Komunalna Kasa Oszczędności miasta Przemyśla

Sygnatura
56/448/0
Liczba serii
3
Liczba skanów
0

Zawartość:

akta organizacyjne 1870-1950, sygn. 1-52 (okólniki władz nadrzędnych, statuty, instrukcje i regulaminy, sprawy personalne, sprawy organizacyjne, akta likwidacji KKO); sprawozdania z działalności 1873-1950, sygn. 53-73 ( zamknięcie rachunków Kasy, bilanse, sprawozdanie z likwidacji); dokumentacja finansowa 1898-1942, sygn. 74-127 (księgi hipotek, księga zastawów, rachunków czekowych, weksli; lombard papierów wartościowych).

Dzieje twórcy:

Kasy Oszczędności w Galicji były tworzone i działały w oparciu o regulamin stanowiący załącznik do dekretu C.K. Kancelarii Nadwornej w Wiedniu z dnia 26 września 1844 roku, którego postanowienia zostały wprowadzone obwieszczeniem C.K. Gubernium we Lwowie z dnia 31 października 1844 roku. Kasy miały na celu umożliwienie ludności, a zwłaszcza jej gorzej sytuowanym warstwom, gromadzenia oszczędzonych pieniędzy i gospodarowania nimi w sposób gwarantujący bezpieczeństwo złożonego kapitału i zapewniający odsetki dla właściciela wkładu oszczędnościowego. Do zadań kas należało także popieranie przedsięwzięć produkcyjnych przez udzielanie kredytów członkom różnych grup społecznych. Kasy oszczędności były tworzone przez władze gmin miejskich. Posiadały one własną, dostosowaną do realizacji stojących przed nimi zadań, strukturę organizacyjną. Organem zarządzającym każdej kasy był wydział, wybierany na czas trzyletniej kadencji. Powoływał on spośród swoich członków siedmiu dyrektorów na okresy jednoroczne. Kontrolę działalności poszczególnych kas sprawowali komisarze rządowi. Zadania podobne do wszystkich kas oszczędności istniejących w Galicji spełniała także utworzona w roku 1865 Kasa Oszczędności Miasta Przemyśla. Zbliżona również była jej organizacja. Uchwalony w dniu 14 września 1874 r. ”Statut Kasy Oszczędności Miasta Przemyśla” postanawiał, że Wydział wybierany przez reprezentację gminną składał się z 24 osób. Wybierali oni spośród siebie przełożonego Wydziału i jego zastępcę. Wydział zbierał się na posiedzenia co trzy miesiące. Do jego kompetencji należało: 1. ustanawianie własnego porządku postępowania, 2. przeprowadzanie zmian wysokości stopy procentowej, 3. dysponowanie funduszem rezerwowym Kasy, 4. zatwierdzanie zakresu czynności Dyrekcji i pracowników Kasy oraz zatwierdzanie obsady personalnej, 5. aprobowanie nadzwyczajnych wydatków administracyjnych, 6. decydowanie o “wszystkich ważnych sprawach” 7. wprowadzanie zmian w statucie Kasy. Uchwały Wydziału w sprawach określonych w punktach 1 i 7 wymagały zatwierdzania C.K. Namiestnictwa we Lwowie. Dyrekcja wybierana przez Wydział składała się z siedmiu członków, przy czym przynajmniej jeden z nich powinien być prawnikiem. Dyrekcja wybierała przełożonego Dyrekcji i jego zastępcę oraz naczelnika kancelarii mającego kierować działalnością Kasy. Naczelnik powinien być z wykształcenia prawnikiem, a jeśli nie spełniał tego wymogu, wówczas, Dyrekcja za zgodą Wydziału mogła powołać syndyka. Do zakresu działalności Dyrekcji należało: 1. dbanie o odpowiednie użytkowanie wkładów oszczędnościowych, a szczególnie o właściwe ulokowanie i korzystny obrót pieniędzy; 2. kierowanie zgodnie z przepisami czynnościami bieżącymi Kasy; 3. składanie Wydziałowi rocznych sprawozdań rachunkowych; 4. zatrudnianie płatnych urzędników Kasy. Do przeprowadzania wewnętrznej kontroli rachunkowej miał być zgodnie z postanowieniami statutu z roku 1874 powołany Komitet Cenzury. Z późniejszych sprawozdań (np. za rok 1881) wynika, że czynności te wykonywali trzej cenzorzy. Kontrolę zewnętrzną ze strony władz państwowych sprawował komisarz rządowy, który nadzorował zarówno przestrzeganie przepisów zawartych w statucie jak i całą działalność Kasy. Ze swoich czynności składał Komisarz sprawozdania C.K. Namiestnictwu we Lwowie. W roku 1870 przy Kasie Oszczędności Miasta Przemyśla został utworzony Zakład Pożyczkowy na Zastawy Ruchome. Kapitały, które mógł przeznaczać na udzielenie pożyczki pod zastaw otrzymywał Zakład z Kasy Oszczędności, a zyski uzyskane z procentów przekazywał (po potrąceniu kosztów administracyjnych) na korzyść jej dochodów. Zakładem zarządzała Dyrekcja Kasy Oszczędności, której podlegali jego urzędnicy. Przedstawiona organizacja Kasy przetrwała do 1918 r. Również w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości istniała ona nadal, gdyż normy prawne z czasów zaborów nie utraciły swej mocy. W ramach unifikacji prawodawstwa