1. Dokumenty z lat 1349-1696, sygn. 167-215 (dokumenty wystawione przez księcia śląskiego Jana, księżną Katarzynę, księcia Henryka XI, księcia Jana II, króla czeskiego Władysława, cesarzy: Ferdynanda, Maksymiliana II, Rudolfa II, Macieja II, Ferdynanda II i Ferdynanda III i Leopolda I, a także burmistrza i radę miejską oraz sąd miejski w Kożuchowie, dotyczące spraw majątkowo-własnościowych m.in. czynszów, transakcji majątkowych, pożyczek, przywilejów miejskich w sprawach wyboru rady i ławy, spraw cechowych, spadkowych czy też uposażenia szpitala) 2. Rats- und Stadtsverwaltung 2.1. Verfassung z lat 1615-1698, sygn. 1-2, 8, 12 (instrukcje, statuty, wynagrodzenia, informacje o wyborach do rady miejskiej), 2.2. Stadtbeamte z lat 1569-1804, sygn. 36-38 (akta dotyczące miejskiego rurmistrza, mianowanie na stanowisko poborcy skarbowego oraz skarbnika, inspektora leśnego i dyrektora szpitala w Kożuchowie), 2.3. Archivwesen z lat 1666-1927, sygn. 84, 153, 168, 216-217 (spisy i inwentarze akt), 3. Finanzwesen und wirtschaftliche Lage z lat 1576-1740, sygn. 3, 42-43, 48, 57-59, 65, 133 (transakcje kupna-sprzedaży, oszacowanie wymiaru podatku, sprawy dłużne, patenty młynne, naprawa zniszczonego mostu zamkowego, wykazy pustych i uszkodzonych domów w mieście, sprawozdanie z sytuacji gospodarczej), 4. Rechtwesen z lat 1530-1924, sygn. 40-41, 56, 93-94, 96, 104, 123 (wyciągi z ksiąg miejskich dotyczących transakcji, sprawy spadkowe, list prawego urodzenia), 5. Geistliche Sachen z lat 1651-1727, sygn. 150-151, 155-156 (wykazy obywateli wg. wyznania, rachunki kościoła "Winnice Jezusa", rachunki szpitala Świętego Ducha i Świętego Wawrzyńca)

Ze względu na brak zachowanego dokumentu lokacyjnego Kożuchowa bardzo trudno odtworzyć lokację miasta. Zajmujący się tym zagadnieniem naukowcy przypuszczają, że dokonał jej książę Henryk III głogowski, który rozpoczął rządy w dzielnicy głogowskiej w 1273 lub 1274, po śmierci swego ojca Konrada. Nie wykluczają jednak, iż lokacja mogła nastąpić już w czasie rządów Konrada. W każdym razie pierwsze wzmianki o mieście pojawiają się w źródłach z 1273 roku, w którym odnotowany został kożuchowski pleban, zaś niemiecka nazwa miasta pojawia się w dokumencie z 1287 roku. Pada w nim określenie Wrigenstat, czyli Freistadt, co oznacza wolne miasto, posiadające pełnię praw określanych jako niemieckie. Na czele miasta stał wójt, jako przedstawiciel księcia, który pełnił również rolę zasadźcy, sprowadzającego nowych osadników, głównie rzemieślników i kupców. Jego władza była dziedziczna i mógł ją odsprzedać. Pierwsza wzmianka o kożuchowskim wójcie pochodzi z 1295 roku, w którym wymienia się go jako posiadacza folwarku w Solnikach. Do zadań wójta należało pilnowanie spraw fiskalnych, egzekwowanie powinności i przewodniczenie ławie sądowej, w której zasiadali także przedstawiciele mieszczaństwa. Pewne informacje o zorganizowanym kożuchowskim samorządzie miejskim przynosi dokument wystawiony w Głogowie 29 czerwca 1310 roku. Dotyczy on zawarcia związku miast księstwa głogowskiego w celu ścigania rozbójników i przestępców, który tworzyły Głogów, Kożuchów, Żagań, Szprotawa, Ścinawa, Lubin, Góra, Wschowa, Krosno i Zielona Góra. W dokumencie tym wymieniony został kożuchowski burmistrz Christian der Junge i dwóch rajców: Trutwin i Zygfryd. Przywieszono do niego pieczęć miejską z herbem Kożuchowa i napisem Sigillum civium de Vrienstadt. Niestety nie zachował się żaden z oryginałów tego dokumentu, a jego treść i wygląd pieczęci znany jest z późniejszych opisów. Rada miejska Kożuchowa składała się z burmistrza i 5 rajców, których kadencja trwała rok. Burmistrza wybierano spośród