Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Zygmunta w Częstochowie

Reference code
8/56/0
Number of series
2
Number of scans
27222

Content:

Zespół zawiera jednorodną dokumentację w postaci: pierwopisów (oryginałów) akt urodzeń, małżeństw i zgonów z lat 1808-1825; duplikatów (wtóropisów) akt urodzeń z lat 1826-1921, małżeństw z lat 1826-1942, zgonów z lat 1826-1943; alegat (aneksów) do ksiąg z lat 1808-1854, 1856-1942; akt zbiorowych do aktów urodzeń, małżeństw i zgonów z lat 1865-1938. Z okresu późniejszego pochodzą adnotacje zamieszczane na marginesach aktów metrykalnych (tzw. przypiski), które zawierają m. in. informacje dotyczące daty zawarcia małżeństwa, daty zgonu, zmiany nazwisk czy decyzje urzędów poprawiające błędy pisarskie w poszczególnych aktach. Księgi wytworzone po roku 1914 znajdują się w Urzędzie Stanu Cywilnego w Częstochowie. Natomiast księgi metrykalne z lat 1594-1808 znajdują się Archiwum Archidiecezjalnym im. ks. Walentego Patykiewicza w Częstochowie.

The history of the creator:

Parafia św. Zygmunta jest najstarszą parafią w Częstochowie „Ecclesia matrix” wszystkich częstochowskich parafii. Nieznana jest dokładna data jej powstania, historycy wskazują II połowę XIII wieku. Pierwsza wzmianka odnotowana w dokumentach dotycząca parafii pochodzi z wykazu dziesięciny papieskiej z lat 1325-1327, którą uiszczał pleban częstochowski Bogufał2. Pierwotna siedziba parafii mieściła się w drewnianym kościółku na Jasnej Górze - taki stan trwał do roku 1382, kiedy Władysław Opolczyk ufundował klasztor Paulinów na Jasnej Górze. Ówczesne reguły zakonu zabraniały prowadzenia parafii, dlatego przeniesiono ją do wybudowanego prawdopodobnie ok. 1356 roku kościoła św. Zygmunta nad rzeką Wartą w Częstochowie. Do roku 1474 kolejnymi proboszczami byli księża diecezji krakowskiej, którzy administrowali parafią. W 1474 roku proboszcz ks. Piotr z Chorzenic za zgodą biskupa krakowskiego Jana z Rzeszowa zrezygnował z administrowania parafią, która przeszła pod rządy OO. Paulinów, co potwierdzono aktem wystawionym w Krakowie przez wspomnianego biskupa 12 grudnia 1474 roku4. Nieprzerwanie przez kolejne 400 lat parafia św. Zygmunta była pod opieką OO. Paulinów, którzy przy kościele założyli drugi klasztor. W wyniku represji po powstaniu styczniowym władze carskie m.in. rozpoczęły walkę z duchowieństwem poprzez kasatę klasztorów, ukazem cara Aleksandra II z 8 listopada 1864 roku klasztor przy kościele św. Zygmunta został skasowany. Zwierzchność na parafią wróciła do biskupów diecezjalnych, którzy wyznaczali wizytatora dla wszystkich klasztorów. Biskup włocławski wyznaczył do tej funkcji ks. kanonika Józefa Rzewuskiego, który dekretem z 25 lipca 1866 roku został również proboszczem parafii.Parafia św. Zygmunta od początku swojego istnienia obejmowała swym zasięgiem teren Częstochowy i okolicznych wsi. W roku 1877 obejmowała następujące miejscowości: Aniołów, Antoniów, Błeszno, Bór, Brzeziny Wielkie, Brzeziny Małe, Bugaj, Czarny Las, Dąbie Młyn, Dźbów, Gnaszyn, Grabówka, Huta Stara B, Kamień, Kawodrza Górna, Kawodrza Dolna, Kiedrzyn, Kuźnica Marianowa, Lisiniec, Liszka Dolna, Liszka Górna, Łojki, Ostatni Grosz, Ottonów, Raków, Słowik, Stradom, Wielki Bór, Wierzchowisko, Wrzecionów, Wola Hankowska, Wola Kiedrzyńska, Wrzosowa, Wyczerpy Górne, Wyczerpy Dolne, Zacisze. W roku 1866 powierzchnia parafii zmniejszyła się o Konopiska (jako filia parafii św. Zygmunta Konopiska prowadziły własne księgi metrykalne), które utworzyły nową parafię. Dekretem z 3 sierpnia 1891 roku wydzielono nową parafię św. Barbary w Częstochowie, a 9 lutego 1910 roku parafię św. Józefa na Rakowie w Częstochowie. Obowiązek prowadzenia ksiąg metrykalnych we wszystkich parafiach wprowadzono dekretem soboru trydenckiego z 1563 roku. Następnie sposób prowadzenia ksiąg akt metrykalnych uściślono wydanym w 1614 roku tzw. Rytuałem Rzymskim - zgodnie z jego zapisami parafie miały rejestrować w odrębnych księgach chrzty, bierzmowania, śluby i zgony. Znaczące zmiany w prowadzeniu ksiąg metrykalnych wprowadzono za sprawą