Sprawy finansowe, genealogiczne, uroczystości rodzinne i państwowe, korespondencja z księciem Maxem zu Hohenlohe-Oehringen, akta szpitala w Sławięcicach, z lat 1790, 1826-1935, sygn. 1-6

Ród Hohenlohe pochodzi z Frankonii, historycznej krainy Niemiec nad Menem i środkowym Renem. W 1551 roku ród podzielił się na dwie linie: protestancką Hohenlohe-Neuenstein oraz katolicką Hohenlohe-Waldenburg. W 1701 roku linia Hohenlohe-Neunstein uległa podziałowi na trzy gałęzie: Hohenlohe-Langenburg, Hohenlohe-Kirchberg i Hohenlohe-Ingelfingen. 7 stycznia 1764 roku wszystkie wymienione linie otrzymały tytuł książęcy (Reichsfürst). W 1782 roku Fryderyk Ludwik książę von Hohenlohe-Ingelfingen (1746-1818), zawarł związek małżeński z Amalią hrabianką von Hoym-Drossig (1763-1840). Amalia wniosła w posagu majątek obejmujący dobra sławięcickie (8 wsi, 2 kolonie i 6 folwarków), dobra bierawskie (5 wsi, 1 kolonia i 7 folwarków), dobra Stara Kuźnia (3 wsie, 5 folwarków), dobra lasowickie (10 wsi, 1 kolonia, 10 folwarków) wraz z należącymi do nich zakładami przemysłowymi i kuźnicami oraz majątki położone w Saksonii, w tym dobra rycerskie Oppurg, Crobitz, Grunau, Colbe i Positz. W 1799 roku Fryderyk Ludwik i Amalia rozwiedli się. Z dóbr utworzono fideikomis, którego dożywotnim dzierżawcą pozostawał Fryderyk Ludwik. Udział w zarządzaniu majątkiem miała także matka Amalii – Krystiana księżna von der Osten-Sacken. W 1805 roku odziedziczył Fryderyk Ludwik księstwo Oehringen i przekazał najstarszemu synowi Fryderykowi Augustowi, który przyjął nazwisko Hohenlohe – Oehringen. W 1818 roku majątek odziedziczył Fryderyk August książę zu Hohenlohe-Oehringen (1784-1853). Wznowił on wydobycie w kopalni „Karolina” w Wełnowcu, połączył huty „August i „Helena”, tworząc hutę „August-Helena”, a także we współpracy z Johnem Baildonem przyczynił się do uruchomienia w 1828 roku huty na pograniczu Dębu i Załęża, znanej później jako huta „Baildon”. W 1837 roku nabył od Józefa barona von Welczek dobra Ujazd (2360 ha), a w 1838 od hrabiego Henryka von Seher-Thoss dobra Bycina (4840 ha), które w 1839 roku połączone zostały w fideikomis Ujazd-Bycina. W 1853 roku majątek odziedziczył najstarszy syn Fryderyka Augusta Hugo (1816-1897). W 1861 roku państwo Ujazd zostało podniesione do rangi księstwa, a jego właściciel uzyskał tytuł księcia udzielnego (Herzog von Ujest). W 1872 roku do Ujazdu zostały dołączone dobra Poniszowice (1000 ha), zakupione od Fedora von Zawadzki, a w 1875 roku dobra rycerskie Słupsko zakupione od hrabiego Fedora Solms-Roesa, położone w ówczesnym powiecie toszecko-gliwickim (500 ha). Następnie, w 1879 roku, ziemskie posiadłości zostały powiększone o dobra rycerskie Jaryszów, zakupione od hrabiego Mortimera Tschirsky-Renard. W latach 1889–1895 w posiadanie księcia Hugo weszły jeszcze dobra Kotulin i Dolne Dzierżno, Kuźnica-Żabiniec, Wielopole-Pilchowice i Michałkowice. Tym samym w jego rękach znajdowało się ponad 40 tys. ha powierzchni ziemi, z czego 2/3 stanowiły lasy, pozostałe to łąki i tereny rolnicze. Książę Hugo kontynuował dzieło ojca na polu działalności gospodarczej. Z jego inicjatywy w 1869 roku scalono kilka pól górniczych i kopalń – „Karolina”, „Hohenlohe”, „Maria”, „August”, „Alfred”, „Hütte” – w jedną, której nadano nazwę „Hohenlohe”. Ponadto założył hutę cynku, pod tą samą nazwą, która stała się zalążkiem wielkiego kombinatu na pograniczu Wełnowca i Siemianowic. Książę znany był również z aktywności na scenie politycznej. Był dziedzicznym członkiem Izby Panów Sejmu Pruskiego (Landtag), a w latach 1867 -1876 posłem do parlamentu niemieckiego (Reichstag). Spadkobiercą księcia Hugo był jego syn Christian Kraft (1848-1926), który przejął majątek po śmierci ojca w 1897 roku. W 1899 roku rozpoczął budowę kopalni „Wujek” w Brynowie, w której wydobycie ruszyło rok później. W 1905 roku za cenę 44 milionów marek i dodatkową trzymilionową roczną rentę sprzedał część zakładów przemysłowych spółce akcyjnej „Zakłady Hohenlohe” (Hohenlohe Werke AG) z siedzibą w Wełnowcu. Posiadając znaczną część udziałów spółki miał wpływ na jej działalność. Majątek księcia szacowano na 151 milionów marek. Z jego inicjatywy przystąpiono do renowacji zamku w Neuenstein, położonego na terenie Królestwa Wirtembergii. Prace przerwała jednak I wojna światowa, a po jej zakończeniu pomieszczenia zamku stały się siedzibą Centralnego Archiwum Hohenlohe. Książę Chrystian Kraft zmarł bezpotomnie w 1926 roku pozostawiając majątek oraz tytuł księcia Ujazdu swemu młodszemu bratu, Hansowi (1858-1945). Był on ostatnim właścicielem górnośląskiej fortuny rodziny Hohenlohe Oehringen. Zmarł w 1945 roku. Za jego panowania dwa fideikomisy, Sławięcice – Bierawa oraz Ujazd – Bycina, w 1927 roku zostały zlikwidowane, a w ich miejsce powołana została fundacja Hans Fürst zu Hohenlohe-Oehringische Stiftung, której celem było zabezpieczenie praw własnościowych rodziny Hohenlohe-Oehringen. W 1945 roku rodzina opuściła Śląsk, a jej majątek został upaństwowiony. [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. Natalia Kania, Gliwice 2016]

KM nr 6/2016, D.0002.8.2016