Archiwum Państwowe w Lesznie zostało utworzone jesienią 1950 r. Działa na terenie województwa wielkopolskiego, dolnośląskiego i lubuskiego. Archiwum jest instytucją powołaną do gromadzenia, opracowywania, udostępniania i przechowywania akt o wieczystej wartości historycznej. Archiwum prowadzi również nadzór nad archiwami zakładowymi i składnicami akt państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych.

Archiwum Państwowe w Lesznie pełni jednocześnie funkcję urzędu administracji publicznej i prowadzi działalność naukową i popularyzatorską – wydając publikacje (np. Leszczyńskie koszary na planach budowlanych Archiwum Państwowego w Lesznie, Materiały archiwalne do dziejów Wschowy, Leszno-Gronowo Obóz o którym nikt nie chciał pamiętać, Materiały archiwalne do dziejów Leszna, Polscy mieszkańcy powiatu wschowskiego w walce o zachowanie narodowej tożsamości w pierwszej połowie XX w., Leszczyńskie koszary na planach budowlanych Archiwum Państwowego w Lesznie, Materiały archiwalne do dziejów Wschowy, Południowo-zachodnia Wielkopolska w latach I wojny światowej, Wschowa w latach 1945-1950. W 70. rocznicę powrotu do Polski ), organizując wystawy i sesje przyjmując liczne wycieczki.

Archiwum Państwowe w Lesznie prowadzi także działalność związana z przechowywaniem i udostępnianiem dokumentacji osobowo-płacowej.

Od 2011 r. Archiwum Państwowe w Lesznie prowadzi digitalizację zasobu archiwalnego. Wykonano dotąd blisko 680 tys. skanów z akt urzędów stanu cywilnego, ksiąg meldunkowych oraz Akt miasta Leszna i Akt miasta Gostynia.

Zasób Archiwum tworzą materiały z południowo-zachodniej Wielkopolski, powstałe od końca XVIII aż do czasów współczesnych. Są to: akta administracji państwowej i samorządowej, urzędów stanu cywilnego, administracji specjalnej, instytucji ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości, gmin wyznaniowych, akta spółdzielni, banków i przedsiębiorstw, klubów sportowych, stowarzyszeń, związków zawodowych, partii, instytucji oświaty, kultury i ochrony zdrowia oraz zbiory fotografii, widokówek, druków ulotnych i kartografii.