Małopolskie Towarzystwo Cukrownicze "Przeworsk" Spółka Akcyjna w Przeworsku

Sygnatura
56/570/0
Liczba serii
12
Liczba skanów
0

Zawartość:

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy i Rada Nadzorcza, 1895-1939, sygn. 1-74; Administracja, 1894-1939, sygn. 75-183; Buchalteria, 1902-1939/40, sygn. 184-451; Dyrekcja Techniczna, 1914-1939, sygn. 452-500; Dział Plantacji, 1924-1939, sygn. 501-511; Małopolskie Towarzystwo Cukrownicze „Przeworsk” Spółka Akcyjna w Przeworsku pod zarządem niemieckim, 1939-1944, sygn. 512-556; Akta członka Zarządu Cukrowni „Wożuczyn” Ignacego Rosińskiego, 1928-1939/40, sygn. 557-586; Literatura dot. przemysłu cukrowniczego.

Dzieje twórcy:

Małopolskie Towarzystwo Cukrownicze „Przeworsk” Spółka Akcyjna w Przeworsku powstała w roku 1894 z inicjatywy Andrzeja księcia Lubomirskiego, ordynata na Przeworsku. Cel dla jakiego Towarzystwo zostało założone określały statuty. Statut z roku 1894 mówi o zakładaniu i prowadzeniu fabryk dla produkcji cukru z buraków i załatwiania wszelkich interesów z tą gałęzią przemysłu związek mających. Statut z roku 1931 wprowadza pewną zmianę w określeniu funkcji Towarzystwa i określa ją jako: „Produkcję i handel cukru oraz produktów ubocznych i pomocniczych, tudzież załatwianie wszelkich interesów handlowych i przemysłowych, mających związek z przemysłem cukrowniczym”. W roku 1895 wybudowano w Przeworsku surownię, a następnie w roku 1899 rafinerię. Po utrwaleniu kierunku pracy cukrowni w Przeworsku zgodnie z intencją i celem, dla jakich Towarzystwo zostało założone, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy uchwaliło w dniu 18 lipca 1899 roku budowę cukrowni w Żuczce pod Czerniowcami. W roku 1915 przy odwrocie wojsk, Cukrownia w Przeworsku uległa pożarowi, który kilka obiektów (surownię, kotłownię, magazyn materiałów, budynek mieszkalny) zniszczył zupełnie, a kilka w znacznej części. Zapasy cukru i materiały zostały zrabowane. Cukrownia w Żuczce również została spalona, a po przewrocie politycznym w 1918 roku znalazła się na terytorium rumuńskim i wskutek tego została przez MTC sprzedana. W roku 1916 uruchomiono rafinerię, a w 1920/21 wybudowano nową cukrownię uwzględniając przy tym zwiększony przerób buraków. W roku 1925 w celu umożliwienia odbioru wytłoków plantatorom zamieszkującym dalej od Cukrowni uruchomiono suszarnię wytłoków. W roku 1926 została wybudowana i uruchomiona Cukrownia w Horodence jako własność Małopolskiego Towarzystwa Cukrowniczego w Przeworsku. W roku 1935 MTC nabyło wszystkie akcje Cukrowni „Wożuczyn” S.A. i stało się jej faktycznym właścicielem przy zachowaniu przez Cukrownię „Wożuczyn” odrębności organizacyjnej. W roku 1939 Cukrownia w Przeworsku została zbombardowana, następnie obrabowana i spalona. Krakowski Oddział „Kriegswirtschaft” wysłał do Przeworska swego przedstawiciela inż.. Aleksandra Skrybczenkę celem zabezpieczenia znajdujących się w Przeworsku zapasów buraków oraz ściągnięcia ocalałych elektromotorów i maszyn. Inż.. Skrybczenko po zbadaniu sprawy na miejscu doszedł do przekonania, że Cukrownię można odbudować i zapewnił gubernatora Franka o możliwości ratunku Przedsiębiorstwa. 