proklamowania Księstwa Warszawskiego i francuskiego ustawodawstwa cywilnego. Na podstawie artykułu 69 konstytucji Księstwa Warszawskiego obowiązujące stały się przepisy Kodeksu Napoleona. Uzupełnione dekretem Fryderyka Augusta I z 27 stycznia 1808 roku (obowiązującym od 1 maja 1808 roku) wprowadzały urzędy stanu cywilnego i obowiązek prowadzenia przez nie ksiąg metrykalnych9. Księgi metrykalne miały być prowadzone przez osoby świeckie, jednak ze względu na brak osób odpowiednio wykształconych zadanie to powierzono duchownym. W pierwszej kolejności spisywano akt cywilny, a następnie dokonywano religijnych czynności10. Z okresu od 1808 roku do 1825 roku zachowały się w zasobie głównie unikaty ksiąg, w których były zapisywane akty urodzenia, małżeństw i zgonów bez względu na wyznanie.W Królestwie Kongresowym nastąpiła zmiana sytuacji prawno-administracyjnej - ogłoszono Kodeks Cywilny dla Królestwa Polskiego. Akta stanu cywilnego scalono z metrykami kościelnymi nadając im tym samym charakter wyznaniowy. Proboszczowie stali się urzędnikami stanu cywilnego. Dokonywano obrządku religijnego, a następnie sporządzano wpis do odpowiedniej księgi metrykalnej. Od 1826 roku wprowadzono jednolity system prowadzenia ksiąg metrykalnych. Księgi były sporządzane w dwóch egzemplarzach, jeden egzemplarz zwany pierwopisem lub unikatem składał się z 3 tomów – urodzeń, małżeństw i zgonów, księgi prowadzono aż do wyczerpania kart i pozostawiano w parafii. Drugi egzemplarz zwany duplikatem lub wtóropisem stanowił jedną księgę i był podzielony na 3 części: urodzenia, małżeństwa i zgony. Księgi te były prowadzone w ramach roku kalendarzowego, a następnie przekazywane do właściwego archiwum hipotecznego przy sądzie pokoju.Księża jako urzędnicy stanu cywilnego prowadzili również księgi zwane alegatami lub aneksami. Były to głownie odpisy metryk urodzeń przyszłych zaślubionych, akty znania, odpisy aktów zgonów nieżyjących współmałżonków, zezwolenia instytucji państwowych na zawarcie związku małżeńskiego czy protokoły rad familijnych. Do ksiąg alegat z lat 1808-1825 wszywano także zapowiedzi. Po zapisaniu ksiąg prowadzący zamykał księgę 31 grudnia każdego roku, a za ostatnim aktem spisywał protokół zamknięcia, czyli wpisywał datę zamknięcia, liczbę aktów, podpisywał się i sporządzał indeks aktów. Nadzór nad sposobem prowadzenia ksiąg w parafiach sprawowali dziekani. Do ich zadań należało kontrolowanie zapisów w księgach oraz sprawdzanie poprawności numeracji kart. Na końcu odnotowywali przeprowadzoną kontrolę i pieczętowali księgi.Od 20 marca 1868 roku księgi parafii św. Zygmunta w Częstochowie prowadzono w języku rosyjskim i taki stan trwał do 13 lipca 1915 roku. W 1868 roku rozpoczęto również stosowanie podwójnej datacji według kalendarza juliańskiego obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim i używanego dotychczas w Królestwie Polskim kalendarza gregoriańskiego. Sposób prowadzenia ksiąg metrykalnych bez większych zmian obowiązywał do 1 stycznia 1946 roku, kiedy rozpoczęły działalność państwowe urzędy stanu cywilnego.

Border dates:

[1808-1825] 1826-1942[1946-2013]

Classification:

urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne

The name of the creator:

Dates:

1808-1825, 1826-1942, 1946-2013.

Former name:

Urząd Stanu Cywilnego Parafii Rzymsko-Katolickiej św. Zygmunta Częstochowa

Foreign language name:

Languages:

rosyjski, polski

Availability:

Available in full

Total archival files:

520

Total archival files processed:

510

Total archival files without records:

0

Total linear metres

21.55

Total linear metres processed

21.32

Total archival files without records

0.0

Total archival files:

0

Total files:

0

Total size (in MB):

0.0

Total documents

0

Total cases

0

Total classes

0

Total archival files:

0.0

Total running meters :

0.0

Dates of non-archival documentation :

Name Inventory tax uwagi
Book inventory approved No data inwentarz nr 410, 384 j.a.
Delivery and acceptance list No data 7 j.a., 3 j.a.
Electronic archive inventory approved No data 126 j.a.