Komitet Narodowy Polski: protokoły posiedzeń, 1917-1920, sygn. 1-15 Sekretariat Generalny: organizacja KNP i Armii Polskiej we Francji, sprawy granic i komunistów, 1917-1920, sygn. 16-270, 2189-2192, 2223; Wydział Opieki Moralnej i Materialnej; opieka nad Polakami za granicą, 1918-1919, sygn. 271-276; Wydział Prasowy: sprawozdania, memoriały, prasa, opracowania, 1917-1919, sygn. 277-306, 2224; Wydział Propagandy i Wydawnictw: sprawozdania, sprawy granic, teksty przemówień, 1917-1919, sygn. 307-373, 2228-2229; Wydział Wojskowy: organizacja Armii Polskiej we Francji, 1918-1919, sygn. 374-419, 2225; Polskie urzędy spraw cywilnych w Paryżu i Barcelonie: opieka nad Polakami, 1918-1919, sygn. 420-469, 2226; Wydział Skarbowy: sprawy finansowe, 1917-1919, sygn. 470-549, 2227; Wydział Ekonomiczny: sytuacja polityczna i gospodarcza w Polsce i innych państwach, 1917-1919, sygn. 550-1709; Archiwum Wycinków Prasowych: wojna, sytuacja polityczna, starania o zawarcie pokoju, 1917-1919, sygn. 1710-1796; Delegat KNP przy rządzie francuskim: Armia Polska we Francji, sprawy pokoju, 1917- 1919, sygn. 1797-1870, 2205; Misja KNP przy rządzie brytyjskim: Polska - sytuacja wewnętrzna i rola w polityce międzynarodowej, 1917-1919, sygn. 1871-2066, 2206; Misja KNP przy rządzie włoskim: ochotnicy polscy z włoskich obozów jenieckich do Armii Polskiej we Francji, Polska w polityce międzynarodowej, 1917-1919, sygn. 2067-2119, 2207; Delegat KNP w Bernie: Armia Polska we Francji, sytuacja w Polsce, sprawa zawarcia pokoju, 1917-1919, sygn. 2120-2169, 2208-2219; Delegat KNP w Bukareszcie: nawiązanie stosunków politycznych, wojskowych i dyplomatycznych Polski z Rumunią, 1919-1921, sygn. 2170-2171; Pomoce kancelaryjne, 1918-1919, sygn. 2172-2188, 2220-2222.

Idea powołania do życia zorganizowanego ośrodka akcji politycznej i propagandowej środowisk endecji i konserwatystów zrodziła się niedługo po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji. Myśl tę rozwinięto podczas narad w Paryżu (w dniach 19-15 czerwca 1917r.) oraz w trakcie tak zwanej Konferencji Konstytucyjnej w Lozannie (9-10 sierpnia 1917r.). Postanowiono wtedy powołać organizację pod nazwą Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Londynie albo Paryżu z zadaniami reprezentacji interesów polskich wobec państw zachodnich, opieki nad armią polską i jej politycznego kierownictwa, opieki nad obywatelami polskimi przebywającymi na terytoriach państw zachodnich. Stanowisko prezesa objął Roman Dmowski, zastępcy i skarbnika – Maurycy hr. Zamoyski; w skład Komitetu weszli także: Erazm Piltz, Jan Jordan Rozwadowski, Marian Seyda, Konstanty Skirmunt, Władysław Sobański, Ignacy Jan Paderewski. Formalnie Komitet podjął działalność 15 sierpnia, na siedzibę wybrano Paryż. Na posiedzeniu w dniu 24 sierpnia uchwalono tekst noty do państw sprzymierzonych, informujących o powołaniu Komitetu, jego zadaniach i z prośbą o uznanie jako oficjalnego przedstawicielstwa narodu polskiego na forum międzynarodowym. Uznanie to nastąpiło wkrótce: przez Francję w dniu 20 września 1917r., przez Wielką Brytanię 15 października, przez Włochy 30 października, przez Stany Zjednoczone Ameryki 1 grudnia. Do Komitetu dokooptowani zostali w tym okresie: Józef Haller, Stanisław Grabski, Franciszek Fronczak, Józef Wielowieyski, Stanisław Kozicki. Wkrótce po powstaniu w ramach Komitetu działały wydziały: wojskowy, prasowy, biuro studiów politycznych, sekretariat, kancelaria, skarbnik i dział spraw cywilnych. W lutym 1918r. – w ramach nowej struktury organizacyjnej – działały trzy referaty (polityczny, wojskowy, skarbowo-administracyjny) i trzy wydziały (spraw cywilnych opieki nad Polakami zagranicą, prasowy, studiów politycznych); poza tym powołano biuro, w ramach którego działały: biuro prezydialne, biuro opieki cywilnej, biuro prasowe dla spraw wydziału prasowego, biuro naukowo-wydawnicze dla spraw wydziału studiów i wydawnictw politycznych. W maju i czerwcu 1918r. ujednolicono organizację Komitetu – powołano biuro prezydialne i wydziały: prawno-polityczny, opieki moralnej i materialnej nad żołnierzami polskimi, prasowy, spraw cywilnych, spraw skarbowych. W październiku 1918r. uchwalono nową strukturę Komitetu: władzą najwyższą stanowiły zebrania plenarne (zwyczajne i nadzwyczajne) a w strukturze funkcjonowały Wydział I Prezydium i Sekretariat Generalny, Wydział II Prawno-Polityczny, Wydział III Wojskowy, Wydział IV Prasowy, Wydział V Studiów, Wydawnictw i Propagandy, Wydział VI Skarbowy. W początkach listopada 1918r. rząd francuski uznał Komitet Narodowy Polski za „gouvernement de fait” w zakresie polityki zagranicznej, zwierzchnictwa nad armią polską oraz opieki na obywatelami polskimi. Ponadto wyraził zgodę na udział przedstawicieli Komitetu w konferencjach międzynarodowych i rokowaniach pokojowych. Również tworzące się władze państwowe na terenie ziem polskich (rząd Rady Regencyjnej Józefa Świerzyńskiego, rząd niepodległego już państwa polskiego Ignacego Jana Paderewskiego) uznały Komitet za przedstawiciela interesów polskich wobec rządów państw sprzymierzonych i stowarzyszonych. W skład Komitetu weszli: Jan hr. Żółtowski, Mikołaj Rey, Włodzimierz Tetmajer, Jan Smulski, Joachim Bartoszewicz, Leon Łubieński, Andrzej Wierzbicki; zaś w wyniku rokowań Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z R. Dmowskim także Stanisław Thugutt, Kazimierz Dłuski, Michał Sokolnicki, Antoni Sujkowski, Medard Downarowicz, Leon Wasilewski. Wobec stopniowego przesuwania się ciężaru prac na oficjalną Delegację polską na konferencję pokojową (podjęła działalność w styczniu 1919r.), Komitet powoli tracił rację bytu – dlatego podczas posiedzenia w dniu 15 kwietnia 1919r. podjął uchwałę likwidacyjną. Uchwała o ostatecznej likwidacji Komitetu zapadła na posiedzeniu w dniu 15 sierpnia, wtedy też powołano komisję likwidacyjną. Już wcześniej jednak poszczególne agendy i komórki organizacyjne Komitetu rozpoczęły przekazywanie swoich zadań i nagromadzonej dokumentacji przedstawicielom odrodzonego państwa polskiego. Proces ten trwał do czerwca 1920r. (Opracowano na podstawie wstępu do Inwentarza autorstwa Mieczysława Motasa)

Baza danych IZA