Zespół
Zawartość:
Na zawartość zespołu składają się pierwopisy ksiąg urodzeń 1874-1914 (sygn. 1-41), ksiąg małżeństw 1874-1914 (sygn. 42-82), ksiąg zgonów 1874-1914 (sygn. 83-123) oraz skorowidze 1874-1939 (sygn. 124-125).
Dzieje twórcy:
Urzędy stanu cywilnego (Standesamt) powstały w państwie pruskim na mocy ustawy „Gesetz über die Beurkundung des Personenstandes und die Form die Eheschliessung" z 9 marca 1874 r. (weszła w życie z dniem 1 października 1874 r.). Dnia 6 lutego 1875 r. uchwalono nową ustawę, zastępującą pierwszy normatyw – „Gesetz über die Beurkundung des Personenstandes und die Eheschliessung”, o cywilnej rejestracji stanu cywilnego w całej Rzeszy (weszła w życie z dniem 1 stycznia 1876 r.). Urzędy stanu cywilnego przejęły funkcje urzędów parafialnych katolickich, ewangelickich oraz innych gmin wyznaniowych, oddzielając całkowicie rejestrację stanu cywilnego od spraw religijnych. Wprowadzono obowiązek rejestrowania urodzeń, małżeństw i zgonów wszystkich obywateli bez względu na wyznanie w trzech rodzajach ksiąg: urodzeń, małżeństw i zgonów. Księgi do czasu zmiany państwowości na części Górnego Śląska w 1922 r., prowadzono w języku niemieckim. Na polskim Górnym Śląsku w latach 1922-1939 prowadzono je w języku polskim, w latach 1939-1945 w języku niemieckim. Obok tak prowadzonej ewidencji faktów stanu cywilnego istniał podział ksiąg na oryginały (Hauptregister), pozostające w USC oraz wtóropisy (Nebenregister), które winne być przekazywane do przechowywania właściwemu miejscowo sądowi, jednak w praktyce były przechowywane w urzędach stanu cywilnego. Całe państwo pruskie podzielono na obwody urzędów stanu cywilnego (Standesamtsbezirk), na które składały się jedna lub kilka gmin, w zależności od gęstości zaludnienia. Czynności rejestracji w miastach lub pojedynczych gminach powierzono z mocy ustawy burmistrzom, wójtom lub ich zastępcom. W gestii władz gminnych znajdowała się możliwość obsady tych stanowisk osobnymi urzędnikami (Standesbeamte). W okręgach obejmujących kilka gmin urzędnicy mianowani byli przez Nadprezydenta Prowincji. Nadzór nad nimi na mocy ustawy z 1 sierpnia 1883 r., § 154 sprawowali Minister Spraw Wewnętrznych, Prezydent Rejencji, w obwodach składających się z kilku gmin lub obszarów dworskich - starosta, jako przewodniczący Wydziału Powiatowego. Urząd Stanu Cywilnego Pszczyna (Standesamt Pless) w powiecie pszczyńskim, został utworzony aktem wykonawczym do ustawy z 1874 r., czyli decyzją Nadprezydenta Prowincji Śląskiej we Wrocławiu z 29 sierpnia 1874 r. Księgi urodzeń, małżeństw i zgonów Urzędu Stanu Cywilnego Pszczyna prowadzone były przez miejscowego urzędnika stanu cywilnego od 1 października 1874 r., to jest od utworzenia USC. W chwili powstania jak i w toku urzędowania Urząd miał swoją siedzibę zamiennie w Pszczynie oraz w Siedlicach (Schädlitz). Okręg Urzędu Stanu Cywilnego Pszczyna swoim zasięgiem obejmował: miasto Pszczyna (Pless) z przedmieściami: Skotnica, Piaskowe Polne Domy (Sandauer Feldhäuser), kolonię Christiana, Owczarnię Miejską (Städtische Schäferei), Miejski Piasek (Städtische Sandau). Funkcje pierwszego urzędnika Stanu Cywilnego pełnił Hoefer. Reskryptem z dnia 8 kwietnia 1925 r. Województwo Śląskie ustaliło zmianę granic okręgów urzędów stanu cywilnego w powiecie pszczyńskim, z wejściem w życie z dniem 20 kwietnia tego roku, w ten sposób, że nowe granice gmin politycznych, powstałe wskutek zniesienia obszarów dworskich, stanowiły zarazem i granice okręgów urzędów stanu cywilnego. Do USC Pszczyna przyłączono po zlikwidowanym USC Pszczyna-Zamek obszary dworskie Pszczyna-Zamek: Siedlice, Kałusowiec (Kalus), dwór Kępa (Kempa Vorwerk) oraz Chuchułkę, Młyn, Grzebłowiec, dwór Luizy (Louisenhof) i Starą Wieś Książęcą (Fürstliche Altdorf). Wg podręcznika powiatu pszczyńskiego z 1933 roku miasto powiatowe Pszczyna obejmowało swoim zasięgiem przedmieścia: Chuchułka, Grzebłowiec, Kępa, Polne Domy, Podstarzyniec, Pszczyński Zamek (Pszczyna-Zamek), Siedlice, Stara Wieś Książęca, Skotnica, Ludwikówka, Kałusowiec, Strzelnica, Myto. Na podstawie przepisów niemieckich, uzupełnianych w okresie międzywojennym przez rozporządzenia i interpretacje polskich władz państwowych, urzędy stanu cywilnego na terenie polskiej części Górnego Śląska działały aż do końca 1945 r. Dopiero dekret z 25 września 1945 r. „Prawo o aktach stanu cywilnego" (obowiązujący od 1 stycznia 1946 r.) wprowadził świecką rejestrację stanu cywilnego oraz urzędy stanu cywilnego w całej Polsce. Okręgi urzędów stanu cywilnego połączono z obszarami administracji terenowej.
Daty skrajne:
1874-1914 [1939]
Klasyfikacja:
urzędy stanu cywilnego i akta metrykalne
Nazwa twórcy:
Daty:
1874-1914, 1915-1939.
Nazwa dawna:
Nazwa obcojęzyczna:
Standesamt Pless
Języki:
niemiecki
Dostępność:
Udostępniany w całości
Ogółem jednostek archiwalnych:
125
Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:
125
Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:
0
Ogółem metrów bieżących
1.65
Ogółem opracowanych metrów bieżących
1.65
Ogółem metrów bieżących bez ewidencji
0.0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0
Ogółem plików :
0
Ogółem rozmiar (w MB):
0.0
Ogółem dokumentów
0
Ogółem spraw
0
Ogółem klas
0
Ogółem jednostek archiwalnych:
0.0
Ogółem metrów bieżących:
0.0
Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:
Nazwa | Inwentarz skarbowy | Uwagi |
---|---|---|
elektroniczny inwentarz archiwalny zatwierdzony | Tak | 125 j.a. = 1,65 m.b. |
poprzedni numer zespołu 17/514 w Archiwum Państwowym w Katowicach Oddział w Pszczynie. W księdze zgonów o sygnaturze 116 jest nieczytelny akt nr 1/1907. Kartka sklejona jest z wewnętrzną stroną okładki księgi. Na zewnętrznych stronach okładki w księgach o sygnaturach 38, 40, 79, 81, 121, 122, zaklejono fragmenty umieszczonego tam tekstu.