Akta urodzeń, małżeństw, zgonów z lat 1911-1922, sygn. 1-3, 6-8, 12-16, 21-22 Alegata z lat 1912, 1913-1922, sygn. 4-5, 9-11, 17-20, 23-24

Parafia Rzymskokatolicka Najświętszego Serca Jezusowego w Strzemieszycach Wielkich została utworzona w 1911 roku. Jej obszar, w całości wydzielony z parafii w Gołonogu, początkowo obejmował wsie, kolonie i osady: Feliks, Grabocin, Kazimierz, Ostrowy, Niemce, Strzemieszyce Małe oraz Strzemieszyce Wielkie. W 1924 roku miejscowości: Feliks, Grabocin, Kazimierz i Niemce włączono do powstałej wówczas parafii w Porąbce, a w 1935 roku kolonia Ostrowy znalazła się w granicach Ekspozytury Parafii Porąbka z siedzibą w Niemcach (później Kazimierzu Górniczym). Obecnie Strzemieszyce Wielkie stanowią dzielnicę Dąbrowy Górniczej, do której przyłączone zostały w roku 1975 . Data powstania parafii w Strzemieszycach Wielkich, to znaczy 10 luty 1911 roku, wyznacza także początek prowadzenia przez miejscowych proboszczów akt stanu cywilnego. Od 1826 roku zasady sporządzania akt stanu cywilnego na terenie zaboru rosyjskiego regulowały przepisy Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego . Zgodnie z jego artykułem 71 „w chrześcijańskich wyznaniach akta stanu cywilnego połączone będą z metrykami kościelnymi”. Duchowni, pełniący równocześnie funkcję urzędników stanu cywilnego, sporządzali dwa identyczne egzemplarze metryk. Pierwszy z nich, wpisywany do ksiąg zwanych unikatami (pierwopisami, oryginałami), pozostawał w parafii i przeznaczony był dla potrzeb kościoła. Unikaty prowadzono w trzech seriach. W odrębnych księgach rejestrowano akta chrztów, małżeństw i zgonów. Każda z wspomnianych ksiąg wykorzystywana była przez kilka lat, aż do momentu zapisania wszystkich kart. Drugi egzemplarz metryk, zwany duplikatem lub wtóropisem, przekazywany był do archiwów wydziałów hipotecznych przy właściwych terytorialnie sądach i miał służyć władzom świeckim. Duplikaty wpisywano do jednej księgi podzielonej na trzy części, to znaczy na akta urodzeń, małżeństw i zgonów. Oprócz omówionych wyżej ksiąg urzędnicy stanu cywilnego gromadzili także alegata (określane również jako: akta zbiorowe, aneksy, dowody lub załączniki do akt małżeństw), składające się z dokumentów potwierdzających zdolność prawną danych osób da zawarcia ślubu. Materiały te zszywano i przekazywano łącznie z duplikatami do archiwów hipotecznych. Formę i treść poszczególnych rodzajów aktów regulowały przepisy nadmienionego wyżej Kodeksu Cywilnego. Nadzór nad sposobem prowadzenia ksiąg metrykalnych w parafiach rzymskokatolickich sprawowali dziekani. Sprawdzali oni numerację kart, pieczętowali księgi, kontrolowali również zgodność zapisów unikatu i duplikatu. Na przełomie XIX i XX wieku księgi metrykalne sporządzane były w języku rosyjskim, a w treści aktów stosowano podwójną datację według kalendarza gregoriańskiego, stosowanego przez kościół katolicki (nowy styl) i juliańskiego, obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim (stary styl). W XIX stuleciu różnica pomiędzy kalendarzami wynosiła 12 dni. Od 1 marca 1900 roku zwiększyła się ona do 13 dni. Przedstawione powyżej zasady prowadzenia akt stanu cywilnego z niewielkimi tylko modyfikacjami obowiązywały także po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Ostatecznie wyznaniowy charakter ksiąg metrykalnych zniósł dekret Rady Ministrów z dnia 25 września 1945 roku Prawo o akta stanu cywilnego. Na podstawie przepisów tego dekretu z dniem 1 stycznia 1946 roku rozpoczęły działalność państwowe urzędy stanu cywilnego. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. P. Snoch, Katowice 2016]

KM 22.09.2016 r.