Akta urodzeń, małżeństw i zgonów, alegata

Pierwszym i zarazem podstawowym aktem normatywnym regulującym tryb postępowania z aktami metrykalnymi było postanowienie soboru trydenckiego, który obradował w latach 1545 – 1563. Jeden z głównych tematów dotyczył ówczesnej odnowy kościoła przy czym należy wspomnieć, że osobny akt prawny podjęty w wyniku obrad obowiązywał duchowieństwo do właściwego prowadzenia i przechowywania metrykalnych ksiąg parafialnych. Kolejnym i chyba najbardziej reprezentatywnym aktem normatywnym regulującym sporządzanie i przechowywanie akt /ksiąg/ metrykalnych było postanowienie Kodeksu Napoleona wprowadzone na ziemiach polskich w 1808 r. jako Kodeks Cywilny Księstwa Warszawskiego i obowiązującego na obszarze województw centralnych w zakresie niektórych działów prawa cywilnego aż do roku 1946.Od roku 1810 Kodeks Napoleona uregulował sprawę bardziej dokładnego sporządzania ksiąg metrykalnych. Poszczególne działy Kodeksu zawierały szczegółowe postanowienia odnośnie sporządzania aktów urodzenia, małżeństwa, zgonów oraz przepisy o sprostowanie wymienionych wyżej aktów a w szczególności przepisy o zmianie nazwiska.Artykuł 34 wspomnianego Kodeksu zalecał aby „akta stanu cywilnego wyrażały rok, dzień, godzinę ich przejęcia – akta urodzenia- wiek, stan i miejsce zamieszkania wszystkich osób, które są w nich wzmiankowane”.Odrębne przepisy regulował sposób i formę sporządzania aktów urodzin. Zawierały one między innymi następujące informacje: dzień, godzinę, miejsce urodzenia, płeć dziecka, imiona mu nadane oraz imiona i nazwiska, miejsce zamieszkania oraz „stan życia” rodziców, świadków. W myśl zaleceń przepisów akt niniejszy powinien być sporządzony przez urzędnika stanu cywilnego w okresie 3 dni od chwili urodzenia dziecka.W opisowych aktach małżeństw urzędnik stanu cywilnego zobowiązany był zamieścić następujące informacje: imiona i nazwiska oraz wiek, „stan życia”, miejsce urodzenia i zamieszkania małżonków, uwzględnienie faktu czy są małoletni czy pełnoletni, imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania ojców i matek, zezwolenie rodziców na zawarcie związku małżeńskiego, uwzględnienie ewentualnego sprzeciwu którejkolwiek strony, oświadczenie stron iż się „biorą” za małżonków, imiona, nazwiska, wiek, „stan życia” i miejsce zamieszkania świadków oraz oświadczenia czy są oni krewni lub powinowatymi małżonków oraz w jakim stopniu i z której strony. Przepisy zawarte w Kodeksie Napoleona w kategoryczny sposób zabraniały pochowania zmarłego bez zezwolenia wydanego bezpłatnie przez urzędnika stanu cywilnego. Akt zgonu spisywał on zgodnie z zeznaniami dwóch świadków i zamieszczał w nim informacje zawierające imię i nazwisko, wiek, stan życia – zawód- i miejsce zamieszkania zmarłej osoby i świadków. Przepisy władz carskich odnośnie sporządzania i prowadzenia ksiąg metrykalnych w zasadzie - oprócz niewielkich zmian zgodne były w zasadniczych kwestiach z przepisami Kodeksu Napoleona.W odróżnieniu do Kodeksu Napoleona władze rosyjskie odrębnym aktem prawnym uregulowały sprawę opracowania akt metrykalnych dla tzw. dozorów bożniczych. Mowa tu o treści art. 93 I Księgi Kodeksu Cywilnego oraz o treści postanowienia Namiestnika Królewskiego z dnia 3 listopada 1825 roku. Księgi stanu cywilnego w omawianym okresie spisywane były w języku polskim. Dopiero po upadku powstania styczniowego a dokładnie od 1867 roku sporządzano je w języku rosyjskim.

dawny numer zespołu 23/139 w oddziale zamiejscowym w Pińczowie