Urząd Domenalno-Rentowy w Białogardzie

Reference code
65/47/0
Number of series
3
Number of scans
0

Content:

1. Dokumenty dotyczące poszczególnych wsi domeny 1821–1851; sygn. 1-12; 12 j.a. 2. Dzierżawy 1805-1853; sygn. 13-18; 6 j.a. - sprzedaż i dzierżawy poszczególnych parcel, gospodarstw i majątków w zarządzie. 3. Komunikacja 1827-1857; sygn. 19-22; 4 j.a. - utrzymanie, konserwacja dróg i mostów.

The history of the creator:

W okresie książęcym domeny na Pomorzu podzielone były na zarządy (Ämter). Administrowali nimi specjalni urzędnicy książęcy – zarządcy (Hauptamtsmänner), którzy wykonywali również różne funkcje administracyjne o charakterze lokalnym. Odpowiadali oni tylko przed władcą, a wszystkie dochody z domen przekazywali do skarbu książęcego. Sytuacja ta nie zmieniła się również po podziale Pomorza między Szwecję i Brandenburgię. Dopiero na początku XVIII w. na Pomorzu pruskim zaczęto wprowadzać zmiany, przekazując zarządy domen w dzierżawy. W 1721 r. wydane zostały przepisy o generalnych dzierżawach, według których we wszystkich prowincjach domeny miały być wydzierżawiane wraz ze wszystkimi prawami, przywilejami i powinnościami. Dzierżawca był nie tylko administratorem gospodarczym majątku państwowego, ale stał się również urzędnikiem administracji terytorialnej, policyjnej i skarbowej oraz w imieniu króla wykonywał sądownictwo na całym obszarze domeny nad ludnością tam zamieszkującą. Kompetencje jego szczegółowo określono w kontrakcie, który zawierano ustawowo na sześć lat. Dzierżawca podlegał nadzorowi i kontroli kamery wojenno-skarbowej, której przekazywał dochody należne państwu, coroczne sprawozdania gospodarcze i administracyjne oraz otrzymywał zarządzenia i polecenia do wykonania. W 1770 r. władza dzierżawcy generalnego została ograniczona przez ustanowienie osobnego urzędu justytariusza, który odtąd miał wykonywać władzę sądową w domenie jako sędzia pierwszej instancji. Mimo to dzierżawca był zobowiązany do pokrywania kosztów działalności wymiaru sprawiedliwości (pensje sędziego i innych urzędników sądowych, utrzymanie aresztu, pomieszczenia justytariatu) i pozostawał nadal kuratorem kasy depozytowej. Reformy Steina i Hardenberga spowodowały poważne zmiany w administracji domenalnej. Utrzymano nadal przepisy o dzierżawach generalnych, jednakże zarządy domen utraciły znaczną część prerogatyw administracji terytorialnej (m.in. władzę policyjną), które zostały przejęte przez zreorganizowane urzędy landratów. Ponadto w 1809 r. zarządy domen podporządkowano nowo powstałym rejencjom, w ramach których w 1825 r. utworzono specjalne wydziały domen i lasów (Abteilung für Domänen und Forsten). W 1832 r. na mocy zarządzenia ministra finansów, w którego resorcie od 1809 r. znajdowały domeny i lasy, część zarządów przekształcono w urzędy domenalno-rentowe (Domänen und Rentenämter). W 1872 r. na mocy nowej ordynacji powiatowej dotychczasowy system zarządu domenami został zlikwidowany. Dotychczasowe prerogatywy omawianych urzędów przejęły gminy i powiaty. Natomiast same dobra państwowe przekształcono w majątki rentowe i przekazywano w dzierżawy wieloletnie. W tym czasie zmieniła się również podległość ministerialna dóbr państwowych. Zostały przeniesione z resortu finansów do Ministerstwa Rolnictwa, Domen i Lasów Państwowych. Stan ten przetrwał do początków XX w. W związku z likwidacją urzędów domenalnych znaczna część ich akt została przejęta przez wydziały domen i lasów rejencji w Koszalinie, Szczecinie i Stralsundzie, a także zarządy gminne i landratury. Tylko niektóre materiały trafiły bezpośrednio do AP w Szczecinie (Rep. 71 Domänenrentenämter). Ze wspomnianych wyżej rejencji registratury dawnych zarządów domen trafiły do szczecińskiego archiwum dopiero z archiwaliami rejencyjnymi. Akta zespołu przekazano do szczecińskiego archiwum pod koniec lat trzydziestych XX w. W okresie II wojny światowej prawdopodobnie zespół był ewakuowany do Bonina lub Tuczna, skąd powrócił po 1945 r. zdekompletowany do magazynów archiwalnych.

Border dates:

1805-1857

Classification:

The name of the creator:

Dates:

1805-1857.

Former name:

Foreign language name:

Domänenrentamt Belgard

Languages:

Availability:

Total archival files:

22

Total archival files processed:

22

Total archival files without records:

0

Total linear metres

1.0

Total linear metres processed

0.6

Total archival files without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Inventory tax uwagi
Book inventory approved Tak