzedaży spirytusu i alkoholu, wydawanie pozwoleń o umieszczaniu szyldów na budynkach firm/zakładów/restauracji itp., nadzór nad izbami rzemieślniczymi, wystawianie zaświadczeń o odbytym egzaminie na mistrzów [w danej gałęzi gospodarczej], kontrola miar i wag. 11. Sprawy szkół i kościołów [Schulen und Kirchenangelegenheiten] – komórka ta składała się z 1 wydziału, który wytwarzał i gromadził: ogólne zarządzenia dotyczące szkół i kościołów, nadzór nad prowadzeniem lekcji w szkołach oraz praca wychowawcza wśród dzieci i młodzieży, szkoły państwowe i zawodowe, budowa szkół, nakładanie kar z powodu opuszczania zajęć szkolnych, przymusowe doprowadzanie do szkół, nadzór nad sprawami kościołów oraz cmentarzy. 12. Sprawy ubezpieczeń [Versicherungswesen] - komórkę tą tworzyły 2 wydziały, które wytwarzały i gromadziły: ogólne zarządzenia odnośnie do ubezpieczeń, renty inwalidzkie i emerytury, ubezpieczenia urzędników pracujących w urzędzie, ubezpieczenia prywatne, zgony, ubezpieczenia od wypadków, ubezpieczenia od wypadków w czasie świadczenia pracy. Przy tworzeniu urzędów obwodowych kierowano się przesłankami, aby każdy z nich obejmował zwarty teren na określonej powierzchni i gęstości zaludnienia, by wykonywanie zadań nie napotykało na trudności. Zwracano na przykład uwagę, żeby nie rozbijać istniejących związków kościelnych, związków szkolnych, czy innych instytucji. W wyniku działań wojennych 1945 r. bardzo poważna część dokumentacji wytworzonej przez urzędy obwodowe w Rejencji Opolskiej uległa poważnemu lub kompletnemu zniszczeniu. Ostatnie informacje o istnieniu Urzędu Obwodowego w Nowej Wsi Królewskiej pochodzą ze stycznia 1945 r. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na niemiecki Górny Śląsk władzę na tym terenie objęły początkowo radzieckie komendantury wojenne. W marcu zaczęła instalować się polska administracja i jednocześnie wcielano w życie polskie rozporządzenia o ustroju samorządu terytorialnego: Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji oraz dekret z 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, a także rozporządzenie wojewody śląsko-dąbrowskiego z 27 listopada 1945 r., mówiący o podziałach administracyjnych w poszczególnych powiatach województwa śląsko-dąbrowskiego. Dopiero okólnikiem nr 14/45 z 13.07.1945 roku wojewoda śląsko-dąbrowski rozwiązał urzędy obwodowe. Dzieje aktotwórcy opracowano na podstawie: 1) Archiwum Państwowe w Opolu, zespół nr 553 Urząd Obwodowy w Kłodnicy, sygn. 16, 18. 2) Archiwum Państwowe w Opolu, zespół nr 549 Wydział Powiatowy w Koźlu, sygn. 24. 3) Archiwum Państwowe w Opolu, Inwentarz skarbowy zespołu nr 28 Urząd Obwodowy w Czarnowąsach, Wstęp do zespołów Amtsbezirków na terenie Rejencji Opolskiej, oprac. K. Różanowski. 4) Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Oppeln, 1873, Bd. 58, St. 29, Nr 527. 5) Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Oppeln, 1874, Bd. 59, St. 14, Nr. 364. 6) Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Oppeln, 1880, Bd. 65, St. 52, Nr 1018. 7) Amts-Blatt der Regierung zu Oppeln, 1924, Bd. 109, St. 7, Nr. 84. 8) Jelitto G., Szkice z dziejów Kłodnicy do 1945 roku, „Śląsk Opolski 2001, nr 42. 9) Verwaltungsgeschichte Ostdeutschlands 1815-1945. Organisation - Aufgaben - Leistungen der Verwaltung, Hrsg. G. Heinrich, F. Hennig, K. Jeserich, Stuttgart-Berlin-Köln, 1993. 10) http://www.territorial.de/obschles/cosel/klodnitz.htm (dostęp: 21.09.2020 r.)