rajców, a ustępujący zasiadał w radzie miejskiej. Funkcję tę można było pełnić kilkakrotnie. Ostateczny głos w sprawie wyboru burmistrza i rajców miał jednak książę, któremu przestawiano do zatwierdzenia osoby wcześniej wybrane i godne sprawowania tego urzędu. Nowa rada obejmowała urząd wieczorem w Środę Popielcową, w związku z czym w ciągu jednego roku kalendarzowego miastem mogło rządzić dwóch burmistrzów. Śledząc skład rady miejskiej w średniowieczu dr hab. Joanna Karczewska zauważyła, że w kolejnych latach powtarzały się te same nazwiska np. Ungeloube, Frankinfourt, Melczer, Schultis, Unruh, Hartman, Kruger, Kalman, Clos, Jopener, Thieme i Lodewig. Zapewne były to najzamożniejsze rody w mieście. Burmistrz przewodniczył posiedzeniom rady i zgłaszał na obradach sprawy, które z jego punktu widzenia były najistotniejsze dla miasta. Rada decydowała w zasadzie o wszystkich miejskich sprawach, w razie potrzeby zasięgając opinii starszyzny miejskich cechów. Obrady odbywały się w ratuszu, w którym również na co dzień urzędował burmistrz. Mieściła się w nim również kancelaria miejska, w której urzędował pisarz. Pierwsze wzmianki o kożuchowskim pisarzu Zygfrydzie pojawiają się w źródłach z 1321 roku. Redagował on rozporządzenia rady i prowadził księgę protokołów miejskich, musiała więc być to osoba wykształcona, często znająca łacinę i języki obce. Kolejnym ważnym urzędnikiem miejskim był skarbnik, sprawujący nadzór nad kasą. W mieście funkcjonował sąd ławniczy, z sędzią na czele. Przewodniczył on posiedzeniom, zarządzał przebiegiem sprawy, decydował o przerwach i przesłuchaniu świadków. Przedstawicielem rady miejskiej w ławie przysięgłych był jeden z rajców, najczęściej pochodzący ze starszyzny cechowej rzemiosła najstarszego w mieście i przynoszącego mu znaczny dochód. Gdy zachodziła potrzeba występował w roli oskarżyciela, broniącego spraw miasta. Do jego zadań należał także nadzór nad więzieniem i katem. Ponieważ funkcjonowanie samorządu miejskiego ograniczone było przez wójtostwo, mieszczanie dążyli do jego wykupienia, co w Kożuchowie stało się w II połowie XIV wieku. 14 marca 1510 roku kożuchowska rada miejska otrzymała od króla Władysława Jagiellończyka przywilej w zakresie prawa wybierania burmistrza, rady miejskiej, majstrów cechowych, wyższych i niższych sądów. Od 1561 roku miastu nadano prawo wolnych wyborów bez konieczności zatwierdzania ich przez władzę książęcą. Natomiast w 1597 roku cesarz Ferdynand I zakazał zwracania się o poradę prawną do Magdeburga, wskazując jako właściwy sąd apelacyjny w Pradze. Podstawą gospodarki mieszkańców Kożuchowa było rzemiosło i handel. Dla rozwoju gospodarczego miasta olbrzymie znaczenie miały przywileje, otrzymywane od kolejnych panujących, stąd też rada miejska zawsze dbała o ich potwierdzanie u kolejnych suwerenów. Do najważniejszych należało prawo mili, wprowadzające monopol miejski na produkcję i handel piwa, mięsa, chleba, skór, futer, odzieży, butów i żelaza. Produkty te wytwarzane były przez kożuchowskich rzemieślników zorganizowanych w cechach. Władze miasta zwalczały produkcje partaczy, rzemieślników wiejskich i towary sprzedawane przez obcych kupców. Jan II żagański zwolnił rzemieślników kożuchowskich od płacenia cła za własne produkty na terenie księstwa. W połowie XV wieku Kożuchów otrzymał prawo bicia własnej monety, co wzmocniło jego pozycję gospodarczą. Do kasy miejskiej wpływały też dochody z podatków od rzemieślników i kupców, z ceł oraz czynszów za dzierżawę kramów, młynów, folusza, karczmy i łaźni. Do tego dochodziły opłaty targowe, sądowe, od wagi miejskiej oraz pobierane za różne czynności kancelaryjne np. wpisy do ksiąg sądowych. W 1519 roku Ludwik II potwierdził miastu przywilej prawa mili, zakazując produkcji piwa nie tylko poza cechem, ale także przywożenia obcego piwa do Kożuchowa. Przywilej warzenia posiadały wówczas 123 domy, zobowiązane do ścisłego przestrzegania receptury. Ilość i jakość wyrobów kontrolowali rajcy miejscy. Rada ustalała także koszt produkcji i wysokość zarobków browarników. Mieszczanie nie posiadający przywileju warzenia piwa, mogli go produkować na własne potrzeby tylko w ściśle określonych sytuacjach, np. na chrzciny, wesele i stypę. Tak ustalone przepisy przyczyniały się do bogacenia nie tylko browarników, ale także całego miasta. Drugim najbogatszym i cieszącym się największym poważaniem w mieście cechem byli sukiennicy, wytwarzający sukno znane i sprzedawane w największych ówczesnych miastach w Polsce, czyli w Krakowie i Poznaniu. Do innych najstarszych i najbardziej znaczących należeli też kuśnierze, rzeźnicy, piekarze i szewcy. W mieście znani także byli: krawcy, siodlarze, bednarze, stolarze, garncarze, zdunowie, powroźnicy, kowale. Ze źródeł wynika, iż do połowy XVIII wieku w Kożuchowie pracowało około 300 rzemieślników. Ważną rolę odgrywał także handel. Kożuchowscy kupcy utrzymywali stałe kontakty z miastami Śląska i Wielkopolski. Posiadali także swoje kramy w na targach innych miast m.in. w Poznaniu i Gnieźnie, gdzie sprzedawali sukno i futra. Do Kożuchowa sprowadzano natomiast sól, śledzie i metale kolorowe. Mieszczanie zajmowali się także rolnictwem, w tym uprawą winorośli. W bogacącym się Kożuchowie następowały zmiany urbanistyczne. Najważniejszą budowlą był ratusz, wzmiankowany w dokumencie z 1406 roku , który spłonął w 1488 roku w czasie wielkiego pożaru. Nowy wzniesiono jako budowla w stylu gotyckim. Była to siedziba władz miejskich oraz sądu ławniczego. W jego piwnicach mieściła się winiarnia, prowadząca także wyszynk piwa oraz izba tortur. Obok ratusza pobudowano ławy chlebowe, jatki mięsne, ławy szewskie i ławę rybną. Znajdowały się tam również kramy z suknem. Obok rynku umiejscowiono również budynek wagi miejskiej i pręgierz. Najokazalszą budowlą w mieście był kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, wzniesiony wkrótce po lokacji miasta, a rozbudowywany w latach 1340-1369 przy finansowym wsparciu księcia Henryka V. W jego pobliżu znajdowała się szkoła parafialna i cmentarz. Kolejny kościół zwany św. Ducha wzniesiono za murami miasta, obok ufundowanego przez Henryka IV szpitala dla ubogich i chorych, na rzecz którego mieszczanie dokonywali częstych donacji. Trzecią świątynię pod wezwaniem świętego Wawrzyńca postanowiono w 1403 roku. W miarę upływu czasu przy nim również powstał szpital, przeznaczony prawdopodobnie dla trędowatych . Źródło wspominają jeszcze o kaplicy św. Marii Magdaleny, przy której powstał kolejny kożuchowski szpital noszący wezwanie św. Łazarza, funkcjonujący do początków XIX wieku. Leczono tam kiłę, zwaną też chorobą francuską, stąd też w niektórych dokumentach mowa o szpitalu francuskim . Jeszcze w XIV wieku większość domów w mieście była drewniana, najstarsza wiadomość źródłowa o murowanej kamienicy pochodzi z 1406 roku. Kolejne pożary powodowały jednak zmiany w odbudowywanych domach i pojawienie się większej ilości budynków murowanych. W mieście znajdowała się także łaźnia żeńska i męska, młyn, słodownie, browar oraz mennica, w której do 1511 roku bito halerze i fenigi. W kolejnych latach bicie monet miało odbywać się już we Wrocławiu. Nad wszystkim górował zamek, który stanowił siedzibę księcia. Rezydowali na nim ostatni książęta głogowscy Henryk VIII, Henryk IX i Henryk XI. W czasie wojny o sukcesję głogowską w latach 1488-1490 Kożuchów był oblegany i zdobywany przez wojska walczących stron, co negatywnie odbiło się na jego kondycji finansowej i gospodarczej. Ponowny rozkwit zaczął przeżywać pod rządami Jagiellonów, którzy nadawali mu wiele przywilejów. Byli oni właścicielami kożuchowskiego zamku w latach 1490-1516. W 1516 roku zamek otrzymał w lenno Jan von Rechenberg z Borowa Polskiego. Za jego czasów w Kożuchowie wprowadzono luteranizm. Po śmierci Rechenberga zarządcą zamku został Hieronim Biberstein, w latach 1540-1547 jako właściciel pojawia się książę legnicki Fryderyk II, potem Fabian von Schönaich, a po nim kolejni cesarze z dynastii Habsburgów. Kolejny niekorzystny okres w dziejach Kożuchowa to lata 1618-1648, w których toczyła się wojna trzydziestoletnia. Miasto wielokrotnie zajmowały wojska walczących stron, plądrując, grabiąc i niszcząc, co powodowało jego stopniowe podupadanie. Do tego dochodziły jeszcze nakładane kontrybucje i konieczność żywienia żołnierzy. Wraz z przybyciem dragonów Wallensteina w 1628 roku rozpoczęły się także prześladowania religijne ewangelików. Kożuchowskim luteranom zabrano kościół parafialny i zabroniono im odprawiać w mieście nabożeństwa, konfiskowano im także majątki. Po przybiciu wojsk brandenburskich sytuacja uległa odwróceniu i rozpoczęły się prześladowania katolików. Najbardziej dotkliwy był jednak pobyt wojsk szwedzkich, które w czerwcu 1637 roku wznieciły wielki pożar. Spaliło się wówczas 338 domów, zamek, ratusz, kościół, szkoła i trzy baszty obronne. W mieście szerzyła się drożyzna, głód i choroby. Po zakończeniu działań wojennych sytuacja gospodarcza Kożuchowa była katastrofalna, a w 1640 roku na ogólną liczbę 632 domów 124 stało pustych. Zamek oddano w ręce zakonu karmelitów, którzy zaadoptowali go na klasztor. W ich rękach pozostawał do 1810 roku. Lata panowania Habsburgów rodziły koleje napięcia religijne. Ponieważ kościół parafialny przejęli katolicy, miejscowi protestanci gromadzili się poza miastem. Jednak cesarską zgodę na budowę własnej świątyni otrzymali dopiero w 1707 roku. Swobodny rozwój rzemiosła hamowało zarządzenie nakazujące, aby majstrami zostawali tylko katolicy. Doprowadziło to w 1688 roku do wybuchu buntu czeladników. W XVI wieku nastąpiły także przemiany w ustroju miejskim. Nowa ordynacja wyborcza nakazywała, aby wybory burmistrza odbywały się co roku spośród członków rady, a urząd ten mógł być pełniony tylko przez jedną kadencję. Członkowie rady mogli być ponownie wybrani, jeśli pełnili swój urząd bez zarzutu. Burmistrzowie i rajcowie byli zatwierdzani przez starostę, którego wybierał panujący. Starosta wystawiał opinię o nowej radzie, rekomendując panującemu jej akceptację lub nowe wybory. Ponadto zalecał burmistrzowi i radzie oszczędne gospodarowanie dochodami, sprawdzał stan techniczny miejskich urządzeń obronnych, nadzorował gromadzenie i magazynowanie broni i amunicji w mieście. Nieprzestrzeganie ordynacji skutkowało nałożeniem kary finansowej. Kożuchowska rada miejska składała się z czterech osób, pełniących rotacyjnie funkcję burmistrza, syndyka, sekretarza i skarbnika, sprawującego nadzór nad kasą. Mieszczanie nie mieli zatem wpływu na wybór władz miejskich. Dalsze ograniczenie uprawnień samorządowych nastąpiło wraz z włączeniem Śląska do państwa pruskiego w 1742 roku. Magistrat był mianowany przez króla i stał się urzędem królewskim. Zniesiono roczną kadencję radnych, którzy odtąd ustanawiani byli dożywotnio. Samodzielność miasta została znacznie ograniczona, musiało ono zatwierdzać budżety w kamerze, a nadwyżki budżetowe przekazywać do kasy państwowej. Dochodziło