2 grudnia 1939 roku Cukrownia została uruchomiona. W okresie pozostawania pod zarządem powierniczym niemieckim (1939–1944) MTC oprócz fabrykacji cukru prowadziła jeszcze trzy inne fabryki: fabrykę marmolady, oleju jadalnego (uruchomioną w roku 1940) oraz cegielnię. Władzami Towarzystwa przy jego powstawaniu były: Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Zarząd, Rada Nadzorcza. Według statutu z roku 1907 stan „władz” Towarzystwa przedstawiał się następująco: obok Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy występuje Rada Zawiadowcza Towarzystwa i wyłoniony spośród jej członków Komitet Wykonawczy. Zmiana miała charakter formalny, ponieważ kompetencja Rady Zawiadowczej Towarzystwa pokrywały się zasadniczo z kompetencjami dawnej Rady Nadzorczej, a kompetencje Komitetu Wykonawczego z kompetencjami dawnego Zarządu. W roku 1931 przywrócono stan sprzed roku 1907. Szczegółowe informacje dot. władz Towarzystwa, jak się kształtowały i jaki był zakres ich kompetencji z uwzględnieniem wszystkich zmian znajdują się w statutach Towarzystwa. Dla odtworzenia struktury organizacyjnej Zarządu samego przedsiębiorstwa do roku 1939 brak jest w aktach materiału, ale można by jako pewną podstawę przyjąć dane zawarte we wprowadzonej w roku 1939 pieczątkach wpływu: Administracja, Buchalteria, Dyrekcja Techniczna, Dział Plantacyjny, Dział Cukrowy, Sekretariat z tym zastrzeżeniem, że Buchalteria podlegała kierownikowi biura tzw. Dysponentowi. Dział Cukrowy załatwiał sprawy związane z ekspedycją cukru, sporządzał rozliczenia cukru w sensie ilościowym i żadne akta tego działu nie zachowały się. Sekretarka – miała charakter osobistej sekretarki dyrektora i dlatego trudno mówić o sekretariacie jako odrębnej komórce organizacyjnej, tak że można przyjąć istnienie trzech zasadniczych pionów zarządu przedsiębiorstwa w ściślejszym tego słowa znaczeniu: Administracja, Techniczny, Plantacyjny. Okres niemieckiego powiernictwa w MTC niesie za sobą w związku z koniecznością odbudowy przedsiębiorstwa i powstawaniem nowych zakładów produkcyjnych, także zmiany organizacyjne. Cukrownia obejmowała administrację i przedsiębiorstwa, w skład których, wchodziły: olejarnia, marmoladziarnia, cegielnia, warsztaty mechaniczne, centralny magazyn, majątek ziemski. W skład administracji wchodzili: kierownik cukrowni, szef biura, buchalteria finansowa, buchalteria płac i wynagrodzeń, inspektor plantacji, buchalteria plantacji buraka, buchalteria materiałowa. MTC w okresie niemieckiego powiernictwa nie miała charakteru spółki akcyjnej i akcjonariusze nie przejawiają w tym okresie żadnej działalności. Cukrownia Horodenka, mimo pewnych prób powiernika dr F. X. Kreschla zagarnięcia jej pod swoją władzę, stanowiła w tym czasie zupełnie odrębne przedsiębiorstwo. Po zakończeniu działań wojennych na terenie Przeworska. z dniem 1 VIII 1944 roku na zarządzenie władz wojskowych „Małopolskie Towarzystwo Cukrownicze” wznowiło swą działalność. 14 VIII 1944 roku odbyło się ogólne zebranie załogi Cukrowni, na którym wybrano sześcioosobowy Zarząd Tymczasowy. Władzą zwierzchnią Zarządu był Departament Aprowizacji – Biuro Ekonomiczne przy PKWN w Lublinie. W roku 1946 zgodnie z Zarządzeniem Ministerstwa Przemysłu z dnia 30 VIII 1946 roku o ogłoszeniu drugiego wykazu przedsiębiorstw przechodzących na własność Państwa, zostało utworzone przedsiębiorstwo pod nazwą: Cukrownia „Przeworsk” w Przeworsku. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. K. Szajny, Przemyśl 1988]

Daty skrajne:

1893-1944 [1945-1946]

Klasyfikacja:

Nazwa twórcy:

Daty:

1893-1944, 1945-1946.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

Dostępność:

Ogółem jednostek archiwalnych:

645

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

622

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

8.0

Ogółem opracowanych metrów bieżących

8.2

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
spis zdawczo-odbiorczy Tak
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak