Nadzór sanitarny i policyjny, obwody sołeckie.

Komisariaty obwodowe (Distriktsämter) powołano na mocy ustawy o reorganizacji zarządu policyjnego i gminnego w małych miastach i wsiach Prowincji Poznańskiej z 10 XII 1836 r. Zastąpiły wójtostwa pozostające w większości w rękach polskich właścicieli dóbr. Na czele komisariatu stał komisarz obwodowy, urzędnik państwowy podporządkowany landratowi. W jego imieniu wykonywał funkcje z zakresu nadzoru administracyjno-policyjnego. Należały do nich m.in.: sądownictwo policyjne, kontrola władz lokalnych w sprawach pożarowych, drogowych, budowlanych, kontrole sanitarne, nadzór nad obcokrajowcami, wstępne śledztwa w sprawach kryminalnych, nadzór nad wyborami urzędników gminnych, poborem podatków, opieka nad stroną materialną szkół i kościołów, zastępstwo landrata w sprawach poboru wojskowego i kwaterunku. Komisariaty obwodowe funkcjonowały także po 1920 r. Zniesiono je 6 III 1928 r., wprowadzając w ich miejsce wójtostwa.

baza danych IZA