także do częściowej lub całkowitej wymiany członków rad miejskich, do których dołączano rajców wyznania ewangelickiego. Do wymiany części składu rady miejskiej na osoby wyznania ewangelickiego w Kożuchowie doszło w 1741 roku. Nie odwołano jednak burmistrza Sebastiana Ignatiusa Wolfgeila, tylko dodano mu ewangelickiego zastępcę. Został nim Johann Gottlieb Blochmann, okręgowy fizyk, przedstawiciel miejscowej gminy ewangelickiej . W radzie zasiadało 9 rajców, w tym 5 wyznania ewangelickiego. W kolejnych latach liczba rajców zmalała do 4. Po śmierci Wolfgeila w 1742 roku, jego miejsce zajął zastępca, który jednak również zmarł pod koniec roku. Kolejny burmistrz Kożuchowa Friedrich August Brown pochodził z Berlina, jego zastępcą został jednak dotychczasowy katolicki radny Johann Moritz Rechinsky. W XVII wieku funkcję kożuchowskiego burmistrza pełnili jeszcze Johann Theodor Schneider i Christian Gottlieb Wehner. Wśród członków magistratu ważne miejsce zajmował także syndyk, do którego obowiązków należało: dokonywanie wpisów do ksiąg miejskich, relacje zeznań świadków, redagowanie wilkierzy miejskich w sprawach gospodarczych a także ustaw kupieckich, przepisów porządkowych, obowiązków władz miejskich, przeprowadzanie postępowania prawnego, sprawy sporne, karne, hipoteczne i z zakresu postępowania administracyjnego. Ze względu na tak szeroki wachlarz obowiązków, starano się, by stanowisko to obejmowała osoba o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Na stałe w skład rady wchodzili jeszcze: kierownik wydziału finansowego, skarbnik kasy serwisowej, skarbnik kasy myt miejskich, kancelista i jego pomocnik oraz posterunkowy. W Kożuchowie nie zrealizowano natomiast zarządzenia władz pruskich odnośnie zatrudnienia burmistrza policyjnego i burmistrza ogniowego. Oprócz pracowników rady miejskiej w administrowanie różnymi sprawami miasta włączane były inne urzędy, pełniące funkcje aparatu pomocniczego. W przypadku Kożuchowa były to: urząd serwisowy, zajmujący się poborem nowego pruskiego podarku tzw. serwisu, przeznaczonego na utrzymanie stacjonującego w mieście wojska, urząd akcyzowy, zajmujący się poborem podatku akcyzowego, urząd poczmistrza, a także inspektor lasów i dozorca szpitala. W okresie wojen śląskich w latach 1740-1742, 1744-1745 i wojny siedmioletniej w latach 1756-1763 Kożuchów znowu został doświadczany przez plagi związane z przemarszem i kwaterunkiem wojsk. Ich efektem było ponowne zubożenie miasta, upadek rzemiosła i handlu. Ucierpiały wszystkie dziedziny życia ekonomicznego. Nie lepiej było podczas okupacji wojsk napoleońskich, którzy w Kożuchowie kwaterowali od listopada 1806 do wiosny 1807 roku. Rada miejska zmuszona została do żywienia wojska, dostarczania paszy dla koni i wykonywania prac usługowych na rzecz armii. Każdy cech zobowiązany był do wykonywania określonych świadczeń, w zależności uprawianego rzemiosła. Nie obyło się także bez rabunków i gwałtów. Po Francuzach do miasta dotarli Rosjanie, którzy nałożyli na miasto podatek. Z ulgą przyjęto więc zakończenie wojen z Napoleonem, jednak odbudowa życia gospodarczego trwała długie lata. Kolejnym istotnym wydarzeniem dla Kożuchowa było wydanie 19 listopada 1808 r. ordynacji miejskiej, ustalającej nowe zasady funkcjonowania samorządu miejskiego. Likwidowała ona podział miast na wolne królewskie i prywatne zależne, stanowiąc o ich równości oraz podporządkowaniu państwu. Miasto wraz z przedmieściami stanowiło jedną gminę miejską podlegającą jednolitemu prawu miejskiemu. Mieszkańcy dzielili się na obywateli (Bürger) cieszących się pełnią praw obywatelskich i „podopiecznych” (Schutzverwandten) nie