Cech Stowarzyszenia Połączonych Rzemieślników w Dobromilu

Sygnatura
56/500/0
Liczba serii
0
Liczba skanów
0

Zawartość:

Akta i księgi cechowe 1598, 1728, 1766-1845, sygn. 1-7 (przywilej Stanisława Herburta, przywilej Olbrychta Krasińskiego i jego żony, Zuzanny, dekret sądu łączący cechy, księgi cechowe); sprawy organizacyjne 1894-1923, 1931, 1935-1938, sygn. 8-12, (statut stowarzyszenia, zarządzenia władz zwierzchnich oraz protokoły walnych zgromadzeń i posiedzeń Zarządu); akta dotyczące członków Cechu, 1860, 1874, 1878-1941, sygn. 13-27, (księgi wpisowe, ewidencje, księgi zapisów, rejestry, protokoły egzaminacyjne, certyfikat przynależności wydany przez Magistrat miasta Dobromila, wypisy z ksiąg cechowych); sprawy finansowe Cechu 1920-1937, sygn. 28-30, (ewidencje opłacania składek, budżety i sprawozdania Cechu oraz jego księgi kasowe).

Dzieje twórcy:

Pierwsza wzmianka źródłowa o Dobromilu pochodzi z roku 1374, kiedy to Władysław Opolczyk nadał braciom Herbordowi i Frydruszowi zwanym Pawęże kilka wsi w powiecie przemyskim, wśród których na pierwszym miejscu wymieniony został Dobromil. Źródła pochodzące z XV wieku pozwalają sądzić, że Dobromil zasiedlony został ludnością wołoską rządzącą się prawem ruskim. Początki Dobromila i kolejne trzy stulecia od założenia osady związane są z rodem Herburtów. Dla miejscowości szczególnie zasłużył się Stanisław Herburt, którego staraniem król Zygmunt August w roku 1566 nadał jej przywilej lokacyjny. Następnie Stanisław Herburt w roku 1570 wydał przywilej rozszerzający fundację parafii łacińskiej w Dobromilu. Zadbał też o miejscowe rzemiosło – w 1579 roku król Stefan Batory na jego prośbę nadał przywilej cechom dobromilskim (krawieckiemu, szewskiemu, rzeźnickiemu i kowalskiemu). Cechy były organizacjami skupiającymi rzemieślników mającymi na celu m.in. organizowanie produkcji i zbytu oraz ograniczenie konkurencji. W średniowieczu istniały cechy jednostkowe (skupiające rzemieślników jednej specjalności) oraz cechy zbiorowe. Warunki, pod jakimi można było pobierać naukę danego rzemiosła, były ściśle określone Uczeń pobierał naukę u mistrza przez określony czas (z reguły 2-4 lata). Wpisu przyjęcia dokonywano w księgach cechowych. Przez czas nauki mistrz był wynagradzany pieniędzmi lub wysługą. Po upływie nauki następowały tzw. wyzwoliny, których akt notowano księgach. Wyzwoliny wynosiły ucznia do rzędu towarzyszy, którzy mieli prawo wędrować w poszukiwaniu pracy. Po odbyciu praktyki, a ewentualnie i wędrówki, towarzysz mógł podjąć starania o uzyskanie stopnia mistrza, który dawał mu możliwość założenia własnego warsztatu i wykonywania zawodu na własny rachunek. W tym celu był zobowiązany do spełnienia szeregu warunków, wśród których najważniejszym było złożenie praktycznego egzaminu ze znajomości rzemiosła. Członkowie cechu mieli obowiązek uiszczania opłaty na rzecz organizacji. Natomiast obowiązkiem cechu była m.in. pomoc na wypadek choroby bądź pomoc rodzinie w wypadku śmierci członka cechu. Cechy miały swoje statuty, zatwierdzane i wystawiane przez radę miejską bądź przez władcę. Wyrazem samodzielności cechów było własne sądownictwo sprawowane nad mistrzami oraz czeladzią. W Dobromilu największe znaczenie miało szewstwo, krawiectwo, tkactwo