na całym terytorium odrodzonej Rzeczypospolitej dopiero w roku 1927 została ustanowiona nowa podstawa prawna istnienia, organizacji i działalności kas oszczędności. Było to Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 IV 1927 r. Stanowiło ono, że kasy oszczędności organizowane na jego zasadach są zakładami komunalnymi o własnej osobowości prawnej i noszą nazwę “Komunalnych Kas Oszczędności”. Komunalne kasy oszczędności mogły być organizowane przez związki komunalne miejskie, powiatowe i wojewódzkie. Każdy związek komunalny mógł zorganizować komunalną kasę oszczędności samodzielnie. Istniała także możliwość zorganizowania przez dwa lub więcej związków jednej wspólnej komunalnej kasy oszczędności. Związek, organizujący komunalną kasę oszczędności, miał być względem niej związkiem poręczającym i jako taki powinien odpowiadać za zobowiązania kasy z tytułu wszelkich wkładów oszczędnościowych. Do spełniania swych zadań komunalne kasy oszczędności posiadały własne organa. Były nimi: Rada Kasy, jako organ posiadający prawo stanowienia w sprawach Kasy i Zarząd Kasy, jako organ wykonawczy. Do sprawowania kontroli nad Komunalną Kasą Oszczędności powołany był jej związek poręczający. Rada Kasy składała corocznie temu związkowi sprawozdanie z działalności Kasy i zamknięcie jej rachunków w terminie oznaczonym w statucie kasy. Stanowiący organ związku poręczającego wybierał specjalną komisję rewizyjną. Obowiązkiem komisji było zbadanie rocznego sprawozdania i zamknięcia rachunków Kasy, a ponadto sprawdzanie stanu Kasy przynajmniej raz na kwartał i składanie o tym sprawozdania stanowiącemu organowi związku poręczającego. Komunalne Kasy Oszczędności pozostały nadal zakładami ułatwiającymi gromadzenie oszczędności i ich oprocentowanie oraz miały za zadanie uprzystępnienie ludności taniego kredytu. Dla zorganizowania komunalnej kasy oszczędności powinny stanowiące organy związku komunalnego, organizującego taką kasę samodzielnie lub związków organizujących kasę wspólnie, uchwalić: 1. zorganizowanie kasy, 2. przyznanie kapitału zakładowego kasie co najmniej w wysokości 5 tys. Złotych, 3. przyjęcie odpowiedzialności za zobowiązania kasy, 4. projekt statutu kasy. Wobec tego, że statut komunalnej kasy oszczędności powinien odpowiadać obowiązującym przepisom, w roku 1928 został opracowany nowy statut Komunalnej Kasy Oszczędności Miasta Przemyśla, działającej na obszarze miasta Przemyśla. Według postanowień statutu KKO Miasta Przemyśla posiadała odrębną osobowość prawną i korzystała z uprawnień przyznanych kasom rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 IV 1927 r. Organami Kasy były: Rada Kasy i Zarząd Kasy. Rada Kasy była ciałem kolegialnym, składającym się z 12 członków. Członków Rady Kasy wybierał na okres lat 4 stanowiący organ związku poręczającego. Spośród swych członków, wybranych z grona stanowiącego związku poręczającego, wybierała Rada Kasy zwykłą większością głosów przewodniczącego i jego zastępcę. Przewodniczący organu wykonawczego związku poręczającego lub zastępca tego przewodniczącego, o ile był równocześnie członkiem organu stanowiącego tegoż związku, mógł być wybrany na przewodniczącego Rady Kasy. Zarząd Kasy stanowił kolegium złożone z Naczelnika Zarządu i 2 członków powołanych przez Radę Kasy większością 2/3 głosów na okres 3 lat. Naczelnik Zarządu wybierany był przez Radę Kasy równocześnie z powołaniem innych członków Zarządu na ten sam okres czasu jak i inni członkowie Zarządu i był przewodniczącym Zarządu. Równocześnie z wyborem Zarządu wybierała Rada Kasy 3 zastępców członków zarządu. Rada Kasy wyrażała swoją wolę w formie uchwał. Rada Kasy mogła do rozstrzygania poszczególnych spraw wybrać ze swego grona komisje. Na posiedzeniach tych komisji przewodniczył przewodniczący Rady lub jego zastępca. Kierownictwo bieżących czynności Kasy sprawował Naczelnik Zarządu Kasy względnie jego zastępca. Związek poręczający sprawował kontrolę nad Kasą za pośrednictwem Komisji Rewizyjnej. Komisja Rewizyjna była organem kolegialnym i składała się z 3 członków, których wybierał i odwoływał organ stanowiący związku poręczającego. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej był prezes, wyznaczony przez organ stanowiący związku poręczającego przy wyborze Komisji. Obowiązkiem Komisji Rewizyjnej było zbadanie rocznego sprawozdania z działalności Kasy i zamknięcia rachunków Kasy, złożonego związkowi poręczającemu przez Radę Kasy, ponadto sprawozdanie stanu Kasy przynajmniej raz na kwartał. Komunalne Kasy Oszczędności podlegały w I instancji wojewodzie, a w II instancji Ministrowi Skarbu działającemu w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych. Komunalne Kasy miały możność otwierania zakładów zastawniczych na terenie swej działalności. Terytorialny zakres działania każdej kasy rozciągał się na okręg działania jej założyciela oraz obszar, na którym działały oddziały kasy. Rozporządzenie nr 860 Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 X 1932 r. określało Kasy Oszczędności jako zakłady samorządu terytorialnego i wprowadzało zmianę w nazwach organów Kasy. Zarząd Kasy nie zmieniając swej dotychczasowej funkcji otrzymał miano Dyrekcji. Rada Kasy pozostała organem stanowiącym, a komisja rewizyjna organem kontrolującym. Komunalne Kasy posiadały nadal osobowość prawną. Rada Kasy na mocy Rozporządzenia Ministrów Skarbu, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 16.III.1937 r. uprawniona została do powoływania w razie potrzeby Komisji Kredytowej, której zadaniem było opiniowanie przedłożonych przez Dyrekcję wniosków o udzielenie kredytu. KKO Miasta Przemyśla pozostawała pod władzą radziecką od końca września 1939 r. do 1 marca 1940 r., w którym to dniu została przez nią zlikwidowana. Aktywa kasy, papiery wartościowe, weksle i depozyty zostały wywiezione do Kijowa. Część dokumentów zaginęła, część przekazano w 1941 roku na makulaturę. Zostało zniszczone i rozgrabione całe urządzenie kasy. Gmach kasy, własność funduszu rezerwowego, został uszkodzony na skutek pożaru w sierpniu 1944 roku. 22.VIII.1944 r. Zarząd Miasta Przemyśla założył Miejską Kasę Oszczędności, która funkcjonowała do 30 VI 1945 r. Z dniem 1.VII.1945 r. reaktywowano Komunalną Kasę Oszczędności Miasta Przemyśla. W okresie okupacji wszystkie KKO podlegały władzy niemieckiej, którą był “Regierung des Generalgouvernements Hauptabteilung Wirtschaft Baukaufsichtsstelle für das Generalgouvernement Unterabteillung Sparkassenwesen”. Po wyzwoleniu, kompetentnym do wydawania odpowiednich zarządzeń i okólników był Wydział do spraw KKO z terenu woj..… Krakowskiego i rzeszowskiego przy KKO powiatu krakowskiego. KKO Miasta Przemyśla wznowiła swoją działalność dnia 1 lipca 1945 r. kiedy to dokonano na nowo jej rejestracji w Sądzie Okręgowym w Przemyślu. Z dniem 23 I 1946 r. rozporządzeniem Nr D II 507/6/46 Ministerstwo Skarbu zarządziło likwidację regionalnych związków KKO, przekazując dalszy nadzór nad KKO “Związkowi Komunalnych Kas Oszczędności Rzeczypospolitej Polskiej” z siedzibą w Warszawie. W związku z dekretem z dnia 25 października 1948 r. o reformie bankowej KKO zostały przejęte przez państwo, przechodząc jednocześnie pod zarząd i nadzór Narodowego Banku Polskiego. Uchwałą Zarządu Narodowego Banku Polskiego z dnia 11 XI 1948 utworzono “Biuro Kas Oszczędności” jako organ wykonawczy i administracyjny zarządu NBP w zakresie powierzonym mu przez Zarząd. Z chwilą wejścia w życie dekretu o reformie bankowej Dyrekcje KKO pozostały organami zarządzającymi KKO, a Rady, Komisje Rewizyjne i Kredytowe KKO przestały działać. Na podstawie rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 22 XII 1949 r. i z 27 XII 1949 r. (Dz. URP. nr 64, poz. 517 i 519) KKO zostały postawione w stan likwidacji z dniem 1 stycznia 1950 r. W czasie trwania likwidacji zachowały swą osobowość prawną. Likwidatorem KKO został mianowany, pismem z dnia 11.01.1950 r. Ministra Skarbu nr Dz. VII 129/8/50, Państwowy Bank Rolny. Na terenie woj. rzeszowskiego czynności te wykonywał Państwowy Bank Rolny przedstawicielstwo w Rzeszowie. Likwidacje prowadzono pod firmą “Komunalna Kasa Oszczędności w likwidacji”. Likwidacja obejmowała wyłącznie rachunek “stary” i “okupacyjny”. Równocześnie Ministerstwo Skarbu pismem z 21.01.1950 r. powierzyło Państwowemu Bankowi Rolnemu administrację niezlikwidowanych dotychczas pozostałości

Daty skrajne:

1870-1950 [1951]

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1870-1950, 1870-1950, 1870-1950, 1951-1951, 1951-1951, 1951-1951.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

128

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

127

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

2.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

2.1

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak
spis zdawczo-odbiorczy Tak
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak
spis zdawczo-odbiorczy Tak
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak
spis zdawczo-odbiorczy Tak