posiadających prawa miejskiego, ale podlegających jego ochronie. Obywatelem mógł zostać ten, kto mieszkał w Kożuchowie przynajmniej rok, posiadał w nim nieruchomości lub wykonywał „mieszczański zawód” tzn. zajmował się handlem, rzemiosłem, przemysłem, bądź wykonywał tzw. wolny zawód oraz płacił podatki miejskie i nie otrzymywał wsparcia dla ubogich. Radę miejską wybierał ogół obywateli w wyborach tajnych i równych. Prawo wyborcze (bierne i czynne) przysługiwało tym osobom, które osiągały odpowiedni dochód roczny, posiadały dom w mieście i wykonywały odpowiedni zawód. Ze względu na dość duże wymagania liczba osób uprawnionych do głosowania nie przekraczała zwykle 10% ludności. 2/3 członków rady musieli stanowić właściciele domów, dlatego też dominowali w nich kupcy i rzemieślnicy. Kadencja członków trwała rok i corocznie zmieniano 1/3 jej składu. Organem wykonawczym rady był magistrat, wybierany przez zgromadzenie radnych. Składał się on z burmistrza, jego zastępcy, syndyka i 6 radnych. Kompetencje magistratu ograniczały się do zadań administracyjnych, gospodarczych i porządkowych tj. opiekował się on majątkiem komunalnym, kierował sprawami gospodarczymi, wyznaniowymi i edukacyjnymi, opiekował się ubogimi i nadzorował zdrowie mieszkańców, przyznawał prawo miejskie. Obowiązki te wykonywał poprzez odpowiednie komisje, których członkowie, powoływani na stałe lub doraźnie, rekrutowali się z spośród członków rady i urzędników magistratu. Magistrat kontrolowała rada miejska. Pruska administracja zlikwidowała samorząd miejski, przekształcając magistraty w urzędy państwowe, podlegające nieustającej kontroli. Jednym z jej przejawów było powołanie radców podatkowych, podlegających bezpośrednio kamerom wojenno-skarbowym, które przejęły nadzór nad wydatkami miejskimi. Do ich obowiązków należały stałe kontrole miast, nadzór nad ich polityką finansową i właściwym poborem podatków, a także opieka nad manufakturami i handlem miejskim. Radcy podatkowi wizytowali Kożuchów wielokrotnie. 7 września 1811 r. ogłoszono edykt królewski, który wprowadzał wolność wykonywania rzemiosła i handlu, likwidując przymus cechowy i wszystkie monopole w zakresie wytwórczości i handlu. Ustawa likwidowała uprawnienia cechowe w sprawie wydawania pozwoleń na handel miejski, produkcję rzemieślniczą, prowadzenie warsztatu oraz zatrudnianie czeladników i kształcenie uczniów. Odtąd organizacje cechowe przekształcone zostały w korporacje, których zadaniem było wydawanie patentów mistrzowskich i czeladniczych. Przyspieszyło to upadek tradycyjnego rzemiosła. Rada miasta przestała dbać o własnych rzemieślników, dopuszczając do miasta konkurencję oraz sprowadzając tańsze towary. Zaczęło podupadać sukiennictwo, tkactwo lniane i browarnictwo. Wprowadzenie maszyn parowych doprowadziło do upadku wielu warsztatów. W 1819 roku miejsce dotychczasowych ław w rynku zastąpiły stragany. W XIX wieku miasto się industrializowało, procesy te zachodziły jednak w Kożuchowie o wiele wolniej, niż w Zielonej Górze, Żarach czy Żaganiu, co prowadziło do jego marginalizacji. Brak energii wodnej nie pozwalał na wykorzystanie potencjału dotychczasowych sukienników. Największą fabryką w mieście była przędzalnia wełny, zamieniona w 1873 roku na wytwórnię lakieru i kitu. Starą garbarnię zamieniono w 1828 roku na fabrykę produkującą wyroby skórzane. W fabryce maszyn Mautzkego wykonywano kaloryfery i rury wodociągowe. Na początku XX wieku w mieście uruchomiono produkcję kafli na przemysłową skalę. Miejscowa cementownia wykonywała sztuczne marmury, kolumny, krawężniki i płyty chodnikowe. W zakładzie mechanicznym produkowano motory do samochodów