"Z parafianki Warszawianką"

Data dodania
20.02.2024

Skany (4)

  • Obraz 1 z kolekcji ""Z parafianki Warszawianką""
  • Obraz 2 z kolekcji ""Z parafianki Warszawianką""
  • Obraz 3 z kolekcji ""Z parafianki Warszawianką""
  • Obraz 4 z kolekcji ""Z parafianki Warszawianką""

Opis

„Monitor” to jedno z pierwszych polskojęzycznych czasopism, które ukazywało się w latach 1765-1785. Jego założycielami byli Ignacy Krasicki i Adam Kazimierz Czartoryski, którzy działali z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pismo krytykowało szlachecki feudalizm, a wspierało mieszczaństwo i chłopstwo. Stosując nowe formy publicystyczne (esej, reportaż, felieton, list do redakcji) autorzy propagowali nowy wzorzec oświeconego szlachcica-obywatela i piętnowali sarmackie zacofanie. W zasobie AGAD w materiałach z gatunku silva rerum, zachowały się rękopiśmienne kopie niektórych wydań „Monitora”. W numerze 21 z 14 marca 1767 roku zamieszczono list, którego autor skarży się na pewną damę, zarzucając jej, że przybyła do Warszawy z terenów Pokucia i nie stosuje się do zwyczajów panujących w stolicy. Oto kilka jego fragmentów: „Szczerym naprawienia umysłem oskarżam przed W. M. Panem Damę pewną dobrze urodzoną, ale do wyśmienitych stanu i wieku swego niestosującą się zwyczajów, która gdyby w Warszawie wychowana była, nie podlegałaby wielu grubiaństwom, które z Podgurza przywiezła. […] Już sześć miesięcy mija, jak za mąż poszła, a jeszcze męża kocha! Dewotka jaka tej słabości podlegać może, ale nie w Warszawie mieszkająca dama. […] Wstaje o ósmej z rana, o której dopiero z redut powracać należy. […] Cóż potym robi? Czyta moralne i historyczne książki, pomijając tak wiele zabawnych romansów, nad któremi silą się ustawicznie dowcipy wyborne. […] Pół roka przepędziła nie skarżąc się na migrenę, to jeszcze daruję, ale że przez ten czas na spasmy, na wapory się stękała, tego wybaczyć nie mogę, bo tak czynić jest na złe zażywać zdrowia. […] Przykłady tylu Dam powietrzem Warszawskim, to jest najwykwintniejszym tchnących zawstydzić by ją i do naśladowania pobudzić powinny”. AGAD, Zbiór Branickich z Suchej, nr 20/30.

Tagi

tagi użytkowników indeksy nadawane przez archiwa