1. Sprawy polityczne i policyjne: zarządzenia w sprawach politycznych, nadzór nad partiami politycznymi, sprawy wojskowe, wybory do ciał ustawodawczych plebiscytowych, sprawy graniczne i przynależności państwowej, organizacja policji i jej działanie; z lat 1810-1938; sygn.: 1-152, 869-870. 2. Sprawy ogólno-administracyjne: spisy ludności w powiecie, środki administracyjne na uwłaszczenie chłopów, rejestracja zabytków; z lat 1822-1937; sygn.: 153-178, 871-873, 877. 3. Sprawy gospodarcze: policja przemysłowa, cechy; z lat 1849-1938; sygn.: 179-186. 4. Sprawy medyczne i socjalne: apteki, szpitale, domy opieki, ubezpieczenia społeczne, kasy pracownicze, związki zawodowe; z lat 1879-1938; sygn.: 187-273. 5. Oświata, sprawy wyznaniowe: biblioteki, kursy oświatowe, Żydzi, gminy żydowskie, ogólne sprawy dotyczące kościoła i jego uposażenia, remonty i utrzymanie kościołów w różnych miejscowościach, ogólne sprawy szkolnictwa i nauczycieli, budowa, remonty i utrzymanie szkół w poszczególnych miejscowościach, szkoły mniejszościowe; z lat 1799-1939; sygn.: 274-867, 873-876, 878-879. Spis roboczy; z lat 1874-1944; sygn. 1-15.

Powstanie pruskiej administracji na Górnym Śląsku na szczeblu powiatu sięga 1743 roku. Górny Śląsk podzielony został wówczas na 11 powiatów (landratur). Jednym z tych powiatów był powiat toszecko-gliwicki. Był to powiat o charakterze rolniczym, pod względem obszaru jednym z największych w tej części Śląska. Oficjalna nazwa, jaka obowiązywała dla landratur brzmiała: Landratliches Officium. Władzą zwierzchnią nad landraturami były początkowo kamery wojenno-dominialne, a po roku 1817 rejencje. Górny Śląsk podlegał Rejencji w Opolu. Siedzibą landratury toszecko-gliwickiej był początkowo Toszek, a później Gliwice. Na czele urzędu stał landrat mianowany przez króla pruskiego. W ramach ogólnej reorganizacji administracji państwowej w Prusach zmieniona została w pierwszej połowie XIX wieku nazwa urzędu. Wprowadzono nazwę Königliches Landratsamt in... Landrat kierujący podległym sobie urzędem posiadał szerokie kompetencje. Najważniejsze z nich to: nadzór nad poborem rekruta, zaopatrzenie wojska, sporządzenie sprawozdań dla władz zwierzchnich, utrzymywanie służby weterynaryjnej, troska o podniesienie stanu rolnictwa, organizowanie systemu ubezpieczeń, nadzór nad budownictwem na wsi, utrzymywanie dróg i mostów, organizowanie opieki społecznej, utrzymywanie porządku i bezpieczeństwa publicznego. Landrat sprawował też nadzór nad administracją specjalną na podległym sobie terenie. Od 1872 roku landrat stał się przewodniczącym wydziału powiatowego, łącząc w swej osobie funkcje organu władzy państwowej z funkcją organu samorządu terytorialnego. Po dojściu do władzy Hitlera w III Rzeszy kompetencje landrata zostały rozszerzone kosztem uprawnień organu samorządowego. Na urząd landrata mianowano teraz osoby z grona zawodowych urzędników administracji państwowej. Landratura w Gliwicach przestała istnieć z początkiem 1945 roku. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Antonina Staszków, Katowice 1988]

KM 20.10.1987, 0014-5