i motocykli. Jednak rozwój przemysłu w mieście utrudniał brak wody. Problemu nie rozwiązała wieża ciśnień, wzniesiona w 1908 roku. Pomogło dopiero wiercenie studni głębinowych i montaż pomp napędzanych energią elektryczną . Pewne ożywienie gospodarcze przyniosło połączenie miasta liniami kolejowymi z Żaganiem i Nową Solą. W 1867 roku oddano też szosę Kożuchów-Żagań i zaczęto budować odcinek do Szprotawy. Pod koniec XIX wieku Kożuchów otrzymał pierwsze latarnie elektryczne. Wcześniej zmrok rozpraszały lampy olejowe i naftowe, które niosły jednak ze sobą ryzyko pożaru. W 1909 roku pobudowano elektrownię, która po 10 latach dostarczała prąd do 1600 odbiorców. Gospodarczy rozwój XIX wieku spowodował konieczność rozbudowy obiektów użyteczności publicznej w mieście, w tym także ratusza, który przebudowano w latach 1848-1849. Większa siedziba była potrzebna, aby pomieścić nowe komórki organizacyjne w strukturze władz miejskich. Ich liczba wzrosła w związku z koniecznością obsługi kolejnych zakładów miejskich i wzrostem zadań, zarówno w zakresie działań komunalnych jak i państwowych czyli policyjnych. Władzę w mieście posiadał magistrat składający się z kilkunastu referatów i stanowisk pracy. Na jego czele stał burmistrz. Biuro magistratu obsługiwał sekretariat, który zajmował się również sprawami osobowymi, meldunkowymi i stanu cywilnego oraz obsługą rady miejskiej. Sprawami finansowymi jak: kasa miejska, kasa oszczędnościowo-pożyczkowa (Sparkasse), kasa ubogich (Armenkasse), ściąganie podatków zajmowały się referaty podatkowo–rachunkowe. Nadzór nad szkołami i kościołami objął referat do spraw szkolnictwa, zaś szpitalem miejskim, zakładami przymusowego pobytu, zakładami opieki społecznej oraz nadzorem nad fundacjami zajmował się referat do spraw pomocy społecznej. Oddzielne biuro obsługiwało gazownię miejską, oświetlenie i wodociągi. Nadzór nad inwestycjami budowlanymi sprawowała policja budowlana (Baupolizei). Za czasów pruskich kożuchowski zamek służył początkowo jako obiekt wojskowy, w końcu XIX wieku sprzedano do gminie luterańskiej. Wraz z objęciem w 1933 roku władzy przez narodowych socjalistów, nastąpiło znaczne ograniczenie roli samorządu miejskiego oraz jego kolejna reorganizacja. Burmistrza wyznaczała teraz administracja państwowa i lokalny zwierzchnik NSDAP – Kreisleiter. Radni (nie wybierani lecz nominowani) dysponowali tylko głosem doradczym. Władze miejskie zostały całkowicie zdominowane przez członków NSDAP. Jako miasto garnizonowe Kożuchów bardzo szybko znalazł się w wirze wydarzeń wojennych. Czasowo przebywali w nim internowani żołnierze polscy, przed zorganizowaniem dla nich obozów w głębi Niemiec. Na terenie miasta pojawili się także pierwsi robotnicy przymusowi. Ze względu na brak większego przemysłu kierowano ich do pracy w rolnictwie lub w rzemiośle. Zastępowali też powoływanych do wojska robotników niemieckich. Na potrzeby wojenne pracowały tu zakłady Sonberg Gebrüder Spinnerei und Weberei, w którym produkowano materiały z juty, a od 1942 roku podzespoły radiowe koncertu Telefunken. Na terenie zakładu zorganizowano filię obozu Gross-Rosen. W drugim co do wielkości zakładzie w mieście Rosmann-Auto Union uruchomiono tajną linię produkcyjną pojazdów gąsienicowych Sd. Kfz. 303 Goliath, wykorzystywanych na froncie jako nośniki ładunków wybuchowych. Do końca 1944 roku Kożuchów pozostawał w zasadzie poza terenem bezpośrednich działań wojennych i nie odczuwał bezpośrednich skutków wojny. Miasto objęła dopiero ofensywa przeprowadzona przez Rosjan w styczniu 1945 roku. Wojska radzieckie wkroczyły 14 lutego, wywołując pożar, który zniszczył ratusz i starówkę.