Księgi ławnicze, księgi protokołów, z lat 1588–1881, 8 j.a.

Człopa jako miasto „civitas” jest pierwszy raz wzmiankowana w 1245 r. w dokumencie wydanym przez Bolesława Wstydliwego. W tym czasie osada wchodziła w skład Wielkopolski. Pod koniec XIII w. miejscowość znalazła się pod panowaniem margrabiów brandenburskich, którzy przekazali ją w lenno rodowi von Wedel. Z panowaniem brandenburskim należy najprawdopodobniej powiązać nadanie Człopie w pierwszej połowie XIV w. praw miejskich. W 1368 r. miasteczko zostało ponownie przyłączone do Polski, stając się własnością prywatną, zarządzaną przez rodzinę Czarnkowskich. W dobie wielkiej wojny z zakonem krzyżackim w okolicy miejscowości toczyły się liczne walki. W 1546 r. osada otrzymała od Zygmunta I Starego potwierdzenie wszystkich dotychczasowych przywilejów (to samo potwierdził w 1550 r. Zygmunt II August). W 1614 r. z rąk starosty generalnego wielkopolskiego Adama Sędziwoja Czarnkowskiego Człopa otrzymała magdeburskie prawa miejskie (potwierdzenie lokacji z XIV w.) oraz nowe uposażenia ziemskie i liczne przywileje. W tym czasie na czele osady stał burmistrz wybierany przez właścicieli miasteczka spośród pięciu kandydatów. Do pomocy w zarządzaniu osadą służyło mu czterech rajców. Gdy w 1726 r. ród Czarnkowskich wymarł, Człopa przechodziła kolejno we władanie rodów: Gębickich, Naramowskich i Sułkowskich. Po pierwszym rozbiorze Polski miasto znalazło się w granicach Prus. W 1783 r. znajdowało się tu 166 domów zamieszkiwanych przez nieco ponad 1 tys. osób. W XIX w. osada została wykupiona przez Fryderyka Wilhelma III i przyłączona do domen państwowych. Przez cały omawiany okres mieszkańcy miasteczka zajmowali się rolnictwem oraz rzemiosłem i handlem. Działał tu także drobny przemysł: stolarnie, tartaki, wapienniki, garbarnia, niewielka fabryka maszyn rolniczych, cegielnia oraz mleczarnia. Ożywienie gospodarcze wzmocniło wybudowanie linii kolejowej do Krzyża (1899 r.) i Wałcza (1904 r.). Wraz z wzrostem gospodarczym systematycznie powiększała się liczba ludności Człopy, wynosząc: 1387 osób w 1816 r., 1693 osoby w 1843 r., 2228 osób w 1900 r., 2424 osoby w 1925 r. i 2988 osób w 1939 r. Władze miejskie przekazały swoje archiwalia przed I wojną światową do archiwum w Gdańsku, skąd w okresie między wojennym przeniesiono je do Geheimes Staatsarchiv w Berlinie, a następnie do archiwum w Szczecinie. W okresie II wojny światowej zespół ewakuowano do Ralswick i prawdopodobnie został on oddany w latach sześćdziesiątych XX w. szczecińskiemu archiwum.