Komisja Cywilno-Wojskowa Ziemi Lubelskiej i Powiatu Urzędowskiego, 1790-1793, 7 j.a. Komisja Cywilno-Wojskowa Ziemi Łukowskiej, 1790-1792, 1 j.a.

Ustawa o Komisjach Cywilno-Wojskowych została uchwalona w dn. 24 listopada 1789 r. w wyniku prac Sejmu Wielkiego. Każda komisja składała się z 16 komisarzy świeckich, wybieranych na sejmikach spośród miejscowej szlachty co dwa lata, z 3 komisarzy duchownych oraz 1 komisarza wojskowego wybieranego na okres trzech lat. Sesje Komisji odbywały się codziennie, z pominięciem dni świątecznych, w wyznaczonych siedzibach miast stołecznych województw i ziem. Komisji jako organowi władzy administracyjno-policyjno-wojskowej powierzono sprawy administracji wojskowej (kwaterunek, furaż, urządzanie magazynów wojskowych, rekrutowanie i zapobieganie dezercji z wojska polskiego i austriackiego), porządku wewnętrznego (usprawnienie komunikacji, sprawy ogniowe, rzemiosło, handel, podatki) ruchu ludności (kontrola ruchu, rejestry i wykazy statystyczne), szkolnictwa parafialnego, opieki nad ubogimi i chorymi. Wykonywała ponadto polecenia komisji rządowych: skarbowej, wojska i policji. Po zniesieniu urzędu starościńskiego w 1791 r., faktycznie przejęły jego funkcje. Na terenie województwa lubelskiego została ustanowiona Komisja Cywilno-Wojskowa Województwa Lubelskiego, Ziemi Lubelskiej i Powiatu Urzędowskiego z siedzibą w Lublinie, odrębna Komisja została powołana dla Ziemi Łukowskiej z siedzibą w Łukowie. Jednakże ustawa powołująca komisje cywilno-wojskowe zezwoliła na łączenie się sąsiadujących ze sobą Komisji. Komisje Cywilno-Wojskowe zostały zlikwidowane przez władze konfederacji targowickiej, lecz w niektórych częściach Polski podczas insurekcji kościuszkowskiej wznowiły działalność i przetrwały do trzeciego rozbioru.

nr mikrofilmu: 115303-115310