i bednarstwo. Wiadomo, że w roku 1584 do cechu w Dobromilu należało 13 zubożałych właścicieli warsztatów rękodzielniczych. W roku 1598 Stanisław Herburt potwierdził przywilej królewski oraz zezwolił na fundację cechu kowalskiego Kolejna informacja o specjalnościach rzemieślniczych w Dobromilu pochodzi z 1628 roku. Po powstaniu Chmielnickiego w 1648 roku liczba rzemieślników znacznie się zmniejszyła. Po śmierci ostatniego z rodu Herburtów, Jana Leona, Dobromil przeszedł w ręce Koniecpolskich poprzez małżeństwo siostry zmarłego Aleksandry z Samuelem Koniecpolskim kasztelanem chełmskim. Ich córka, Zuzanna, wniosła klucz dobromilski do rodziny Krasińskich przez małżeństwo z Olbrychtem Krasińskim. Prawdopodobnie w 1728 roku doszło do połączenia cechów mieczników, konwisarzy, stolarzy, kotlarzy, ślusarzy, kowali, kołodziejów, garncarzy i sitarzy. Powodem tego była zbyt mała liczba mistrzów jednego kunsztu. W 1754 roku Zofia z Korwinów Krasińska, wdowa po Janie Tarle, wyszła za mąż za Antoniego Lubomirskiego. Wówczas w posiadanie Lubomirskich przeszły posiadłości dobromilskie. Cech Stowarzyszenia Połączonych Rzemieślników w Dobromilu powstał z dawnego cechu w 1886 roku w oparciu o ustawę z 15 marca 1883 roku. Natomiast nowa ustawa z 5 lutego 1907 roku wprowadziła m.in. nową organizację stowarzyszenia, a także omawiała szczegółowo cele i zadania stowarzyszenia, prawa i obowiązki jego członków. Określała również zakres uprawnień poszczególnych organów. Zgromadzenie, jako najwyższa władza stowarzyszenia, stało na straży interesów rzemieślników. Z jego grona na walnym zebraniu wybierano przełożeństwo z przełożonym stowarzyszenia i jego zastępcą, którzy reprezentowali je na zewnątrz. Rozległy zakres działalności posiadali mężowie zaufania, przydzieleni do poszczególnych okręgów. Byli oni pośrednikami między członkami stowarzyszenia a samym stowarzyszeniem i przełożeństwem. Na majątek organizacji składały się kwoty pochodzące z opłat wpisowych, rocznych składek, grzywien i należności uczniów za zapis i wypis. Majątek stowarzyszenia mógł być tylko używany na cele statutowe. Organizacja podlegała Izbie Rzemieślniczej we Lwowie, której władze m.in. decydowały o długości okresu nauki w poszczególnych zawodach oraz miały prawo do wglądu i kontroli dokumentacji stowarzyszenia. W roku 1938 do Cechu Połączonych Rzemieślników w Dobromilu należało 45 członków (18 wyznania rzymskokatolickiego, 10 – greckokatolickiego i 17 Żydów)

Daty skrajne:

1598, 1728, 1766-1845, 1860, 1874, 1878-1941

Klasyfikacja:

cechy, związki rzemieślnicze

Nazwa twórcy:

Daty:

1598-1598, 1728-1728, 1766-1845, 1860-1860, 1874-1874, 1878-1941.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, łaciński

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

30

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

30

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

0.3

Ogółem opracowanych metrów bieżących

0.3

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak

Zespół wydzielony ze zbioru nr 500 - "Cechy rzemieślnicze w zasobie AP w Przemyślu - zbiór szczątków zespołów" w wyniku podziału na trzy zespoły proste. Do zespołu dodano akta wyłączone ze zbioru nr 69 - Akta miast i wsi ziemi Przemyskiej i Sanockiej.